تهران نمی تواند تماشاگری منفعل باشد

ایران میان بازی قدرت‌ها در افغانستان

۲۱ تیر ۱۴۰۰ | ۱۴:۰۰ کد : ۲۰۰۳۹۸۹ آسیا و آفریقا نگاه ایرانی
نویسنده خبر: جلال خوش چهره
جلال خوشچهره در یادداشتی می نویسد: ایران به عنوان یکی از اصلی‌ترین همسایگان افغانستان نمی‌تواند در این میان تنها یک تماشاگر منفعل باشد. تشخیص مصلحت‌های ایران و انتخاب میدان بازی میان بازیگران بزرگ و کوچک، اصلی‌ترین کاری است که باید انجام شود.
ایران میان بازی قدرت‌ها در افغانستان

دیپلماسی ایرانی: هیچ کس نمی‌تواند از ایران خرده بگیرد که در کشاکش تحولات افغانستان، چرا منافع امنیتی خود را  دنبال می‌کند؟ درحالی که اوضاع از شرق مدیترانه، شمال آفریقا تا غربی‌ترین نقطه خاورمیانه دچار تنش و بی‌ثباتی است، لازم است ایران جایگاه امنیتی خود را تعیین کرده و بر اساس منافع خود عمل کند؛ همانگونه که دیگر بازیگران در حال انجام آن هستند. مهم این است که زمین بازی ایران در این صحنه به ظاهر آشفته کدام باید باشد؟ 

صحنه کنونی افغانستان دو وجه دارد؛ یکی معامله پر ابهام واشنگتن  و اعضای ناتو با طالبان و رها کردن دولت و ملت این کشور در سرنوشتی خوف انگیز. دوم، آرایش استراتژیک بازیگران منطقه‌ای برای سهم‌گیری از اوضاعی که خواه ناخواه آشفته‌تر از اکنون خواهد شد.  

روسیه، امریکا، ترکیه، چین، قطر، هند و تا حدودی پاکستان با مطالبات روشن و آرایش مواضع برای جاگرفتن در سپهر سیاسی و میدانی افغانستان، وارد عمل شده‌اند. واگذاری امنیت فرودگاه بین المللی کابل به ترکیه نمونه‌ای از آنچه هست که از حالا می‌توان آن را توافق بازیگران بیرونی برای افغانستان چند پارچه در نظر آورد.  

روسیه در نگاه راهبردی خود، خواستار خنثی شدن هرگونه تهدید  و نفوذ القاعده و دیگر گروه‌های شورشی در ولایات شمالی  افغانستان در مرزهای مشترک با کشورهای آسیای میانه و در این حال، قطع قاچاق مواد مخدر از این معبر به تاجیکستان و ازبکستان است. اهداف استراتژیک روسیه از تحولات افغانستان همانی است که از قرن نوزده میلادی و در رقابت تزاری با امپراتوری بریتانیای کبیر بر سر جایگاه ژئوپولتیک افغانستان داشته و  تسلط بر شبه قاره هند را از سر دور نکرده است. 

چینی ها نیز علاوه بر نگاه به احیای جاده ابریشم، در وهله نخست و فوری، خواستار ناممکن شدن خطراتی هستند که استان سین‌گیانگ این کشور را گروه‌های شورشی از خاک افغانستان می‌توانند تهدید کنند. این درحالی است که مسکو، پکن - و به تبع آن ایران - به درستی دریافته‌اند که همه تلاش واشنگتن در سال های اخیر،  نزدیک کردن تهدیدها به بدنه امنیتی کشورهایشان بوده است.  

طالبان در سال‌های اخیر و به‌ویژه با نزدیک شدن به دوران پسا‌ناتو در افغانستان، با مستمسک قرار دادن ناتوانی دولت مرکزی در استقرار و تأمین امنیت سراسری در این کشور، دو اقدام را توأمان در دستور کار خود قرار داده‌اند؛ پیشروی در میدان و بهره‌گیری از دیپلماسی به کمک مشروعیتی که دولت دونالد ترامپ با آغاز گفت و گوهای رسمی برای این گروه شورشی فراهم کرد. البته پیش از این و از سال ۲۰۱۶ دولت روسیه نیز با نگاه به آنچه واقعیت‌های میدانی در چشم انداز افغانستان پدید آورد، گفت‌و‌گوها با طالبان و حتی به تعبیر غربی‌ها، حمایت‌های پنهان خود را با آنان آغاز کرد.  

طالبان در گفت‌و‌گوهایش با مسکو و پکن و حتی برخی دولت‌های منطقه ،اطمینان داده است که مانع ایجاد پایگاه‌های داعش و القاعده در افغانستان خواهد شد. در این‌حال خواهد کوشید هیچ گروه مسلح غیر افغانستانی از خاک این کشور علیه متحدان روسیه و نیز چین وارد عمل نشود. سرانجام اینکه جنگ در داخل افغانستان محدود خواهد بود و طالبان اجازه نمی‌دهد این وضع به بیرون از مرزهای این کشور، به‌ویژه ولایات شمالی دامن گستر شود.  

امریکائیان اوضاع پسا ناتو را به ترکیه و قطر واگذاشته‌اند. آنکارا با حمایت مالی قطر، می‌خواهد نقشی را عهده دار شود که پیش‌تر نیروهای کشورهای عضو ناتو در افغانستان داشتند. جاه طلبی «رجب طیب اردوغان» برای چنگ اندازی در منطقه‌ای به گستردگی شرق مدیترانه، شمال آفریقا تا غرب آسیا، ممکن است در کوتاه‌مدت طمع پان ترکیستی و پان عثمانیستی او را ارضا‌‌ء کند، اما در باتلاقی فرو خواهد رفت که دیگر قدرت‌ها مبتلا به آن شدند. در این‌حال، دراختیار گرفتن فرودگاه بین‌المللی کابل از سوی ارتش ترکیه دو مفهوم و پیام  را با خود دارد: نخست؛ القای این باور که دولت مستقر در کابل رو به تلاشی است. دوم؛ اشغال به شیوه به ظاهر دموکراتیک افغانستان. البته این‌بار دولت ترکیه، نقش نیابتی اعضای ناتو را به عهده گرفته و قرار است منافع کشورهای غربی را در ژئوپلیتیک افغانستان تأمین کند. 

پاکستان، عربستان، امارات متحده عربی، مصر و حتی اردن با نگرانی تحولات افغانستان را دنبال می‌کنند. در نگاه آنان این روند، منافع امنیتی همه کشورهای منطقه را تهدید خواهد کرد. 

ایران به عنوان یکی از اصلی‌ترین همسایگان افغانستان نمی‌تواند در این میان تنها یک تماشاگر منفعل باشد. تشخیص مصلحت‌های ایران و انتخاب میدان بازی میان بازیگران بزرگ و کوچک، اصلی‌ترین کاری است که باید انجام شود.

پیوستن به بازی هریک از بازیگران یاد شده در بالا که در جای خود رقیبان جدی برای ایران هستند، یک رویکرد  است. اما رویکرد دیگر، ایجاد میدان تازه برای در اختیار گرفتن ابتکار عمل. 

ایجاد پیوند و ائتلاف‌های سازنده میان ایران، عربستان، امارات عربی متحده، مصر و اردن رویکردی مشروع و در خدمت به منافع یکایک آنان و نیز ملت افغانستان خواهد بود. استمرار تنش‌ها میان ایران با دولت‌های یاد شده، تنها فرصت را در اختیار بازیگرانی قرار می دهد که می‌خواهند از اوضاع آشفته افغانستان، منافع کوتاه و بلندمدت خود را دنبال کنند. باید از زمینه های اختلاف کاست. اکنون استعداد و انگیزه لازم برای ترمیم روابط وجود دارد. فرصت اندک است و کوتاهی در آن پیامدهای سنگین برای تمامیت و ثبات کشورهای منطقه خواهد داشت.  

هیچ کس نمی‌تواند از ایران برای ابتکارهایش در تأمین منافع امنیتی خود و منطقه خرده بگیرد. 

جلال خوش چهره

نویسنده خبر

کلید واژه ها: افغانستان ایران و افغانستان جلال خوش چهره طالبان ایران و طالبان طالبان افغانستان


( ۱۹ )

نظر شما :

فدوی ۲۱ تیر ۱۴۰۰ | ۱۵:۳۳
بیش از چهل سال است که بواسطه ی درگیری با آمریکا مجبوریم به هر کور و کچل دور و اطرافمان باج بدهیم و نامش را می گذاریم مدارا با همسایگان یا مدارا با مسلمانان و ... به راستی پاسخ ترکیه که عملا تجزیه طلبی را در ایران ترویج می کند ، لبخند است ؟ آیا پاسخ امارات که در روز روشن ادعای ارضی بر علیه ایران دارد ، لبخند است ؟ آیا پاسخ عربستان که به پشت خرابکاریهای درون ایران بودن افتخار می کند ، حجاج ایرانی را قتل عام می کند. شبکه ی تلوزیونی بر ضد ایران راه می اندازد ، لبخند است ؟ آش آنقدر شور شده که همسایگان کوچکتر مان هم که نه جمعیت و وسعت عربستان را دارند و نه پول امارات. ، برایمان شاخ شده اند . از پول خسارت جنگ‌ که عراق باید بپردازد و از آب هیرمند دیگر نمی پرسم که خود غصه ایست دیگر ... در بین مردم بر حس ناامیدی از اصلاح امور ، حس از بین رفت غرور ملی نیز افزوده شده است . آش چنان شور شده که در فوتبال ( یک مقوله ی کاملا غیر سیاسی و مردمی ) چنان سرمان را می برند و تحقیرمان می کنند که سایر ملتها و کشورها هاج و واج مانده اند که این سکوت تحقیر آمیز مسئولان ایرانی ناشی از چیست ؟ اخیرا وزیر خارجه ی افغانستان در مصاحبه ای از همه گفته الا ایران . راه دور نرویم همین حمایتهای آشکاری که عده ای در ایران و سر سفره ی ایران از برخی همسایه ها می نمایند همه ی اینها خود گواه این مدعا است که شمشیر هر چقدر هم آبدیده باشد وقتی طولانی مدت در نیام بماند ، زنگ می زند . به مسئولین و تصمیم گیران کشور توصیه می کنم با هر ترفندی که شده مشکلات را با آمریکا حل کنید ، کفه ی زیان نسبت به سود دیگه خیلی خیلی سنگین شده است .
حسین ۲۱ تیر ۱۴۰۰ | ۱۵:۳۹
جناب خوش چهره، استمرار تنش‌ها میان ایران با عربستان و امارات متحده عربی تابع منطق سیاسی واضحی هست: عربستانی‌های وهابی کودکان یمن را به خاک و خون میکشند و امارات هم با رژیم کودک کش صهیونستی روابطش را گسترش داده است! آیا شما معتقدید برای رفع مضرات احتمالی پیشروی طالبان در افغانستان برای ایران، باید به آغوش مذاکره با این دو کشور برویم؟
دریا ۲۲ تیر ۱۴۰۰ | ۰۰:۵۳
جناب فدوی از سیاست هیچ چیزی نمی دانی فکر میکنی بایدن سیاست مدار بدون هیچ امتیاز گرفتن از ایران مشکل حل میشه امریکا میخاد ایران موشکو بزاره کنار حقوق اولیه شهروندانش احترام بزاره بنظرت این چیزا با وجود افکار ادمهایی مثل شما امکان پذیر هست؟ امریکا با افکار امثال شما در ایران مخالف هست که مخالف دموکراسی هستید
فدوی ۲۲ تیر ۱۴۰۰ | ۱۴:۱۰
دریا ؛ به عمق یک بند انگشت
نجیب سرخرودی - جلال آباد ۲۷ تیر ۱۴۰۰ | ۱۷:۴۸
از بس تبلیغات ضد ایرانی اینجا شده و تبلیغات ضد افغانی آنجا شده ظاهرا روابط منقطع است که بهر شکلی شده این احساسات منفی دو طرف باید پاکسازی و باز سازی شود. و احساس بیگانگی به یگانگی مبدل گردد. تا دشمن نتواند این طرف مرز علیه ایران مفت سرباز گیری کند. به طرح های باز سازی این پل های شکسته توسط دشمن و هموار کردن دیوار های جدایی بنا شده توسط دشمن فکر کنید و طرح باید.
ذالقرنین ۲۸ تیر ۱۴۰۰ | ۱۷:۳۴
زیاد خوش باور نباشید که طالبان به گفته ها و وعده هایش عمل خواهد کرد، چنین نیست و نخواهد بود ، طالبان همانطور که در گذشته برای بیگانگان کار کردند امروز و فردا هم توسط آنها به اجاره گرفته میشوند. بسیج عمومی و ایجاد امنیت در مرکز شمال و غرب افغانستان را تدبیر کنید، هرکس عدالت و امنیت را توانست تدبیر کند برنده میدان و سیاست است.
عبدالغفور نورستانی ۲۸ تیر ۱۴۰۰ | ۱۹:۰۰
تا پیروزی انقلاب و سالها بعد از پیروزی هم مردم افغانستان در مورد ایران نظر مثبت داشتند با نفوذ مهره های ستراتژیک عربستان سعودی و استخبارات غربی سلفی-وهابی ها که اکثریت آنها دهاتی ، ساده و فاقد عقل اند آهسته آهسته تبلیغات سو علیه ایران و ایرانی شروع شد که ایرانی را شیعه و شیعه را کافر و یا شمن سنی معرفی کردند ، بخش دوم و بد تر آن ظهور دولت به ظاهر دموکراسی غربی و در واقعیت و پشت پرده نئو فاشسیت پشتونیست است که شدیدا علیه ایران ، ایرانی و حتی زبان خود ما فارسی تبلیغات ناروا و دروغین راه انداخته اند و ادامه دارد. اقلیت نئو فاشیست های افغانیست تلاش دارند و میکوشند که ایران و ایرانی را دشمن مردم افغانستان معرفی کند و تلاش دارند که رابطه های تاریخی و معنوی ایران و افغانستان را دور از هم گسسته و منقطع نگهدارند. و در عین حال با پنجابی های پاکستان هم بخاطر ادعای اراضی در مناطق جنوب شرق دشمنی دارند و پنجابی را دشمن مردم افغانستان معرفی میکنند ، نئو فاشیست های افغانیست تا حدودی موفق هم شده اند که دو کشور همسایه را دشمن مردم افغانستان معرفی کنند در مورد ایران تبلیغات شان شدید تر هم است زیرا ار عنصر اختلاف مذهبی هم بهره میبرند‌. برای خنثی سازی این دسایس و توطئه ها تنها مقاله نوشتن و ابراز دوستی کردن کافی نیست باید طرح های که بتواند شایبه ها را پاک و توطئه ها و دسیسه ها را خنثی ساخته و این دیوار بیگانگی و دشمن تراشی را فرو ریزاند در کار است. طرح های مطرح کنید که ایران چه ابزاری برای خنثی سازی و مالیدن پوز نئو فاشیست ها در افغانستان در دست دارد. ایرانی ها با هم کاری پنجابی های پاکستان چگونه میتوانند نفوذ نئو فاشیست ها را در دستگاه دولت افغانستان تقلیل بخشیده و به صفر برسانند، زیرا موجودیت نئو فاشیست های افغانیست تمامیت ارضی پاکستان را نیز تحدید میکند. اول از ایران شروع کنید و استعمال کلمه "افغانی" و افغان را از فرهنگ جامعه ایرانی بزدائید استعمال این کلمه به نفع افغانیست ها است. افغانستانی بهتر از افغانی و افغان است. آنچه در زمان محمود هوتک معروف به محمود افغان در اصفهان اتفاق افتاده ربطی به مردم افغانستان موجوده ندارد زیرا در آن مقطع تاریخ نه افغانستانی وجود داشت و نه هم کلمه افغان عمومیت داشت، ابزار های زیادی در دست ایران است و نئو فاشیست های افغانیست در دستگاه دولت افغانستان هیچ ابزاری جز دروغ پراگنی و شایعات که آنها در اکثریت اند در دست ندارند.** ابزار های ایران: *دولت قوی و جای امن برای کار و سرمایه گذاری *قویترین زبان منطقه زبان فارسی *ضرورت به نیروی کار *ظلم و بیعدالتی نئو فاشیست ها در افغانستان * یک دولت ضعیف فاسد ظالم و نابکار در افغانستان *نفرت و بیزاری مردم از افغانیست ها در افغانستان *بی عقلی و عجله افغانیست ها با تمبه و تیله های تعصبات علنی لسانی در ادارات دولتی . *اقلیت بودن این گروه و ابزار بودن آنها در دست خارجی ها با استفاده از این ابزار ایران کاری کند کهاحساس بیگانگی و احساس بدبینی نسبت به ایران و ایرانی در افغانستان فروکش کرده و از بین برود.
به عبدالغفور نورستانی ۲۸ تیر ۱۴۰۰ | ۲۳:۰۳
فرمایش شما کاملا درسته. ولی من یک سوال از شما دارم: چه چیزی باعث شد تا (افغانیست) ها بر طبل تفرقه بکوبند؟ اگر افغان باشید می دانید که مهاجرینی که در ایران بوده اند یا هستند همواره محرومیت ها و محدودیت ها را که از طرف جامعه بر آنها تحمیل شد تجربه کردند. جای صحبتش اینجا نیست اما باید گفت چرا یک مهاجر که کارت اقامت آمایش دارد نمی تواند یک گواهینامه ماشین بگیرد؟ چرا نمی تواند حتی سند یک موتور سیکلت را به نامش بزند؟ چرا نمی تواند سیمکارت اعتباری بگیرد و به جایش باید سیمکارت گران دائمی بگیرد؟ چرا اگر در دانشگاه دولتی با آزمون و روزانه قبول شود باید شهریه بدهد؟ چرا وقتی کلمه افغان یا افغانی یا افغانستان در اجتماع برده می شود نگاه ها و افکار جامعه به سمت چهره ای عقب مانده و منفور می رود؟ بله حرف شما حرف ما هم است ولی چرا مهاجر به عنوان اتباع بیگانه شناخته می شود؟ چرا مهاجری که چهل سال است در ایران است هنوز هم یک بیگانه خطاب می شود؟ چرا مهاجر افغان از ایران به کشوری دیگر مهاجرت می کند و در آنجا موفق تر می شود؟ مگر مهاجر افغان مسلمان نیست؟ مگر مهاجر افغان زبان فارسی بلد نیست؟ بله دیگر سازی و بیگانه ستیزی نهادینه شده است. بی آنکه فکر کنیم بیگانه کیست و تعریف ما از بیگانه چیست.
شینتون ۳۰ تیر ۱۴۰۰ | ۱۱:۳۶
نگذارید که اقلیت پشتون افغانیست ها ایرانی ها و پنجابی های پاکستان را برای ما دشمن معرفی کنند، از اینکه اقلیت اند مجبورند زیر لنگی ما خود را پنهان کنند. *به مخالفین خط دیورند جنوبی نه بگوئیم. *به دشمنی با ایران و ایرانی نه بگوئیم. * به دشمنی با پنجابی و پاکستانی نه بگوئیم. *به پشتونایزیسن و افغانیزیشن نه بگوئیم. * به اشرف غنی کرسی و افغان ملت نه بگوئیم.
نجیب سرخرودی - جلال آباد ۰۲ مرداد ۱۴۰۰ | ۱۷:۴۶
این پرسشی را که از عبدالغفور نورستانی کردید ، از مقانات دولت ایران بکنید نه عبدالغفور نورستاتی عبدالغفور یک سلسله حقایق را اظهار و افشا کرد .