بایدن همچنان دست به عصا راه می رود

نویسنده: حمیدرضا اکبرپور، دکتری حقوق بین الملل عمومی، پژوهشگر مهمان پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه

دیپلماسی ایرانی: عصر ترامپ و ترامپیسم پرهیجان و بی‌قاعده، زمینه‌ساز تغییر نگرش اساسی در باب نقش‌آفرینی ایالات متحده در نظام بین‌الملل و بالطبع در اعمال سیاست‌های این کشور شد. شاخص بارز این دوران، فرار از مسئولیت‌پذیری سنتی ایالات متحده در باب متحدان و مسائل ژئوپلیتیک جهانی بود. مصداق این مسئله در خروج ایالات متحده از قراردادها و توافقات بین‌المللی مانند توافقنامه پاریس و برجام، و خروج از سازمان‌های بین‌المللی تخصصی مانند یونسکو و سازمان بهداشت جهانی بود.

بر همین اساس، جو بایدن و دموکرات‌ها که در نقطه مقابل این یکجانبه‌گرایی قرار داشتند، کمپین انتخاباتی خود را بر اساس چندجانبه‌گرایی قرار دادند و وعده‌های متعدد و پرتکراری را در جهت بازگشت امریکا به روال سابق و تعهدات بین‌المللی ناشی از آن سر دادند. در نتیجه شعار "بازگشت آمریکا" نیز جایگزین "اول آمریکا " شد. از جمله مهم‌ترین وعده‌های داده شده در عرصه سیاست خارجی، برگشت ایالات متحده به توافقات و نهاد‌های بین‌المللی بود. همراه با این مساله، ترمیم سیاست‌های اقتصادی، بهداشتی و مهاجرتی در حوزه داخلی مدنظر قرار گرفت.

اما انتخابات و نتایج آن شوک عظیمی را به واشنگتن وارد کرد. رای بالای ترامپ که عملاً بیشترین رای مردمی یک بازنده انتخابات در تاریخ آمریکا بود، این کشور را به دو تکه تقسیم کرد و گسل سیاسی عظیمی را ایجاد کرد. رای ۷۴ میلیونی ترامپ، کاهش فاصله جمهوری‌خواهان با دموکرات‌ها در مجلس نمایندگان و برابری اعضای دموکرات و جمهوری‌خواه در سنا که تنها به لطف کرسی معاونت رئیس‌جمهوری به برتری شکننده دموکرات‌ها منجر شد، عملاً فضای دو قطبی را پررنگ‌تر از هر زمان دیگری کرده که هنوز و با گذشت قریب به شش ماه از زمان انتخابات، این شکاف عظیم پر نشده و کماکان خط‌کشی‌ها پابرجاست.

در نتیجه این تقابل داخلی موجب شده که با وجود گزارش 100 روزه دولت بایدن که دستاوردهای قابل توجهی را بیان داشته اما همچنان برخی از وعده‌های انتخاباتی بایدن بر زمین بماند که مصداق عمده آن در بعد داخلی مسئله مهاجرت (با وجود تغییرات صورت گرفته اما هنوز چارچوب محدودیت‌ها فرو نریخته است) و در بعد بین‌المللی، موضوع برجام است. این مسائل که گمان می‌رفت با شدت و سرعت بیشتری به روال قبل از ترامپ برگردد اما هنوز دستخوش چانه‌زنی است. برهمین اساس دولت بایدن برای پیشبرد بسیاری از امورات داخلی که نیاز به اصلاحات اساسی دارد باید به حمایت عمده دو حزب متکی باشد که نتیجه بلافصل آن زمینگیر شدن نسبی دولت بایدن در موارد حساسیت‌برانگیزی مانند مهاجرت و برجام است. بر همین اساس قدم‌های احتیاطی و با وسواس دولت بایدن در ابتدای راه قابل درک است.