دموکراسی و بی نظمی: تلاش برای به دست آوردن نفوذ در ژئوپولتیک جدید (بخش دوم و پایانی)

نویسندگان: بروس جونز و توری تاسینگ (بروس جونز مسئول برنامه سیاست خارجی در اندیشکده بروکینگز و یکی از اعضای ارشد موسسه پروژه نظم و استراتژی بین المللی است. او همچنین در موسسه فریمن اسپاگلی در دانشگاه استنفورد استاد مشاور است. زمینه تحقیقاتی او و تجاربش در سیاست گذاری به امنیت بین الملل باز می گردد. در حال حاضر بر استراتژی ایالات متحده، نظم بین المللی و روابط قدرت بزرگ متمرکز است. توری تاسینگ هم از اعضای برنامه سیاست خارجی در بروکینگز است. تاسینگ در حال حاضر روی موضوعاتی از جمله سیاست خارجی ایالات متحده، امنیت آسیایی و اروپایی، سیاست گذاری های مستبدان و روابط ایالات متحده و روسیه کار می کند. او سابقه فعالیت در وزارت خارجه آمریکا و شورای روابط خارجی را نیز در کارنامه خود دارد.)

دیپلماسی ایرانی: در پس زمینه تنش های اقتصادی و سیاسی، رهبران غیرلیبرال و اقتدارگرا از طریق روندهای انتخاباتی و پیروی از طرحی غیرلیبرال برای تضعیف هنجارهای دموکراتیک لیبرال از درون، قدرت را به دست می گیرند. امروزه باتوجه به تلاش های افراد و احزاب با گرایش های غیرلیبرال و اقتدارگرا برای تثبیت قدرت در داخل نظام های دموکراتیک، رقابت قدرت ایده ها نه تنها در میان کشورها، بلکه در داخل آنها نیز در حال رخ دادن است.

دولت های کنونی در مجارستان و لهستان و به طور فزاینده ترکیه اقتدارگرا تحت ریاست جمهوری رجب طیب اردوغان، خط مقدم چالش های غیرلیبرال و نو اقتدارگرایی در اتحادیه اروپا و ناتو را تشکیل داده اند. موفقیت این نیروهای غیرلیبرال در کسب قدرت از طریق ابزار انتخاباتی تاکیدی بر جدایی اصول لیبرال- ایده های مبنی بر ارتقای آزادی های فردی و نظارت های قانونی و قضایی بر قوه مجریه- از فرایندهای دموکراتیک مانند انتخابات است که اراده مردم را به سیاست تبدیل می کند. تلاش های آنها بیش از پس رفت در دموکراسی، حاکی از بحران لیبرالیسم است.

مساله نگران کننده برای نهادهای غربی که این کشورها عضوی از آن به شمار می روند که این است که مهره های غیرلیبرال در سراسر غرب و فراتر از آن زمانی ظاهرا «ملی گرایی بین المللی» را با تحقیر مناسبات لیبرال محلی و چندجانبه پیش می برده اند. طرح غیرلیبرال همچنین فضا را برای مداخله اقتدارگرایان باز کرده است؛ برخی از نیروهای سیاسی با همکاری مستقیم سیاسی و اقتصادی ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه کار می کنند. ماهیت حیرت انگیز این چالش این است که هیچ حرکتی به خودی خود تهدیدی برای موجودیت دموکراسی نبوده است و حمایت مردمی پشت این جنبش ها نشان دادن واکنش مناسب را برای مدافعان دموکراسی لیبرال دشوار کرده است.

کنش ها و واکنش های بین فشارهای داخلی و تلاش های خارجی برای تشدید آنها، اهرم سیاسی غرب را تضعیف کرده است. دوره ای که ایالات متحده و دیگر کشورهای با تفکر مشابه می توانستند جامعه دموکراتیک را از طریق تلاش های برای ارتقاء دموکراسی و کنترل مقاومت های داخلی و بین المللی گسترش دهند، به پایان رسیده است. بحران مالی جهانی و ظهور چین سطح عمیقی از خودآزمایی را در غرب سیاسی در پی داشت. ایالات متحده که بزرگ ترین قدرت جهان محسوب می شد، در یک آشفتگی استراتژیک به سر می برد و به نظر می رسد که در حال عقب نشینی از تعهدات خود به حمایت و تقویت استانداردهای دموکراتیک است.

اتحادیه اروپا هم که یکی دیگر از سنگ بناهای نظم لیبرال به شمار می رود، بر داخل متمرکز شده و با بی ثباتی های داخلی ناشی از ویژگی های ذاتی گزایش به نظم باز از جمله یکپارچگی اقتصادی، کاهش موانع تجاری و جا به جایی آزادانه افراد مواجه است. قدرت های اقتدارگرا که برای مدت کوتاهی در پی قیام های دموکراتیک در جهان عرب و سپس اوکراین دچار ترس شدند، اعتماد به اینکه می توانند مخالفت های داخلی را خنثی و شبکه های رقابتی نفوذ خارجی ایجاد کنند بدون اینکه با مقاومت زیاد دموکراسی های بزرگ مواجه شوند را بازیافته اند.

در نتیجه این اتفاقات یک سری مناطق رقابتی در سراسر جهان در حال توسعه و صنعتی ایجاد شده است. این یک رقابت بر سر نفوذ است که ابزارهای سیاسی، اقتصادی و نظامی را شامل می شود و به طور فزاینده دیجیتال شده است.

در کشورهای در حال توسعه و نوظهور آمریکای لاتین، آفریقا و آسیا، سرمایه گذاری ها در زیرساخت ها، انرژی و فناوری از ابزار همکاری گروه 20 به ابزارهای رقابت بر سر قدرت برتر تبدیل شده اند و به نظر می رسد غرب در حال باختن در این رقابت است. در خاورمیانه، نوعی بازگشت به سوی ابزار جنگ های نیابتی دیده می شود که در طی جنگ سرد «جهان سوم» را ویران کردند. در اروپا، مشارکت اقتصادی فزاینده چین موضع این قاره را نرم کرده و به ویژه در زمان یکجانبه گرایی های آمریکا، روسیه نقاط آسیب پذیر غرب را پیدا کرده و در حال افزایش مداخله مستقیم سیاسی خود است. در شرق آسیا، چین از یک استراتژی محدود کردن سلطه آمریکا به هژمونی چین در منطقه تغییر رویکرد داده است و ژئوپلیتیک در منطقه که به طور فزاینده با رقابت چین و آمریکا تعریف می شود، به آزمونی برای قدرت دموکراسی های تثبیت شده و دموکراسی های پیشرفته تبدیل شده است.

***

در زمانی که دموکراسی جهانی به چالش کشیده شده، اکثریت افرادی که در یک دولت دموکراتیک زندگی می کنند، در خارج از غرب هستند. از این رو، محافظت از ماهیت دموکراتیک نظم بین المللی نیازمند ائتلاف های جدیدی از کشورهای دموکراتیک ورای دو سوی اقیانوس اطلس است. برای محافظت از چشم انداز دموکراسی در نظم نوین بین المللی، لازم است در چهار زمینه عمده تلاش های جدی صورت بگیرد:

تجدید دموکراتیک: یک دستور کار مشترک بین المللی - غرب باید به جای موضع گیری «ارتقاء دموکراسی» باید در یک دستورکار مشترک برای تقویت موسسات دموکراسی بپیوندد که چنین اقدامی نیازمند تمرکز بر مشارکت اقتصادی است.

سم زدایی از سیاست های هویتی و مناظرات مهاجرتی - دولت ها و جوامع مدنی باید به عنوان بخشی از این دستورالعمل تجدید دموکراسی، روش هایی را برای سم زدایی از سیاست های هویتی پیدا کنند. این امر مستلزم مباحثات آزاد درباره مهاجرت و تمرکز بر ادغام محلی و شهری و همچنین جلوگیری از اظهارات نفرت آمیزی می شود که مهاجرت را به خشونت های تروریستی ربط می دهد.

دفاع از دموکراسی در اروپا و آسیا - برای دفاع از فضای دموکراسی در اروپا و آسیا، دموکراسی ها باید در مقابل اقتدارگرایان بایستند و به طور جدی به تحولات غیرلیبرال در اتحادیه ها و نهادها واکنش نشان دهند و در سرتاسر هند و اقیانوس آرام همکاری های دموکراتیک ایجاد کنند. با توجه به اهمیت آسیا در رقابت جهانی بین دموکراسی و نظم، «گفت و گوی دموکراسی ها در آسیا» نیز پیشنهاد می شود.

تقویت همکاری ها با دموکراسی های غیر غربی - دموکراسی های غربی و غیر غربی باید همکاری های دموکراتیک خود را در زمینه های امدادرسانی، زیرساخت ها، حمایت دولتی و مدیریت بحران افزایش دهند و نیروهایشان را برای تکمیل مدل های موثرتر توسعه یکی کنند.

منبع: بروکینگز / مترجم: طلا تسلیمی