حمله به آرامکو و معادلاتی که به هم ریخت​​​​​​​

دیپلماسی ایرانی: کان کافلین، دبیر سیاست خارجی و دفاعی روزنامه تلگراف در وبسایت اماراتی «نشنال» نوشت: وقتی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری امریکا اعلام کرد قصد دارد حضور امریکا را در «خاک خونین» خاورمیانه به پایان برساند، یک نکته اساسی را فراموش کرد: امریکا مستقیماً درگیر بن‌بستی خطرناک با ایران است.

نمی‌توان اختلاف واشنگتن با تهران بر سر موضوع هسته‌ای را به گردن جهان عرب انداخت، هر چند که بیشتر کشورهای خاورمیانه – خصوصاً کشورهای حاشیه خلیج فارس – مخالف توافقنامه‌ای بودند که در دوره باراک اوباما، رئیس‌جمهوری پیشین امریکا به دست آمده بود.

در نتیجه‌ تصمیم یک‌جانبه ترامپ مبنی بر خروج از توافق هسته‌ای عصر جدیدی از تقابل واشنگتن با تهران به وجود آمد. بر اساس این توافق دولت ایران پذیرفت در قبال لغو تحریم‌ها، برنامه هسته‌ای خود را محدود کند.

ترامپ همواره از این توافقنامه به عنوان «بدترین توافق تاریخ» یاد کرده است. او امریکا را از توافق بیرون کشید تا تهران را راضی کند دوباره پای میز مذاکره بنشیند؛ و در حالی که همچنان هدف اصلی دولت ترامپ دستیابی به یک توافق جدید با ایران است، تنش‌های شدید میان دو کشور موجب تشدید بحران در منطقه خلیج‌فارس شده است. این بحران که در نتیجه اقدامات ترامپ به وجود آمده، تنش میان تهران و واشنگتن را به اوج رسانده است.

در نتیجه، وظیفه اخلاقی واشنگتن حفاظت از متحدان خویش در برابر خطر ایران است، خطری که حتی ترامپ آرمان‌گرا نیز نمی‌تواند آن را نادیده بگیرد. ترامپ با تصمیم خود مبنی بر کاهش حضور نظامیان امریکایی در منطقه موجب نگرانی کشورهایی شده است که در حاشیه خلیج‌فارس قرار گرفته‌ و در درگیری احتمالی میان ایران و امریکا دقیقاً در خط مقدم قرار دارند.

در کنفرانس و نمایشگاه بین‌المللی دفاع بحرین (BIDEC) که هفته گذشته برگزار شد، نگرانی رهبران کشورهای حاشیه خلیج‌فارس از پیام‌های متناقضی که از واشنگتن دریافت می‌کنند کاملاً مشهود بود. بیشتر تمرکز بازدیدکنندگان این کنفرانس بین‌المللی بر این بود که کشورهای حاشیه خلیج‌فارس چگونه می‌توانند در مواجهه با هرگونه تهدید امنیتی آمادگی بهتری داشته باشند. در این کنفرانس از فناوری‌های جدیدی رونمایی شد که به کشورهای حاشیه خلیج فارس کمک می‌کند در مقابل روش‌های پیچیده‌ای (مانند هواپیماهای بدون سرنشین و حملات سایبری) که ایران استفاده می‌کند از خود دفاع کنند.

با توجه به حملات اخیر در منطقه، مانند حمله به تاسیسات نفتی عربستان سعودی، کشورهای حاشیه خلیج‌فارس نیاز به تقویت سیستم‌های دفاعی خود دارند. اثرگذاری این حملات، رهبران این کشورها را متقاعد کرده است که در مورد نیاز‌های دفاعی منطقه محتاط‌تر باشند، به خصوص با توجه به رویکرد ترامپ که برای اعراب اصلاً اطمینان‌بخش نیست.

ناصر بن حمد، مشاور امنیت ملی بحرین هفته گذشته نگرش غالب میان رهبران کشورهای حاشیه خلیج‌فارس را به بهترین شکل خلاصه و تصریح کرد هرگونه خشونت علیه عربستان سعودی به منزله حمله به تمامی کشورهای حاشیه خلیج فارس خواهد بود. او بر اهمیت مقابله با کشورهایی مانند ایران که به ادعای او از گروه‌های تروریستی حمایت می کند و تهدیدی برای تجارت دریایی جهان محسوب می‌شود، تاکید کرد.

تمایل کشورهای حاشیه خلیج فارس به پذیرش مسئولیت حفاظت از منافع خود قطعاً مورد حمایت کاخ سفید قرار می‌گیرد چراکه واشنگتن مدت‌هاست از کشورهای عربی می‌خواهد در مورد مسائل دفاعی به جای وابستگی به امریکا، فعالیت خود را بیشتر کنند. در حالی که هنوز رهبران کشورهای حاشیه خلیج‌فارس تمایل دارند برای جلوگیری از خطرات احتمالی روی پیشرفته‌ترین فناوری‌ها سرمایه‌گذاری کنند، تردید در مورد میزان تعهد ترامپ موجب زیر سوال رفتن تلاش‌های آنها در ایجاد ثبات خواهد شد. برای مثال شیوه رهبری او بر تلاش‌های واشنگتن در ایجاد یک ائتلاف دریایی جهانی برای محافظت از حمل و نقل جهانی در خلیج‌فارس، خصوصاً در تنگه هرمز تاثیری منفی داشت.

چندین کشور خصوصاً در اروپا به دلیل نگرانی از نحوه اجرای سیاست خارجی ترامپ و همچنین ملاحظه آنها در خصوص خروج از توافق هسته‌ای با ایران، مخالف پیوستن به ائتلاف بین‌المللی امنیت دریایی بوده‌اند. در نتیجه کشورهایی مانند آلمان، فرانسه، ژاپن، هند و کره‌جنوبی که به محافظت از تجارت دریایی خلیج‌فارس علاقه دارند، مخالف پیوستن به این ائتلاف هستند چرا که در مورد فعالیت در ائتلافی که از سوی کاخ سفید هدایت می‌شود نگرانی‌هایی وجود دارد. این کشورها در عوض همکاری با یک نیروی دریایی مشترک (CMF) را پیشنهاد کرده‌اند، سازمانی برای محافظت از تجارت دریایی جهانی و نه صرفاً خلیج‌فارس.

در حالی که این طرح، کشوری مانند برزیل را – که این ماه موافقت خود را برای همکاری با  نیروی دریایی مشترک اعلام کرده است – جذب کرده تا در محافظت از تجارت دریایی خلیج‌فارس کمک کند، در عین حال نمونه دیگری از تاثیر منفی عملکرد نامنظم ترامپ بر منافع امنیتی بلندمدت متحدان امریکا در خلیج فارس است.

ترجمه: هدیه عابدی