قومیت های خاورمیانه؛ از فرصت همگرایی تا تهدید واگرایی

توطئه «بالکینازسیون» برای قره باغ و منطقه

۰۶ آبان ۱۳۹۹ | ۱۸:۰۰ کد : ۱۹۹۶۵۵۲ خاورمیانه انتخاب سردبیر
رضا مقاتلی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: ایده "بالکانیزاسیون" که همواره مدنظر سرویس ها و نهادهای اطلاعاتی، نظامی و امنیتی اسرائیل و ایالات متحده در ارتباط با دشمنی واحد برای آنان به نام ایران است در قضیه کنونی مناقشه قره باغ به خوبی رخ نمایان کرده است و با طرح ادعای حمایت ایران از ارمنستان در این مناقشه به دنبال تحریک قومیت آذری های فراوان ایران علیه حکومت مرکزی برآمده اند. 
توطئه «بالکینازسیون» برای قره باغ و منطقه

نویسنده: رضا مقاتلی، دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات منطقه ای (خاورمیانه)

دیپلماسی ایرانی: رئیس جمهوری ایالات متحده شهریور ماه سال جاری به موضوعی اشاره کرد که در خلال کاربست رسانه ای پیمان آبراهام (صلح ابراهیم) توجهی قابل با همه اهمیتی که داراست بدان معطوف نشد؛ ترامپ از احتمال گفت وگوی دولتش در قالب شرکت های نفتی آمریکایی با کردهای سوریه خبر داد البته بدون آنکه هیچگونه توضیح خاصی در ارتباط با جزئیات این گفت وگوهای محتمل از جمله احزاب و طرف های گف وتگو، زمان احتمالی و حتی مکان آن ارائه کند. اهمیت این موضوع از آن حیث است که به نظر می رسد بسیاری از بازیگران غیرخاورمیانه اما موثر و حاضر در این منطقه استراتژیک با برخی اقدامات خود به دنبال تقویت شکاف ملت – دولت ها یا ملت – حکومت ها به عنوان یک استراتژی هستند.

خاورمیانه منطقه ای است که در آن کشورهایی با قومیت های مختلف در آن وجود دارند؛ از قبطی ها، نوبی ها و عرب ها در سودان و بربرها، قبطی ها، ارمنی ها و عرب های مصر در شمال آفریقا گرفته تا ایزدیان، ترکمن ها، کردها، ارمنیان، آشوریان و عرب ها در عراق و مسیحیان، ارمنیان و عرب ها در اردن و بلوچ های عمان به عنوان مثال هایی ابتدایی.

اهمیت پردازش به موضوع قومیت ها در خاورمیانه از آن حیث است که پس از فروپاشی خاورمیانه بر اساس نظم سابق بعد از جنگ جهانی اول و حداقل در یک قرن اخیر اکثریت قریب به اتفاق جنگ ها و نسل کشی های خاورمیانه و حتی مناطق همجوار این جغرافیا یا با عاملیت قومیت و یا عاملیت دین و مذهب شکل گرفته و نکته قابل تامل تر آنکه پس از ویرانیهای فراوان در پس این ستیزها همواره مشخص می شود کشوری دیگر بعنوان عاملی فرامنطقه ای تاثیری فراوان و راهبردی در آن داشته که نمونه نزدیک آن را شاید بتوان در مناقشه به جریان افتاده در قره باغ مثال زد که منطقه ای در هم آمیخته با خاورمیانه است. 

ایده "بالکانیزاسیون" که همواره مدنظر سرویس ها و نهادهای اطلاعاتی، نظامی و امنیتی اسرائیل و ایالات متحده در ارتباط با دشمنی واحد برای آنان به نام ایران است در قضیه کنونی مناقشه قره باغ به خوبی رخ نمایان کرده است و با طرح ادعای حمایت ایران از ارمنستان در این مناقشه به دنبال تحریک قومیت آذری های فراوان ایران علیه حکومت مرکزی برآمده اند. 

ایران کشوری است که طرف درگیر در این مناقشه نیست اما به هر روی بر اساس آنچه در ابتدا نیز ذکر شد موضوعی چون قومیت ها با توجه به ساختار موثرش در خاورمیانه همواره این قابلیت را داراست که جدای از دو کشور مستقیم درگیر در یک مناقشه سایر کشورها را نیز متاثر کند که باز هم می توان به جنگ هشت ساله ایران و عراق و موضوع موثر قومیت کردها اشاره کرد که جدای از این دو کشور درگیر حساسیت ترکیه و نیز سوریه را نیز موجب شد، چرا که موضوع کردها همواره در مرزهای این کشورها از اهمیت بسیار اثرگذاری حتی تا سطح آرامش و تنش در روابط فی مابین برخوردار بوده است. 

در این میان با تفاصیلی که ذکر شد کشورهایی موثر از خود منطقه همچون ایران، ترکیه، عراق، عربستان، سوریه و نیز کشورهای حاشیه خلیج فارس می توانند بیشترین تاثیرگذاری و تاثیرپذیری را در رابطه با مسئله قومیت ها دارا باشند. برای مثال عراقی ها با وجود جنگی هشت ساله با ایران، با وجود روابط بسیار حسنه و استراتژیکی که سال های اخیر و پس از سقوط حزب بعث و صدام با ایران داشته اند کماکان نسبت به سیادت و قومیت خود بسیار حساس هستند و طبیعی است که همانند ایرانیان به سرزمین خود تعصب و علاقه ای خاص دارند و درک و لحاظ این موضوع در روابط فی مابین همواره از اهمیتی ویژه برخوردار خواهد بود.

لزوم اهمیت توجه ویژه تحرکات اخیر در موضوع قومیت ها در خاورمیانه را می توان با رجوع به برخی شواهد تاریخی موجود بیش از آنچه تصور می شود درک کرد. به دنبال اختلاف نظر بین ایران و بریتانیا در سال ۱۳۴۸ شمسی بر سر مالکیت بحرین و تشکیل هیاتی به نمایندگی از سازمان ملل، گزارش نهایی ارائه شده توسط این هیات مبنایی برای جدایی همیشگی بحرین از خاک ایران در ۲۳ مرداد سال ۱۳۵۰ شد. در این رابطه در گزارشی که این هیات پنج نفره به سازمان ملل ارائه داد در انتهای گزارش موصوف، «ویتوریو وینسپیر گیچاردی»، معاون دبیرکل و مدیرکل دفتر اروپایی سازمان ملل و رئیس این هیات عنوان می دارد: "مشاوره و تحقیقاتم مرا قانع ساخته که اکثریت قریب به اتفاق مردم بحرین می خواهند موجودیت آنها به عنوان (ملتی مستقل) و حاکم در کشوری که خود در اتخاذ مناسبات خویش با دیگر کشورها آزادی کامل داشته باشد، شناخته شود".

کشورهای فرامنطقه ای همواره از موضوع قومیت ها به عنوان عاملی جهت واگرایی درونی کشورهای منطقه برای ایجاد مستمسکی برای استمرار حضور خود در کشورهای هدف بهره گرفته اند. از حضور فرانسه در کشورهای شمال آفریقا گرفته تا حضور بریتانیا در ایران که با ارتباط گیری با برخی ایلات و قومیت ها در خلال سال های حضورشان همواره به دنبال تضعیف حکومت های مرکزی و کسب امتیازهای مدنظر با گروکشی از این حمایت های قومیتی خود اقدام کرده اند می توان تنها برای مثال هایی ملموس تر اشاره کرد.

اقلیم کردستان عراق از جمله مهمترین مصادیق کنونی است که در ارتباط با مسئله و موضوع قومیت ها و بصورت خاص در خاورمیانه می توان به آن استناد کرد. اختلافات این اقلیم با حکومت مرکزی سال هاست که به عنوان یک موضوع تهدید آمیز برای حاکمیت ملی عراق هر از چندگاهی سر باز می زند و حتی گاهی تا نقطه نزاع که به عنوان جنگی داخلی می تواند مبدل شود نیز آشکار می شود. سفر اخیر الکاظمی نخست وزیر کنونی عراق به این اقلیم با همه گمانه زنی ها و تفاصیلی که در پی آن ایجاد شده است خود می تواند گواهی بر اهمیت موضوع قومیت ها در حاکمیت ملی کشورها حتی کشوری درگیر یا تازه رهاشده از جنگ باشد.

افغانستان نیزمی تواند به عنوان کشوری که سال هاست درگیر نزاعی داخلی برگرفته از درگیری های قومیتی است در این مسیر مورد اشاره قرار گیرد به گونه ای که چندین دهه است این کشور را به عنوان کشوری جنگ زده در عرصه بین الملل معرفی کرده و زمینه حضور بسیاری از دیگر کشورها و حتی سازمان های بین المللی از جمله سازمان ملل برای تاثیرگذاری بر تحولات داخلی این کشور را فراهم کرده است.

اصولاً یکپارچه سازی طی یک فرایند هدفمند برای ساختن یک ملت واحد در درون مرزهای یک سرزمین و کشور یا به عبارتی ایجاد یک دولت ملی منسجم یکی از مهمترین اقدامات برای پیشبرد هدفمند استراتژی های کشورها و از موثرترین دلایل انسجام یک کشور مبتنی بر ملتی واحد برای حکمرانی مطلوب خواهد بود و در این میان توجه ویژه به مسئله قومیت ها، ظرافت ها و برنامه ریزی مدون و خاصی را خواهد طلبید؛ چرا که مشروعیت در همه کشورها با عدم توجه به قانون اساسی، جلوگیری و ایجاد مانع در راه فراگیری مشارکت های سیاسی و اجتماعی، ضعف در تحقق وعده ها، بالا بردن توقعات و انتظارات مردم از حکومت ها و دولت ها و عدم تطابق توانایی دولت و حکومت با توقعات مردم و در نهایت بروز شکاف بین حکومت موجود و حکومت دلخواه مردم می تواند تبدیل به بحران مشروعیت شود و این موضوع در نهایت در زمینه قومیت ها بخصوص در کشورهای خاورمیانه همانطور که تلاش شد اشاره ای به آن شود می تواند به عنوان عاملی موثر در تبدیل شدن به یک فرصت برای همگرایی یا تهدید برای واگرایی هم در سطح ملی و هم منطقه ای باشد.

کلید واژه ها: بالکانیزه کردن ایران خاورمیانه اختلافات قومیتی قومیت های منطقه اعراب عراق کردستان عراق جنگ قره باغ جنگ ارمنستان و آذربایجان


( ۱۳ )

نظر شما :

جامی ۰۶ آبان ۱۳۹۹ | ۱۹:۳۰
جرقه تشکیل ایرانشهر.
خسرو ۰۶ آبان ۱۳۹۹ | ۱۹:۳۹
چهار چوب نوشته بدون تو جه به تیتر آن که متناسب با کلیت نبود ، صحیح می باشد ولی در دنیا کشورهای کمی وجود دارند که فقط یک قومیت داشته باشند ، با این وجود بیشتر کشورها با شیوه های مخصوص با شرایط فرهنگی مردمشان این موضوع را حل کرده اند با دمکراسی بیشتر یا اسیملاسیون یا قبول حقوق فرهنگی قومیتها یا ... در مورد مردم ترک ایران که همه شان آذربایجانی نیستند ( فقط مردم شمال غرب ترک آذربایجانی می باشند )مسئله ساده تر است ، چون ترکهای ایران در همه جای ایران زندگی میکنند و با توجه به سوابق تاریخی صفویها در تاسیس و استقرار ایران جدید و افشار و قاجارو... ترکها خود را قویا ایرانی و صاحب این کشور میدانند و تشیع و پیوند و اختلاط غیرقابل تفکیک با فارسها این احساس را غلیظتر کرده است ، با این وجود کشور ایران از طرف گروههای تروریستی پژاک و کومله ( گروههای تجزیه طلب منتسب به کردها) بیشتر در خطر بالکانیزه شدن است و کلوپ صلیبی بیشتر از آن حمایت می کنند
كامران ۰۷ آبان ۱۳۹۹ | ۰۰:۲۷
وارونه نگاه کردن مسئله !! همه چیز را گردن دشمن خارجی انداختن!! مشکل این است.وقتی بخش بزرگی از جامعه ایران که همانا اذربایجانیها هستند به سرنوشت و مشکلات برادران خود حساس هستند و خواستار اقدامات عملی میباشند ، نه شعار !! نه اعلام بی طرفی!! اسمش میشود تحریک قومی توسط اجنبی!! در حالی که این خواسته بر اساس قوانین بین المللی و شرع و تکلیف است. و مراجع حوضه مهر تایید و تاکیید بر ان زدند. چشمها را باید شست و جور دیگر باید نگریست!!
ایران ۰۷ آبان ۱۳۹۹ | ۰۹:۱۸
ترکیه در نهایت باید همانند عراق حکومت را با کردها تقسیم کند ، و عدم تحقق چنین مهمی ترکیه را به سوی راهی که عراق و پانعربی صدام برد خواهد کشاند
علی ۰۷ آبان ۱۳۹۹ | ۱۱:۰۵
تمام تهدید و علت های واگرایی قومی در ایران بر خلاف پاراگراف پایین است چون تمام پستهای کلیدی ایران دست اقوام آذری است اما چرا سعی در مظلوم جلوه دادن و ضایع شده قوم خود دارند و انتظارات بی جای آنها باعث تقویت گسل قومیتی در ایران و سهم خواهی اقوام دیگر در ایران میشود آنچه در شرق و غرب شاهد هستیم هرچند تحرکات کشورهای غربی و قومیت کشورهای همسایه باعث شعله ور شدن آن میشود
علی ۰۷ آبان ۱۳۹۹ | ۱۴:۳۴
کامران جان این اقدام عملی تهران زمان نخست وزیری ابوالفضل ایل چی بیک صورت داد اما مورد بی مهری و ظن باکو و گروههای پانترکی آن کشور قرار گرفت اما خسرو جان همان تفکرات شما که به رشته تحریر در آورده آیدبهانه ای برای نادیده گرفتن سایر اقوام شده است و آمار کذایی جمعیت آذری ها شده و چون جمعیت و نفوذ بر مراکز پایتخت دارید هر مسیله بر خلاف خود را انگ تروریستی کردی و ارامنه میزنید مانند فاجعه کربلا و خارجی و کم تعداد بودن لشکر امام حسین
كامران ۰۷ آبان ۱۳۹۹ | ۱۵:۲۷
تروریست های ارمنی که در جبهه نبرد توان رویارویی ندارند با حمله راکتی به شهر برده ، ۲۰ نفر غیر نظامی راکشتند و ۶۰ نفر را زخمی کردند دیروز نیز در حمله راکتی دیگر تعداد زیادی کشته و زخمی شدند. کجایند سازمانهای حقوق بشری جهانی!!! استاندارد های دوگانه بیداد میکند. اگر این حرکت از طرف اذربایجان صورت میگرفت الان هزار جور تحریم و تهدید صورت میگرفت . این اولین جنایت تروریسم ارمنی نیست و اخرین ان نیز نخواهد بود. گویا این ملت و دولت نمیخواهند در منطقه به صورت مسالمت امیز زندگی کنند.
منطق نداشتن ۰۷ آبان ۱۳۹۹ | ۱۷:۴۹
ما ترکها می گوییم به سرنوشت همزبان های خود در قره باغ حساس هستیم و می خواهیم که خاکشان را پس بگیرند، بعد یه عده می آیند با هوچی گری می گویند مسائل جمهوری آذربایجان به ما و آذربایجان ایران ربطی ندارد و حق دخالت ندارید، خوب اگر منطق شما درست باشد و ما حق نداریم که به مردم ترک و مسلمان قره باغ کمک کنیم، خوب ایران هم حق ندارد به عراق سوریه یمن کمک کند. و یا اگر قبول کنیم که ایران حق دارد نگران مردم عراق سوریه و یمن باشد پس ما آذربایجانیها هم حق داریم نگران همزبان های خود در قره باغ باشیم
علی ۰۷ آبان ۱۳۹۹ | ۱۹:۲۲
تورکهای آذربایجان ایران ، ایرانی تر از هرایرانی هستند چون اینجا سرزمین ابا و اجدادی انهاست حالا گروهی پان متصل به شبکه ی اپوزسیون خارجی یا سلطنت طلب کم عقل می خواهند تورکها را غیر از انچه هستند نشان دهند و بسان یک تهدید به انها نگاه کنند این دقیقاٌ توطئه ی بیگانگان است و حکومت نباید در گرداب این خارجی نشینان یا داخلی های سر در آخور خارجی بیفتد . این سرزمینها متعلق به ایرانیهای تورک و لر و شمالی وعرب و کرد وفارس و ترکمن می باشد اگرغیر از این باشد و سعی در حذف هرکدام از آنها برایید آنوقت است که امنیت ملی دچار خدشه خواهد شد رنگین کمان با وجود تمامی رنگهایش زیباست.
كامران ۰۷ آبان ۱۳۹۹ | ۲۰:۲۳
دست اخر خصلت تروریسم ارمنی برای همه مشخص شد!! اعلام حمایت و همبستگی ارمنستان با فرانسه در مورد توهین به پیامبر اعظم. همچنان که اولین نفری که شهادت سردر سلیمانی را به امریکا تبریک گفت همین پاشینیان بود . کاش چشمهایمان را بیشتر باز کنیم و هواسمان را بیشتر جمع کنیم.
علی در جواب منطق نداشتن ۰۸ آبان ۱۳۹۹ | ۰۸:۴۶
چرا مسایل مربوط به فرستادن پهباد اسراییلی به نطنز و همکاری با موساد برای ترور دانشمندان هسته ای باکو به روی خود نمی امورید ؟؟؟؟؟چرا به قومیتی و تررررک میندیشید ؟؟؟؟؟عراق سوریه و...مورد حمله کشورهای جهان و یا هجمه گروههای تروریستی با حامیان جهانی قرار گرفتند ودر خواست کمک کرده اند ایران باید یگ نوار مرزی 20 تا 40 کیلومتری داخل مرز قره باغ اجرا میکرد برای جلوگیری از اصابت گلوله خمپاره و راکت و... به نقاط مرزی مانند پارس اباد و اصلاندوز و خداافرین همانند ترکیه در سمال سوریه زمانیکه رزمایش و پدافند و تجهیزات نظامی به مرز فرستاده میشود یعنی و ضعیت خارج از کنترل شده و احتمال در گیر کردن ایران به هر نحو است انهم با تروریستهای سوری لب مرز اذربایجان شما نگران همزبانان خود هستید بروید در یک سنگر با تروریستهای سوری علیه ارامنه بجنگید چون سرنوشت همزبانان و قومیت برای شما از ایران مهمتر است انهم ادعای وطن پرستی و ایراندوستی نکنید