غرب به کدام سو می‌رود: تحریم یا تعامل
ديپلماسى ايرانى: هر چه از مذاکرات استانبول مى‌گذرد، شکاف ميان اعضاى گروه 1+5 درباره نحوه برخورد با مسئله هسته‌اى ايران بيش از قبل نمایان می‌شود. گروه 1+5 که در صدد بود اختلافات ميان اعضا را با تعيين کاترين اشتون به عنوان نماينده مذاکره کننده اين گروه با ايران بپوشاند، نتوانسته است وحدت خود را بعد از مذاکرات استانبول حفظ کند.
گرچه تمامى اعضاى گروه 1+5 قبل و در طى مذاکرات استانبول، يکصدا بر لزوم حل مسئله هسته‌اى ايران از طريق مذاکره و گفت‌وگو تاکيد مى‌کردند اما پس از آن و با سفر اخیر لاوروف به انگلستان، شکاف‌هاى ميان اعضاى اين گروه به طور جدى در صحنه بين المللى مطرح شد و با اظهارنظر وزراى خارجه فرانسه، انگلستان و همچنين اقدامات امريکا براى تنگ‌تر کردن حلقه محاصره اقتصادى عليه ايران وارد مرحله جديدى شده است.
با دقت در اظهارنظرهاى مقامات کشورهاى عضو گروه 1+5، شايد بتوان دو نگاه متفاوت درباره چگونگى برخورد با مسئله هسته‌اى ايران را شناسايى کرد.
- انگليس، فرانسه و ايالات متحده که به شدت خواهان اعمال فشارهاى اقتصادى بيشتر عليه ايران هستند و اجراى تحريم‌هاى بيشتر اقتصادى را هم به صورت يکجانبه و هم به صورت بين المللى دنبال مى‌کنند.
- روسيه و چين که مخالف تشديد تحريم‌ها هستند و به تحريم‌هاى يکجانبه وقعى نمى‌نهند اما از تحريم‌هاى بين المللى تبعيت مى‌کنند. (سکوت معنادار آلمان در ميان کشورهاى اين گروه قابل توجه است.)
محور خواهان افزايش فشار بر ايران، با اين استدلال که ايران توانسته است از شوکى که به علت حمله سايبرى ويروس استاکس نت به تاسيسات هسته‌اى اين کشور خارج شود و با جايگزين کردن سانتريفيوژهاى آسيب ديده با اين حمله مقابله کرده آن را کنترل کند، بر لزوم اعمال تحريم‌هاى بيشتر پاى مى‌فشارد.
از طرف ديگر، اصرار کشورهاى غربى براى اعمال تحريم‌هاى بيشتر عليه ايران در راستاى خنثى سازى سخنان مئير داگان، رئيس سابق موساد ارزيابى مى‌شود که گفته بود اسرائيل توانسته است با اقدامات خرابکارانه در برنامه هسته‌اى ايران ( از جمله ايجاد و انتشار ويروس استاکس نت و هم چنين ترور دانشمندان هسته‌اى) دستيابى ايران به سلاح هسته‌اى را تا سال 2015 به تعويق اندازد.
ويليام هيگ، وزير امور خارجه انگلستان، شايد نخستين کسى بود که بعد از مذاکرات استانبول به صراحت از اعمال فشار براى تشديد تحريم‌ها بر ايران سخن گفت. بريتانيا که با دادن ماموريت جديدى به سفير خود در ايران، کاهش سطح روابط خود با ايران را با چراغ خاموش دنبال مى‌کند، خواهان اقدامات سخت‌گيرانه‌ترى در مورد تحريم‌ها عليه ايران شده است. هيگ در سفر به کشورهاى عربى حاشيه خليج فارس، با مقامات اين کشورها براى اعمال فشار بيشتر بر ايران براى تغيير در روند برنامه هسته‌اى اش گفت و گو کرده است.
از طرف ديگر، ديدار وزير خارجه انگلستان با همتاى اسپانيايى خود و رايزنى آن دو درباره برنامه هسته‌اى ايران مى‌تواند نشانه اى از تلاش انگلستان براى تصويب تحريم‌هاى بيشتر از طريق اتحاديه اروپا عليه ايران باشد.
پس از انگلستان، فرانسه نيز با اعمال فشار بر کشورهاى عربى خواهان افزايش تحريم‌ها عليه ايران شده است. فرانسيس فيلون، وزير امورخارجه فرانسه از عربستان سعودى خواست تا تحريم‌هاى شديدترى عليه برنامه هسته‌اى ايران اعمال کند. او در حالى که در حال ترک عربستان به سمت امارات متحده عربى بود، گفت: براى اين که ايران را متقاعد کنيم که به ميز مذاکره برگردد، بايد تحريم‌ها را تقويت کنيم. توجه و تاکيد کشورهاى غربى به کشورهاى عربى حاشيه خليج فارس براى تشديد فشارها عليه ايران نيز نکته اى است که مى‌تواند در جاى خود براى ايران قابل توجه باشد.
در همين حال سناتورهاى جمهورى خواه کنگره ايالات متحده درصدد تصويب دور جديدى از تحريم‌هاى يکجانبه عليه ايران هستند. سناتور مارک کيرک در اين خصوص به فارين پاليسى گفته که اميدوار است دولت اوباما براى ارتقاى اجبار اجراى تحريم‌ها عليه ايران، گام‌هاى جدى‌ترى بردارد.
تبليغات منفى امريکا عليه برنامه هسته‌اى ايران، کشورهاى ديگر اروپايى را نيز تحت تاثير قرار داده است. ايتاليا به عنوان مهم‌ترين شريک تجارى ايران در اروپا يکى از کشورهايى است که به گفته علاء الدين بروجردى، رئيس کميسيون امنيت ملى و سياست خارجى مجلس شوراى اسلامى تحت تاثير تبليغات امريکا قرار گرفته است. او گفته است: «فشارهاى آمريکا برخى پيامدهاى منفى در بر داشته و من در ديدار با نمايندگان مجلسين ايتاليا با آثار برخى از تبليغات کذب واشنگتن مواجه شدم.»
گرچه لاوروف، وزير امور خارجه روسيه در ديدار با همتاى انگليسى خود گفت روسيه نمى‌تواند تحريم‌هاى جديد عليه ايران را تاييد و از آن حمايت کند، اما به نظر مى‌رسد مخالفت روسيه تنها با اعمال تحريم‌هاى يکجانبه و خارج از نهاد‌هاى بين المللى است.
سخنان يوکيا آمانو، مديرکل آژانس بين المللى انرژى اتمى در مصاحبه با واشنگتن پست، نشان دهنده حرکت احتمالى بعد آژانس است. او در اين مصاحبه با تاکيد بر اين که آژانس اطلاعى ندارد که ايران فعاليت‌هايى غير از آن چه اعلام کرده است، دارد يا خير، گفت ما به فشار به آن‌ها ادامه مى‌دهيم. اگر شفاف سازى نکنند، مجبورم موضوع را به شوراى حکام آژانس گزارش دهم. در حال حاضر هيچ نشانى حاکى از اين که مى‌توانيم به پيش رفتى دست يابيم مشاهده نمى‌کنم.
در پايان مى‌توان گفت گرچه در کوتاه مدت احتمال تصويب قطعنامه جديدى عليه ايران در شوراى امنيت سازمان ملل وجود ندارد، اما به نظر مى‌رسد کشورهاى غربى به طور يکجانبه، وضع تحريم‌هاى جديدى را عليه ايران پيگيرى مى‌کنند و در کنار آن با استفاده از اهرم آژانس بين المللى انرژى اتمى و گزارش مديرکل آژانس، وضع تحريم‌هاى جديد را در دراز مدت در شوراى امنيت پيگيرى خواهند کرد.
نظر شما :