اپیدمی افول مذاکرات از وین تا تهران

دیپلماسی ایرانی: هر مذاکره ای فراز و فرود دارد و به نظر می رسد مذاکرات ایران در دو چارچوب جداگانه این روزها دوران فرود خود را تجربه می کند. نخست پس از چهارمین دور از مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5، در وین، خبر رسید که این گفت و گو ها به سختی و به کندی پیش رفته و نتایجی که باید، به دست نیامده است. سپس هیات فنی و کارشناسی آژانس بین المللی انرژی اتمی روز سه شنبه به ایران آمد تا در خصوص گام های بعدی همکاری ایران و آژانس مذاکره کند. اما بر خلاف فضای مثبتی که دست کم در شش ماه گذشته در روند روابط ایران و آژانس حاکم بود،  اعلام شد که این مذاکرات به نتیجه مشخصی نرسیده است. به این ترتیب فضای خوش بینانه ای که بر هر دو چارچوب مذاکرات ایران حاکم بود ، اندکی به سوی تعدیل شدن پیش رفت. هرچند که همچنان طرفین امیدوارند در رایزنی های بعدی، گام هایی رو به جلو بردارند.

مذاکرات بر سر برنامه های هسته ای ایران سال هاست که در دو چارچوب جداگانه دنبال می شود. آژانس بین المللی انرژی اتمی بیشتر بعد فنی برنامه های هسته ای ایران را زیر نظر دارد و تئوریکای اروپایی – انگلیس- فرانسه آلمان- که جای خود را به گروه 1+5(آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) داده اند ، نیز با تهران مذاکره می کنند تا راه حلی برای مجادله هسته ای بیابند که بیش از یک دهه از عمر آن می گذرد.

هرچند این گفت و گو ها در دو قالب جدا از هم دنبال می شود، اما تاثیر آنها بر یکدیگر غیر قابل انکار است. بارها اتفاق افتاده که شکست مذاکرات ایران و گروه 1+5، مذاکرات با آژانس بین المللی انرژی اتمی را نیز به حال تعلیق درآورده و بالعکس زمانی که رایزنی های ایران و آژانس به مانع برخورد کرده، گروه 1+5 نیز تا مدت ها پای میز مذاکره ننشسته است.

این الگو بر مذاکرات اخیر نیز حاکم بوده است، عدم پیشرفت در وین، مذاکرات تهران را نیز بی نتیجه گذاشت. هرچند بنا بود آژانس بین المللی انرژی اتمی پس از پایان سفر هیات کارشناسی اش به ایران بیانیه ای در این زمینه منتشر کند، یکی از سخنگوهای آژانس به خبرگزاری رویترز گفت که دو طرف ملاقات کرده اند اما آژانس قصد ندارد فعلا بیانیه ای در این زمینه منتشر کند.

این در حالی است که مقامات تهران پیش از این سفر به رسانه ها گفته بودند که انتظار دارند پس از مذاکراتی که در تهران برگزاری می شود، آژانس بین المللی انرژی اتمی یک گزارش مثبت در مورد ایران منتشر کند. منابع دیپلماتیک فاش کرده اند که آژانس و ایران احتمالا در مورد چاشنی های انفجاری مذاکره کرده اند که می تواند در برنامه های هسته ای تسلیحاتی کارایی داشته باشد.

عباس عراقچی، معاون حقوقی وزارت خارجه و عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای در سفری که سال گذشته به وین داشت در دیدار با یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی از او خواست اگر به دنبال پیشرفت در مذاکرات با ایران است باید از طرح موضوعات دشوار مانند بازرسی از پارچین در مراحل اولیه مذاکره خودداری کند. هرچند آمانو چنین کرد اما اکنون به نظر می رسد این چاشنی های انفجاری است که جای پارچین را به عنوان مانعی بر سر پیشرفت مذاکرات پر کرده است. گزارش ها حاکی از آن است که ایران اطلاعاتی را در این زمینه در اختیار آژانس قرار داده است اما مقامات آژانس خواستار اطلاعات و توضیح بیشتر در مورد این چاشنی های انفجاری هستند.

شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی در اوایل ماه ژوئن نشست فصلی خود را برگزار می کند و در صورتی که تا آن زمان گزارشی از پیشرفت در مذاکرات ایران  و آژانس منتشر نشود، این شورا نیز نمی تواند به نتیجه قاطع در مورد برنامه های هسته ای ایران برسد.

ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی در نوامبر ( آذر)،گذشته یک بسته همکاری مرحله بندی شده را به امضاء رساندند که در آن بنا شد، ایران تا 15 می ( 25 اردیبهشت) برای تعدیل نگرانی های بین المللی در خصوص برنامه های هسته ای اش، هفت گام اعتمادساز را بردارد.  

یکی از حساس ترین گام ها ارایه اطلاعاتی در مورد چاشنی های انفجاری بود که دیپلمات ها می گویند آژانس به دنبال شفافیت بیشتر ایران در این زمینه است.

رویترز در این زمینه می نویسد: اینکه ایران چگونه به پرسش های آژانس در این زمینه پاسخ دهد، سنگ محکی برای آزمایش آمادگی ایران در خصوص تعامل با آژانس بین المللی انرژی اتمی است که می خواهد نگرانی ها در خصوص ماهیت نظامی برنامه های هسته ای ایران را رفع کند. البته مقامات تهران همواره تاکید دارند که در برنامه های هسته ای خود تنها اهداف صلح آمیز را دنبال می کنند. ایران ادعای غرب مبنی بر احتمال نظامی بودن اهداف هسته ای اش را رد می کند.

در حالی مذاکرات اخیر ایران و آژانس در تهران با پیشرفت محسوسی همراه نبوده است که پیش از این تحلیلگران خاطرنشان کرده بودند که دور بعدی همکاری های ایران و آژانس بسیار حساس و مهم است. به گفته آنها اینکه تهران و آژانس در خصوص چه مواردی برای دور بعدی همکاری ها به نتیجه برسند نقش تعیین کننده ای در حل و فصل مساله هسته ای ایران دارد.

در مقابل برخی مقامات غربی نیز ادعا می کنند که باید ماهیت برنامه های هسته ای ایران را به توافق نهایی با این کشور که قرار است با گروه 1+5 به امضاء برسد، پیوند زد. این آژانس بنی المللی انرژی اتمی است که مسئولیت تعیین ماهیت برنامه های هسته ای ایران را بر عهده دارد. مقامات غربی بر این باورند که ایران باید نگرانی های آژانس را حل کند تا دیپلماسی گسترده تر بین المللی بر سر برنامه های هسته ای تهران به موفقیت برسد.

این در حالی است که ایران و گروه 1+5، تا 20 جولای( 29 تیر) فرصت دارند تا به یک توافق هسته ای نهایی برسند. در غیر این صورت احتمالا مذاکرات برای یک دوره شش ماهه دیگر تمدید خواهد شد. در این فاصله پیشرفت در مذاکرات ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10