نفع تمام عیار ائتلاف تهران - بغداد از تحریم عراق

نویسنده: مایکل گرینوالد (Michael Greenwald)

دیپلماسی ایرانی: تحریم عراق از سوی ایالات متحده آمریکا در شرایط کنونی می‌تواند به اهداف ایالات متحده در این کشور آسیب بزند و فقط جایگاه ایران را تقویت کند، دقیقا همان سناریویی که سیاست آمریکا در راستای پرهیز از آن شکل گرفته است. اقدامات متقابلی نظیر مسدود کردن حساب‌های بانک مرکزی عراق نه تنها می‌تواند اقتصاد عراق را تسلیم ایران کند، بلکه تاثیر چشمگیری هم بر جایگاه جهانی دلار آمریکا خواهد گذاشت.

در دهه‌های پس از شکست تحریم ناموفق عراق از سوی آمریکا در زمان صدام حسین، راهبرد تحریم‌های واشنگتن از ممنوعیت‌های گسترده به اقدامات هدفمند و در مقیاس کوچک دگرش یافته و در راستای به حداکثر رساندن رنج و درد کشور تحریم شده و به حداقل رساندن آسیب‌های موازی طراحی شده است. همین تحریم‌ها ایران را به پای میز گفت وگوهای برجام کشاند. اما امروزه می‌بینیم که کارزار فشار حداکثری دولت ترامپ شرایط را به جایی رسانده که آینده قابلیت آمریکا برای حفظ نیروهایش در عراق روشن نیست.

تهدید دولت آمریکا برای تحریم عراق در برابر این خواسته فقط جایگاه تهران در عراق را تحکیم می‌کند و تضعیف جایگاه جهانی دلار را باعث می‌شود چرا که احتمال دارد عراق نیز همانند روسیه که برای فروش نفت خود به جای دلار به ارزهایی مثل یوآن یا یورو روی آورده است، بخواهد در تعاملات اقتصادی‌اش جایگزینی برای دلار بیابد.

تهدید دسترسی بانک مرکزی عراق به حساب‌های ارزی فروش نفت نه تنها به دلیل مقیاس غیرقابل‌پیش‌بینی این اقدام بلکه به دلیل ماهیت تنبیهی‌اش بسیار خطرناک است. تحریم‌ها زمانی در انگیزه‌دهی به کشورها تاثیرگذار است که یک راه برون‌رفت شفاف موجود باشد. به جای تحریم‌ها، هماهنگی سیاسی می‌تواند برای منافع اقتصادی نوید‌بخش معتبری باشد.

چه‌بسا تحریم‌ها بتواند از خروج کامل نیروهای آمریکایی پیشگیری کند. اما در حالی‌که دولت گزینه‌‌های فراوانی پیش‌رو دارد، اقدامات متقابل و پیشگیرانه اقتصادی علیه بغداد می‌تواند تاثیر معکوس بر تلاش‌های آمریکا در عراق داشته باشد و در صورت اعمال تحریم‌ها، ایران تنها برنده این جریان خواهد بود.

نفوذ اقتصادی ایران در عراق کمتر از نفوذ امنیتی آن است که دلیل این، هم اقتصاد ضعیف‌تر جمهوری اسلامی و هم رژیم تحریمی اعمال شده بر معاملات بین‌المللی تهران است. با این وجود تهران تامین کننده اصلی گاز طبیعی و برق عراق است. برق صادراتی ایران یک سوم نیازهای کشور عراق را تامین می‌کند. این صادرات برای اقتصاد عراق حیاتی است به گونه‌ای که حتی از معافیت‌های تحریمی برخوردار است. تمام هزینه این صادرات به دینار پرداخت می‌شود و نه به دلار و در صورت فعال شدن ساختار اینستکس ایران می‌تواند از عراق کالاهای بشردوستانه در یافت کند.

تحریم عراق از سوی آمریکا می‌تواند اقتصاد ایران را به شکل گسترده به منطقه پیوند بزند. ایران از دیرباز تلاش کرده از عراق به عنوان ابزاری برای دورزدن تحریم‌ها استفاده کند. بنابراین منزوی کردن اقتصاد عراق می‌تواند افزایش این تلاش‌ها را به همراه داشته و همزمان برای ایران امکان استفاده از نیابتی‌هایش در عراق برای ایجاد شبکه‌های پشتیبانی را فراهم کند.

نیروی بسیج مردمی عراق (الحشد‌ الشعبی) که در تمهیدات امنیتی با بغداد رقابت می‌کند می‌تواند در تدارکات سایر کالاهای عمومی مانند خدمات رفاهی یا زیرساخت‌ها نیز رقیب دولت بشود. تحریم عراق هیچ مزیتی ندارد. آمریکا در صورت پیشبرد این استراتژی به طور جدی از پیامدهای آن پشیمان خواهد شد.

منبع: آتلانتیک / تحریریه دیپلماسی ایرانی