سفر شمخانی به بغداد و ورود به پرونده عراق

نویسنده: علی موسوی خلخالی، سردبیر دیپلماسی ایرانی

دیپلماسی ایرانی: برای نخستین بار بعد از شهادت سپهبد حاج قاسم سلیمانی، فرمانده سابق قدس سپاه و ابومهدی المهندس که در فرودگاه بین المللی بغداد توسط نظامیان امریکایی ترور شدند، علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان در دیداری رسمی به بغداد رفت و ملاقات های مهمی را با رهبران عراقی از جمله برهم صالح، رئیس جمهوری، عادل عبدالمهدی، رئیس دولت پیشبرد امور و محمد الحلبوسی، رئیس مجلس عراق و دیگر رهبران سیاسی عراقی انجام داد. 

سفر شمخانی به عراق از آن رو مهم است که سیاستمداران عراقی همچنان درگیر تشکیل دولت هستند و از زمان استعفای عادل عبدالمهدی تا کنون دست کم چهار بار در تشکیل دولت جدید ناکام مانده اند. آخرین مرتبه حدود دو هفته پیش بود که محمد توفیق علاوی دو بار به پارلمان رفت و هر دو بار در کسب رای اعتماد از نمایندگان مجلس ناکام ماند. اتفاقی که در نهایت باعث انصراف وی از نخست وزیری شد و رهبران فراکسیون های سیاسی را مجددا به نقطه صفر بازگرداند تا بر سر انتخاب جانشینی برای عادل عبدالمهدی یا شاید ادامه کار وی به کش مکش های خود ادامه دهند.

تا پیش از این، شهید سلیمانی با نفوذی که در میان احزاب و جریان های سیاسی عراقی داشت تلاش می کرد در انتخاب نخست وزیر نقش آفرینی کند. وی با ایفای نقش پدری یا کدخدامنشی و استفاده از اعتبار و احترامی که نزد گروه های سیاسی داشت نظرات آنها را به هم نزدیک می کرد و آنها در نهایت به انتخاب فردی توافقی رضایت می دادند. اما اکنون با گذشت نزدیک به حدود 50 روز از زمان ترور حاج قاسم سلیمانی، خلاء نبود وی کاملا مشهود است و عراقی ها هنوز نتوانسته اند در تشکیل دولت قدمی بردارند و برسر فردی به توافق برسند. نفوذ و اعتبار مرحوم سلیمانی نه تنها در میان شیعیان بلکه در میان گروه های سیاسی اهل تسنن و کردها نیز قابل توجه بود و این امتیاز ویژه ای را به وی می داد. ویژگی ای که حتی دشمنان او نیز نسبت به آن معترف بودند و ناگزیر بودند که با آن کنار بیایند.

در چنین فضایی علی شمخانی به عراق سفر کرده است. شمخانی برای عراقی ها فرد ناشناسی نیست. او از قدیم و همانند شهید سلیمانی با گروه های سیاسی عراقی در ارتباط بود و رهبران کرد و شیعه و سنی عراقی وی را به خوبی می شناسند. شمخانی همچنین زبان عربی را به خوبی خود عراقی ها و با لهجه خود آنها صحبت می کند که این مساله امتیاز مضاعفی را به او می دهد. اگرچه شمخانی همانند مرحوم سلیمانی در پرونده عراق درگیر نبود و تا زمان حیات شهید سلیمانی از دور پیگیر پرونده عراق بود اما از عرصه دور هم نبود و می توان گفت از قدیم دستی بر آتش داشت. 

رایزنی هایی که شمخانی در سطوح مختلف سیاسی و مراتب اداری در عراق داشته و همچنین محتوای رایزنی های او که درباره چگونگی نخست وزیر جدید نیز بوده است، نشان می دهد که احتمالا وی می خواهد برای حل بحران سیاسی عراق نقش آفرینی کند. از آنجا که وی با مصطفی کاظمی، رئیس دستگاه اطلاعات و امنیت عراق نیز دیدار کرده و او یکی از گزینه های مطرح برای جانشینی عبدالمهدی است، و از آنجا که این برای نخستین بار است خبر دیدار یک مقام ایرانی با او رسانه ای می شود، این مساله نشان می دهد که شمخانی به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در سطح سیاسی برای این دیدار پیام دارد. به ویژه که در دیدار با وی بر لزوم خروج نیروهای امریکایی از عراق تاکید کرده است. این مساله یکی از شروط گروه های سیاسی متمایل به ایران برای رضایت به گزینه نامزد جانشین عبدالمهدی است. 

این در حالی است که هفته گذشته سردار قاآنی، فرمانده قدس سپاه به سوریه سفر کرده بود و سفر شمخانی به عراق یک هفته بعد از آن انجام شده است. قطعا سفر این دو با هماهنگی یکدیگر و دیگر ارکان نظام صورت گرفته و شاید بیانگر رویکرد جدید ایران در سیاست خود برای تعاملات منطقه ای و بین الملل باشد./ اطلاعات