سنا فقط یک رای دیگر می خواهد

دیپلماسی ایرانی: سرانجام پس از چهار دور مذاکره در مدت 6 هفته، مذاکره کنندگان ایران و اتحادیه اروپا اعلام کردند بر اختلاف نظر ها غلبه کرده و به فرمولی برای اجرای توافق هسته ای مقدماتی ژنو دست یافته اند، هرچند که تصمیم گیری نهایی در این زمینه بر عهده پایتخت های سیاسی ایران و کشورهای عضور گروه 1+5 است، اما اینکه دیگر اختلاف نظری باقی نماینده که نیاز به برگزاری جلسه ای دیگر برای رسیدگی داشته باشد، نشانه ای امیدوار کننده به شمار می رود.

حالا عباس عراقچی، معاون حقوقی وزارت خارجه ، راه حل به دست آمده را در چمدان اش گذاشته و به تهران بازگشته تا آن را برای تصمیم گیری نهایی تحوبل مقامات عالی رتبه بدهد. هلگا اشمید، معاون کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وندی شرمن، مذاکره کننده ارشد هسته ای آمریکا که چند ساعتی به این مذاکرات ملحق شده بود نیز چنین کرده اند. از این پس این ملاحظات سیاست داخلی و حفظ توازن در مقابل تندروهاست است که بر زمان و نحوه اجرای توافق ژنو تاثیر می گذارد، نه موارد فنی که نیاز به مذاکرات کارشناسی بیشتر دارند.  

خبر دستیابی به این راه حل زمانی اعلام شد که از یک سو 59 سناتور آمریکایی از طرح تحریم های جدید علیه ایران حمایت کردند و از سوی دیگر برخی منابع در روسیه و ایران از معامله نفت در برابر غذا بین دو کشور خبر دادند که اقدامی آشکار علیه تحریم ها و افزایش صادرات نفتی ایران به شمار می رود.

عراقچی، مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران که از ظهر پنجشنبه با هلگا اشمید، در ژنو سرگرم مذاکره بود، برای نخستین بار در چند ماه اخیر از باقی ماندن چند نکته و مورد اختلاف سخن نگفت و اعلام کرد، راه حلی برای اجرای توافقنامه هسته ای ایجاد شده است. اظهارات سخنگوی اتحادیه اروپا نیز حاکی از آن است که دو طرف پیشرفت های خوبی داشته اند. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز موضع گیری مشابهی داشته ، با این وجود می گویند هنوز چیزی نهایی نشده است.  

مذاکرات ژنو در حالی آغاز شد که فشار برای افزاش تحریم ها علیه ایران نیز بیشتر شد. در دو ماهی که از توافقنامه ژنو سپری می شود، هر روز فشار تندروها علیه این توافق افزایش یافته به نحوی که به نظر می رسد پیشرفت سریع مذاکرات اخیر در ژنو نیز واکنشی به منظور خنثی کردن این فشارها باشد. پیش از این برخی اخبار غیر رسمی حاکی از آن بود که هنوز اختلاف نظر های جدی بر سر غنی سازی و نصب سانتریفوژها در ایران وجود دارد. اما دقیقا زمانی که امضاء های پای طرح تحریم های جدید در آمریکا به 59 رسید، خبر دستیابی به راه حلی برای اجرای توافقنامه مقدماتی هسته ای نیز در ژنو منتشر شد. در صورتی که یک سناتور دیگر پای طرح تحریم های کرک – منندز را امضاء کند، این طرح می تواند به تصویب برسد تا در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات هسته ای و حاصل نشدن توافق نهایی، صادرات نفت ایران را ظرف مدت یک سال به صفر برساند.

توافقنامه شش ماهه ژنو از ایران می خواهد غنی سازی را به 5 درصد محدود کند و در مقابل غرب را ملزم بر لغو برخی تحریم ها می کند. اما پیچیدگی های فنی و موضوعات مورد اختلاف در این زمینه موجب شده است که تا امروز این توافقنامه اجرا نشود و در ضمن تندروها نیز بهانه ای برای افزایش انتقادهای خود بیابند.

این موضع گیری های منفی زمانی تشدید شد که همزمان با خبر اعلام توافق در ژنو، معامله نفت در برابر غذا بین ایران و روسیه نیز از سوی برخی منابع خبری انتشار یافت. معامله ای به ارزش یک و نیم میلیارد دلار در ماه که به ایران امکان می دهد در برابر دریافت کالا از روسیه، صادرات نفتی خود را افزایش دهد. این در حالی است که تحریم های اعمالی از سوی آمریکا و متحدان اروپایی اش علیه ایران هدف کاهش صادرات نفتی ایران یا دست کم جلوگیری از افزایش صادرات را دنبال می کنند.

رویکرد روسیه در قبال ایران به عنوان یکی از اعضای گروه 1+5 و عضو دایم شورای امنیت، از اهمیت زیادی برخوردار است. اکنون مدافعان تحریم ها علیه ایران می گویند این اقدام روسیه مهر تاییدی بر نگرانی آنهاست. الیوت انگل، سناتور دمکرات از کمیته روابط خارجی سنا می گوید، این مانور روسیه تردید های زیادی را در مورد تعهدات مسکو ایجاد کرده است. به گفته وی، این معامله نفت در برابر غذا برای ایران این تصور را ایجاد می کند که برای ازسرگیری تعامل با جامعه بین المللی نیازی به اجرای توافقنامه هسته ای مقدماتی یا مذاکره برای دستیابی به توافق نهایی ندارد.

در چنین شرایطی به نظر می رسد سناتورها برای حمایت بیشتر از تحریم های جدید تحریک شوند و سرانجام به رغم میل کاخ سفید و درخواست دولت اوباما برای خودداری از تصویب تحریم های بیشتر، این طرح را در سنا به رای بگذارند. هرچند در صورتی که طرحی با کمتر از دو سوم آرا به تصویب برسد، اوباما می تواند از رای وتوی خود علیه آن استفاده کند، اما در صورتی که دو سوم آرا به طرحی آری بگویند، دیگر اوباما قدرت وتو در اختیار نخواهد داشت.

این در حالی است که حتی مانور نمایشی کنگره برای رای گیری در مورد تحریم های جدید پیش از اینکه حتی پای رای وتوی اوباما به میان بیاید، می تواند واکنش تندروها در ایران را به همراه داشته باشد. واکنشی که با توجه به طرح های غنی سازی 60 درصدی، افزایش شمار سانتریفوژها و تشکیل هیات ناظر بر تیم مذاکره کننده درمجلس شورای اسلامی، چندان غیر قابل پیش بینی نیست. در چنین شرایطی شانس موفقیت مذاکرات هسته ای کاهش می یابد و بار دیگر سناتورهای به ظاهر حامی تحریم که به زعم تحلیلگران جنگ طلبانی خاموش هستند، و تندروها در داخل ایران یکی از معدود فرصت های باقی مانده برای پایان دادن به مساله هسته ای ایران را از بین می برند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10