تلاش ترکیه برای عادی سازی روابط خارجی اش در خاورمیانه

آنکارا روابط منطقه‌ای‌اش را احیا می کند

۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ | ۱۳:۰۰ کد : ۲۰۰۲۴۳۱ خاورمیانه انتخاب سردبیر
سعید رمضانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: اخیرا وزیر امور خارجه ترکیه با وزیر امور خارجه امارات تماس تلفنی داشته و این اولین تماس رسمی دو کشور از ۲۰۱۶ است. از طرف دیگر اخباری در خصوص عادی سازی روابط ترکیه با عربستان و مصر نیز منتشر شده است. بعد از سرنگونی محمد مرسی در ۲۰۱۳ و حمایت ترکیه از اخوان المسلیمن در مصر و رقابت اخیر دو کشور در لیبی روابط دو کشور قطع شده بود. بر همین اساس به نظر می رسد با این شرایط نظم منطقه در حال تغییر است.
آنکارا روابط منطقه‌ای‌اش را احیا می کند

نویسنده: سعید رمضانی، کارشناس مسائل خاورمیانه 

دیپلماسی ایرانی:

مقدمه

در چند هفته گذشته، اخباری منتشر شده که ترکیه در حال عادی سازی روابطش با کشورهایی است که با آنها مشکل داشته است. اخیرا ترکیه از وزیر انرژی اسرائیل برای مجمع دیپلماسی آنتالیا دعوت کرده است. این اولین سفر یک مقام رسمی اسرائیل به ترکیه از سال 2018 است. در آن زمان رجب طیب اردوغان اسرائیل را به دلیل رفتار نامناسب و خشن با معترضان شناسایی بیت المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل توسط امریکا مورد انتقاد شدید قرار داد. 

همچنین اخیرا وزیر امور خارجه ترکیه با وزیر امور خارجه امارات تماس تلفنی داشته و این اولین تماس رسمی دو کشور از 2016 است. از طرف دیگر اخباری در خصوص عادی سازی روابط ترکیه با عربستان و مصر نیز منتشر شده است. بعد از سرنگونی محمد مرسی در 2013 و حمایت ترکیه از اخوان المسلیمن در مصر و رقابت اخیر دو کشور در لیبی روابط دو کشور قطع شده بود. بر همین اساس به نظر می رسد با این شرایط نظم منطقه در حال تغییر است که در این یادداشت به تفسیر ان می پردازیم. 

عوامل بین المللی و منطقه ای 

به نظر می رسد تحولات جهانی و منطقه ای چه واقعی و چه ایده آل در این روند موثر باشد. یک عامل مهم در این تغییر سیاست کشورهای منطقه و به ویژه ترکیه، ظهور دولت جو بایدن در امریکاست. سیاست امریکا در خاورمیانه در حال تغییر است و صراحتا اعلام کرده اند که از مداخله عربستان در یمن حمایت نخواهند کرد و تمایل خود را برای بازگشت به توافق هسته ای با ایران (برجام) ابراز کرده اند. 

از طرفی ایران و عربستان نیز در حال مذاکره مستقیم هستند. همچنین عضو نزدیک شورای همکاری خلیج فارس با ترکیه یعنی قطر، با عربستان و سایر اعضا عادی سازی روابط را در پیش گرفته است. 

در این بین دو بازیگر فرامنطقه ای چین و روسیه در حال افزایش حضور و نفوذ خود در منطقه هستند و کشورهای منطقه را تشویق می کنند که اختلافات و تنش را کنار بگذارند. 

بر همین اساس پیش بینی می شود که موقعیت ایران در مطنقه بهتر و تقویت شود بنابراین بلوک کشورهای همراه عربستان می خواهند برای توازن در منطقه روابط خود را با ترکیه بهبود ببخشند. 

از طرف دیگر خود ترکیه هم مدتی است در منطقه منزوی شده است و می خواهد از این انزوا خارج شود . ترکیه آماده گفت وگو با یونان و عقد قرارداد با مصر و اسرائیل در شرق مدیترانه است و به دنبال گنجاندن خود در معادلات منطقه است. لذا الآن شرایط جهانی و منطقه ای به گونه ای است که ترکیه و سایر کشورها می خواهند به نوعی سیاست های خود را مجدد تنظیم و بازارایی کنند. 

عوامل داخلی 

ظهور ویروس کوید 19 تاثیر منفی بسزایی در اوضاع اقتصادی و اجتماعی ترکیه داشته  و مشکلات ان را تشدید کرده و بحران اقتصادی ترکیه را دو چندان کرده و ارزش لیر هم روز به روز در حال کاهش است. 

موانع عادی سازی روابط ترکیه 

عادی سازی روابط ترکیه با کشورهای خاورمیانه با موانع متعددی همراه است. در خصوص روابط ترکیه و مصر می توان گفت که دو کشور تا کنون آماده عادی سازی هستند. ترکیه از رسانه های اخوان المسلیمن خواسته که انتقادات را از دولت مصر کاهش دهند و از طرف دیگر مصری ها نیز تبلیغات خود را علیه اردوغان و ترکیه کم کرده اند. اما مصر اخوان المسلیمن را  برای خود یک مساله امنیتی می داند و این یک چالش اساسی در روابط دو جانبه است. 

مساله دیگر لیبی است. ترکیه و مصر از طرف های مختلف در لیبی حمایت می کنند اما الآن پیشرفت مثبتی در دو طرف به وجود آمده و از روند دولت انتقالی حمایت می کنند اما این مساله هم شکننده است. 

چشم انداز عادی سازی روابط ترکیه و اسرائیل هم ضعیف است. حمایت ترکیه از فلسطینی ها و به ویژه حمایت حزب عدالت و توسعه از حماس و ظهور عناصر راست و تندرو در اسرائیل، عادی سازی روابط را با چالش هایی مواجه کرده است. 

نتیجه 

علی رغم عواملی که کشورهای منطقه را به سمت عادی سازی روابط پیش می برد اما هیچ یک از این گفت وگوها و ارتباطات قطعی نیست. مذاکرات هسته ای ایران هنوز با مشکلاتی رو به روست. ثبات نسبی در کشورهای بحرانی عربی شکننده است و لذا ممکن است این روابط به رقابت و حتی رقابتی تر هم تغییر پیدا کند. 

از طرف دیگر عادی سازی بین ترکیه با مصر، اسرائیل، عربستان و امارات یعنی چرخش از سیاست های ایدئولوژی گرایانه حزب عدالت و توسعه؛ لذا ممکن است از این ناحیه مورد انتقاد قرار بگیرد که اردوغان از اخوان لمسلیمن به عنوان ابزار استفاده کرده است لذا باید ترکیه برای این مساله هم توجیهاتی داشته باشد. 

کلید واژه ها: ترکیه رجب طیب اردوغان اخوان المسلمین ترکیه و اسرائیل ترکیه و یونان ترکیه و مصر


( ۷ )

نظر شما :

آرش ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ | ۱۶:۳۰
با نگاهی به رفتار سردمداران ترکیه با کشورهای همسایه خود به روشنی می بینیم که الگوی رفتاری پسمانده عثمانی دقیقا مثل یک کفتار است. هروقت احساس ضعف کند از در دوستی وارد می شود و منتظر میشود تا ببیند چه کشوری دچار مشکل شده است تا مثل کفتار سو استفاده کند.در قاموس آنها دوستی وجود ندارد. در حال حاضر که از طرف آمریکایی ها طرد و رانده شده اند.اتحادیه اروپا آنها را زیر فشار گذاشته، التماس های آنها به اسرائیل برای تجدید رابطه دوستانه بی پاسخ مانده ، حالا که در شرایط ضعف و استیصال افتاده اند ریاکارانه نقاب دوستی با همسایگان را بر چهره زده اند.
خسرو ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ | ۱۹:۵۹
تحلیل روشنی ارائه نشده است ، بالاخره بحران روابط منطقه ای حل میشود یا خیر ؟ روابط اعراب و ترکیه و ایران چگونه خواهد شد ؟ به نظر من وضعیت ایران و ترکیه بهتر خواهد شد و از شدت اختلافات مصر و ترکیه کاسته خواهد شد و تحریم های ایران سبکتر شده و روابط بهتری با اعراب برقرارخواهیم کرد ولی گل و بلبل نخواهد شد
امیر علی امیری ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ | ۲۳:۵۹
به ارش،۱۶،۳۰، من اول فکر میکردم تو یکی از طرفداران pkkهستی و به هر مقاله که در باره ترکیه باشد نظر مخالف میدهی،ولی اخیران پی بردم تو در واقع یکی از کار کنان تعلیمی سایت محترم دیپلوماسی هستی که با انگیزه خاصی بعضی سخنان منفی وانگ وافترا به ترکان،منظور اصلیت ایجاد حساسیت در بین ترکان ایرانی، تا بدین طریق چند هدف را نشانه گیری کنی، وایجاد تنش قومی،ودلچرکینی در بین ترکان نسبت به بقیه.... لذا توصیه دارم حالا که دستت رو شده ولو رفته ای روش مناسب تری برای خود بگزین، که مشترکین سایت محترم بیش از این حوصله شنیدن جفنگیاتت را ندارند.
امیر علی امیر ریاحی ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۰ | ۰۱:۴۲
انکارا از چهار موهبت : جغرافیا،تاریخ،فرهنگ وزبان، ودین اسلام برخوردار است، ودر نتیجه همین مواهب است که موقعیت انکارا را برای احیا وانتخاب گزینه های مختلف در منطقه برایش ایجاد میکند، موقعیت جغرافیای سیاسی اقتصادی نظامی، ترکیه باعث شده تمام شرکای انکارا موقیت استثنایی ترکیه را ارج نهند واز ان بهرهمند شوند، تاریخ شکوهمند وپر طمطراق ترکیه در هزار سال اخیر پیوندهای ناگسستنی با ملل مختلف منطقه ایجاب کرده که بیش از ۶۵ کشور اطراف ترکیه که تاریخ وسرنوشت مشترکی را طی کرده اند که به خودی خود پیوندهای محکمی در بین ان کشور ها با ترکیه بوجود اورده که اشتراکات تاریخی محکمی فی مابینشان میباشد. دین اسلام که مهمترین پیوند ترکیه با جهان اسلام بوده واست،که تا صد سال پیش تمام موضوعات ومسایل اسلام ومسلمین(سنی) در اسلامبول وبا موافقت خلیفه عثمانی حل وفصل میشد. زبان وقومیت ترکی ( با اینکه اولویت وهم وغم ترکان بعد از اسلام امت واسلام ومسلمین بوده وکمتر به مسایل قومی وزبانی اهمیت میداد،) ولی مقتضیات زمان باعث شده که علاوه بر مسایل فوق به اتحاد کشورهای ترک زبان تحت نام ( اتحاد ممالک ترک) که شامل کشورهای اسیای میانه واذربایجان، قبرس شمالی،ومجارستان میباشد،که اخیرا کشور افغانستان وموغولستان نیز پیشنهاد عضویت داده و پذیرفته شده، که امید است ایران هم باتوجه به اشتراکات بسیار قوی تاریخی،فرهنگی،دینی،وقومی( بیش از یک سوم مردم ایران ترک هستند) در این اتحادیه عضو شود. چنانکه اخیرا اشتیاق کشورهایی با اقلیت های ترک زبان به عنوان عضو ناضر پذیرفته شده اند ( چین،فدراسیون روسیه،ملداوی،مقدونیه،کوزوو،بوسنی،البانی،بلغارستان،ووو) که میتواند با توجه به امکانات مختلف فی مابین تبدیل به قطب مهمی در مقابل اتحادیه اورپا، اتحادیه عرب، واتحادیه کشورهای افریقا،... باشد ودر مسایل مختلف منطقه ای اقتصادی سیاسی ، موجب رونق همه جانبه شود.ودر راه حل بسیاری از مسایل، منافع کشورهای عضو را تامین کند.
در جواب به علی امیر ریاحی ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۰ | ۱۶:۴۷
چرا ترکیه که این همه موهبت دارد چه لزومی به استفاده از مزدوران و ایجاد جنگ و درگیری مذهبی در عراق ( شیعه و سنی ) در سوریه ( علوی و سنی ) در لیبی ( اخوانی و سلفی ) و...دارد ،کدام کشور مانند عراق و سوریه منافع آنها توسط ترکیه تامین شده ؟؟.؟؟!!!!! چرا آنقدر قدرتمند است که حاضر به موجودیت اسراییل و دوحکومت بر یک اقلیم است ؟؟؟؟؟؟!!!حتی همین جغرافیای شرق و غرب ترکیه یا شمال و جنوبش چنان اختلاف عمیقی دارد که حاضر به درک یکدیگر نیستند ( ترک عرب کرد یونانی و....) با تعارضات مذهبی و فکری ( سنی حنفی ،علوی ،مسیحی ،و سکولار) ،انگلیس و فرانسه چنان ضربه ای به عثمانی زدند که ترکیه وادار به استفاده از مزدوران و سیاست قومیتی در کشورهای همسایه شده فقط برای تضمین موجودیت خود ،حتی سیاست مذهبی یکسانی در کشورهای عربی مستعمره عثمانی نبوده و عملا با زور و قدرت آنها را متحد نگه داشته اند ( عربستان حنبلی ،عراق شیعی ،شمال آفریقای مالکی و...) این کشورهای نامبرده برای اتحادیه اکثر آنها اقلیت قومی در کشورهای که عملا وبال کردن غرب هستند یا مستعمره روس و چین و غرب ( مثل مولداوی آلبانی بلغارستان کوزو بوسنی یا قرقیزستان واسیای مرکزی و....) که حتی با اندکی فشار ترکیه را رها خواهند کرد مانند جنگ قره باغ حتی بیانیه مشترکی برای محکومیت ارمنستان نداشتند ،حال ایران با تاریخ و فرهنگ و عظمت بیش از ترکیه که معرف اسلام به چین و جهان و ....بودن و اسلام بدون ایران همانند حکومت مغولها و عثمانی ها فقط شمشیر بربریت برای نابودی و کشورگشایی است...بوده ،( کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران نوشته شهید مرتضی مطهری بخوانید )حاظر به قبول قرابت مذهبی و قومیتی و تاریخی ترکیه بر ایران باشد
به امیری ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۰ | ۲۳:۵۸
من آرش نیستم ولی شما میشه بفرمایید ترکیه با کدوم همسایه اش خوبه ؟ با ارمنستان و یونان و بلغارستان که جنگ و دعوا داره ، با عراق و سوریه که مشکل داره بارها بمبارانشون کرده با گرجستان هم مشکل داره ضمن اینکه گرجیها بخاطر آقا محمد خان و جنایاتش کلا از ترکها متنفرن ، با ایران هم که مشکل داره علنا از میلش برای بمباران مناطق کردنشین ایران گفت و مثل سوریه داره بو میکشه تا اینجا بهم بریزه همراه با آذرباییجان وارد بشه برای تصاحب جاهایی که علی اف آذرباییجان جنوبی میدونه تو و امثالت چون ترکید فکر میکنید باید از هر ترکی دفاع کنید جنجالی تر از ایران تو سیاست خارجی ترکیه است با سابقه نسل کشی ارامنه ، آشوریها ، کردها ، عربها و....
به امیرعلی امیری ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۰ | ۰۸:۲۳
آمار بیش از یک سوم ایران ترک هستن و از کجا آوردید ؟ تو ایران از بانه و سنندج و مریوان تا تهران علیه ترکیه تظاهرات شد بعد ایران بیاد عضو این اتحادیه ای که میفرمایید بشه ؟! اونکه اتحادیه عربه که تازه تمامی کشورهای عضوش اکثریت عرب دارن کارآیی چندانی نداره حالا اتحادیه ای که به صرف ترک زبان بودن تشکیل شده کارآیی داره اونم مقابل اتحادیه اروپا و اتحادیه عرب ؟ خوبه نمیگی مقابل آمریکا و انگلیس این اتحادیه میتونه بایسته . مسلمانی ترکیه از فیلمها و سریالهاش و جنایاتش علیه مسلمانان مشخصه بیشتر کشورهای عریی از ترکیه متنفرن تو تمام نظرسنجیها مردم جهان عرب اسم ترکیه رو کنار آمریکا و اسرائیل و ایران و روسیه میارن که مردم جهان عرب ازش متنفرن البته جدای از این سالها عثمانی گری ترکها بر کشورهای عربی هم دلیل نفرتشونه ، اون آمار بیش از یک سوم هم که میفرمایید با احتساب جمعیت استانهای قزوین و همدان و گیلان و مرکزی و قمه در حالیکه خودتون بهتر از هرکس دیگه ای میدونید تو این استانها اکثریت با مردم بومی خودشونه نه نسل چندم مهاجران ترک ساکن این استانها که مردم هم از ادعاهاشون خسته شدن و آرزوی رفتنشون از استانشون و دارن
امید ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۰ | ۰۰:۲۵
یکی از کامنت گزاران باهوش سایت پیام گذاشته چون آقامحمدخان خان قاجار به گرجستان حمله کرده و آونجا قتل عام کرده برا همین گرجیها با ترکیه مشکل دارند عجب استدلال احمقانه ای یا یکی دیگه میگه همدان و قزوین و مرکزی مهاجرینش ترکها هستند عجبا این استانها ایالت قدیم آذربایجان در دوران قبل از پهلوی اول هستند که رضا پالانی بزور از اذربایجان جدا کرده همچنین آستارا که تا سال 40 جزیی از استان آذربایجان بوده نه گیلان ثانیا ایران بنا به گفته صلحی وزیر خارجه احمدی نزاد 40 درصد ترک داره یا حمید رضا بابایی وزیرآموزش و پرورش وقت گفته 70 درصد مردم زبان مادری شون فارسی نیست این هفتاد درصد باقیمانده یا ترند یا کورد یا لر یا عرب یا ترکمن یا مازنی گیلانی و بلوچ تو بین این قومیت اکثریت با ترکها ست