اوباما پیشنهاد هسته‌ای ایران را بررسی کند

باراک اوباما باید به کتابی که در زمینه موفقیت رونالد ریگان در جنگ سرد نوشته شده است، توجه کند. اوباما باید موضع محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران را که گفته است در قبال دریافت منابع اورانیوم 20 درصدی، غنی‌سازی 20 درصدی در ایران تعلیق می‌شود را به توقف همه فعالیت‌های غنی‌سازی در ایران تا سطح 5 درصد تغییر دهد. گفتنی است احمدی‌نژاد در یک ماه گذشته دست کم 2 بار به طور صریح به آمادگی تهران برای تعلیق غنی‌سازی 20 درصدی در صورتی که منابع مورد نیاز از سوی جامعه جهانی تامین شود، اشاره کرده است. نخستین اظهارات وی دی این زمینه در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل مطرح شد و اخیرا نیز در گفت و گو با تلویزیون دولتی ایران بر این موضع تاکید کرده است.

بنا بر عقیده الیسون، یک ربع قرن پیش، میخایئل گورباچف، رهبر جماهیر شوروی سابق دردسر‌هایی را برای رونالد ریگان ایجاد کرد. ریگان به برلین رفت و نتیجه آن شد که 2 سال پس از حضور وی در برلین دیوار معروف فروریخت و این مدت کوتاهی قبل از فروپاشی جماهیر شوروی سابق بود.

اکنون در حالی که احمدی‌نژاد  به وضوح از آمادگی کشورش برای تعلیق غنی سازی 20 درصدی سخن می‌گوید، این پیشنهاد نادیده انگاشته می‌شود. اما اوباما باید این پیشنهاد را مورد توجه قرار داده و گروهی را برای مذاکره در این زمینه اختصاص دهد. ایران از سال 2006 عملیات غنی‌سازی را آغاز کرده است و هم اکنون نیز از منابع قابل توجهی از اورانیوم غنی‌شده 5 درصدی برخوردار است که می‌تواند با غنی‌سازی بیشتر این منابع را به موادی برای ساخت بمب هسته‌ای تبدیل کند. هرچند که ایران همواره بر صلح جویانه بودن اهداف هسته‌ای خود تاکید داشته و ادعای غرب مبنی بر تلاش برای تولید بمب را تکذیب می‌کند. به هر ترتیب ایران در کنار غنی سازی 5 درصدی ، غنی سازی 20 درصدی را نیز انجام می‌دهد و این منابع از اورانیوم غنی شده 20 درصدی در ایران نیز می‌تواند در صورت انجام گرفتن برخی عملیات به سلاح تبدیل شود. جمهوری اسلامی در ماه ژوئن اعلام کرد که با توجه به نصب سانتریفوژ‌های جدید ، سرعت تولید اورانیوم غنی‌شده را به 3 برابر افزایش داده است و متوقف ساختن چنین فعالیت‌هایی می‌تواند نتیجه موثری به همراه داشته باشد.

به بیان دیگر در اختیار داشتن ذخایر مضاعف از اورانیوم غنی شده، جدول زمانبندی تولید بمب هسته‌ای را از چند ماه به چند هفته کاهش می‌دهد. درواقع اورانیوم غنی شده 20 درصدی به اندازه طول یک زمین فوتبال مواد مورد نیاز برای ساخت بمب را در اختیار ایران قرار می‌دهد اما متوقف شدن غنی‌سازی 20 درصدی و کاهش آن به اورانیوم 5 درصدی میزان این مواد را به یک سوم طول زمین فوتبال کاهش می‌دهد. از سوی دیگر تعلیق عملیات غنی‌سازی 20 درصدی در ایران می‌تواند چشم‌انداز غنی‌سازی 60 یا 90 درصدی در جمهوری اسلامی را مخدوش کند.

هرچند بازداشتن ایران از غنی‌سازی بالای 5 درصد یک راه حل نیست اما پیشنهاد ریگان به گورباچف نیز یک راه حل کامل نبود. نکته حائز اهمیت برای ریگان این بود که بهتر است دیوار برلین را پذیرفت یا آن را از میان برداشت.

در حال حاضر ایران تحریم شده‌ترین کشور سازمان ملل است که از سال 2006 تا کنون قطعنامه‌های متعددی علیه آن به تصویب رسیده است. از سوی دیگر آمریکا و اتحادیه اروپا نیز اقدامات قاطعانه‌ای را در جهت فشار اقتصادی بر جمهوری اسلامی و قطع دسترسی شرکت‌ها و موسسه های مالی ایران به بازار‌های جهانی به عمل آورده‌اند.  

اما ایران برای توسعه دادن تکنولوژی هسته‌ای خود در محدوده مرز‌هایش به مجوز آمریکا یا سازمان ملل نیاز ندارد و به نظر نمی‌رسد که تحریم‌های جاری یا تحریم‌های مضاعف در بازداشتن تهران از دسترسی به سلاح هسته‌ای موثر واقع شوند.

این در حالی است که تا کنون اوباما نیز سیاست دولت بوش در قبال ایران را با یک الحاقیه دنبال کرده است و آن پیشنهاد مذاکره با جمهوری اسلامی بود که باراک اوباما در نخستین روز‌های روی کار آمدن وعده آن را داد. اما مذاکرات ایران و آمریکا با توجه به اختلافات عمیقی که وجود دارد، امکانپذیر به نظر نمی‌رسد و این در حالی است که از سال 2009 شکاف‌ها بین ایران و ایالات متحده بیشتر شده است.

البته باید در زمان بررسی پیشنهاد احمدی‌نژاد در زمینه غنی‌سازی به شرایط داخلی ایران هم توجه خاصی مبذول داشت. از سوی دیگر نباید فراموش کرد که در صورت پذیرش پیشنهاد توقف غنی سازی 20 درصدی از سوی احمدی‌نژاد، جلب نظر جامعه جهانی برای حمایت از دور تازه‌ای از تحریم‌ها علیه ایران دشوار خواهد بود. همچنین توافق بر سر توقف غنی‌سازی 20 درصدی می‌تواند میزان انعطاف‌پذیری ایران برای حفظ سطح غنی‌سازی در حد 5 درصد را کاهش می‌دهد. اما با در نظر گرفتن تمامی این نکته‌های منفی یک سئوال به قوت خود باقی است و آن این است که بهتر است ایالات متحده به غنی‌سازی 20 درصدی در ایران تن دهد یا به آن خاتمه بخشد؟

اوباما باید هم اکنون دست به کار شود و میزان پایبندی احمدی‌نژاد به اظهاراتش در مورد توقف غنی سازی 20 درصدی را در بوته آزمون قرار دهد.