چگونه ایران از صعود طالبان بهره‌ اقتصادی می برد؟

نویسنده: موسى مهدی

دیپلماسی ایرانی: به نظر می‌رسد افغانستان در کوتاه مدت از سوی غرب منزوی شود و با مشکل کمبود ذخیره ارز خارجی روبه رو شود و چه بسا با هدف واردات کالاهای اساسی و در راس آنها نفت و گاز طبیعی به همسایه‌های خود پناه ببرد. این امر راه ورودی برای دولت ایران به منظور تقویت روابط تجاری با این کشور خواهد بود.

دولت ایران روی ثبات در افغانستان برای درو کردن چهار مزیت اصلی اقتصادی در دوره آتی حساب می‌کند که عبارت است از: باز شدن فضای اقتصادی گسترده بدون نظارت آمریکا با کشورهای آسیای مرکزی و نیز کاهش فشارهای تحریم‌های تجاری و اقتصادی آمریکا. در نتیجه می‌تواند در حالی وارد مذاکرات لغو تحریم‌ها با آمریکا شود که در وضعیت تجاری بهتری در مقایسه با قبل از خروج آمریکا از افغانستان قرار دارد. مزیت بعدی افزایش حجم تجارت ایران با افغانستان است که از نظر تکنولوژیکی عقب افتاده است و از تنگنای بین المللی مالی در زمان کنونی رنج می‌برد. مزیت چهارم نیز بهره‌برداری از مرزهای جغرافیایی افغانستان با چین برای عبور کامیون‌های تجاری این کشور به صورت مستقیم به چین است.

یک تحلیلگر ایرانی در تحلیلی در سایت شورای روابط خارجی اروپا گفت رهبران ایران بیش از یک سال است که در راستای آمادگی برای بهره‌برداری از نتایج خروج آمریکا تماس‌هایی با جنبش طالبان برقرار کرده‌اند. به گفته او افغانستان دروازه مهمی برای اقتصاد ایران است که تحت فشارهای آمریکا و محاصره بین المللی قرار دارد. در نتیجه تهران به دنبال توسعه روابط تجاری خود با کشورهای همسایه به ویژه افغانستان است.

افغانستان فرصتی طلایی برای اقتصاد ایران به شمار می‌رود که با مشکل تحریم‌های آمریکا روبه رو است، البته اگر طالبان بتواند ثبات سیاسی در این کشور برقرار کند. علت آن هم این است که افغانستان دروازه مهمی برای تجارت ایران و چین به شمار می‌رود. همچنین به معنای یکپارچه شدن حرکت تجارت میان ایران و کشورهای آسیای مرکزی خواهد بود که تحت نفوذ مستقیم روسیه هستند. در نتیجه افغانستان حلقه اتصال مستقیم اقتصاد ایران به دو اقتصاد چین و روسیه خواهد بود.

در سطح روابط تجاری میان دو کشور به نظر می‌رسد ایران از خروج آمریکا از افغانستان خوشحال است. در نتیجه شرکت‌های ایرانی در میان مدت و بلند مدت از حضور افغانستان باثبات در سطح سیاسی، اقتصادی و مالی بهره خواهند برد.
مرکز مستقل بورس و بازار (bourse and bazaar) میزان تجارت ایران و افغانستان را حدود دو میلیارد دلار در سال برآورد می‌کند و می‌گوید تجار افغانستان نقش اصلی را در حمایت از ریال ایران از طریق پمپاژ دلار ایفا می‌کنند.

با این وجود احیای تجارت با ایران به دو عامل بستگی دارد. نخست برپایی روابط مداراگرانه با شعیان افغانستان که حلقه اتصال تجاری تهران و کابل هستند و عامل دوم قدرت طالبان برای حکومتداری در افغانستان و تشکیل دولتی است که همه طایفه‌ها و نژادها را در برمی‌گیرد.

طی ماه‌های آینده کارشناسان مرکز بورس و بازار باور دارند که تجارت ایران با افغانستان تحت تاثیر قرار خواهد گرفت؛ زیرا تجار افغانستان با کمبود دلار روبه رو هستند و نبود دلار میانگین تورم در افغانستان را بالا خواهد برد. این افزایش تورم در نتیجه به کاهش رشد مصرف خانواده‌ها در افغانستان منجر خواهد شد و این مسئله به کاهش حجم تجارت ایران به افغانستان می‌انجامد. همچنین ریال ایران نیز از کاهش حجم دلاری تاثیر خواهد پذیرفت که تجار افغانستان به بازار ارز تهران پمپاژ می‌کردند.

منبع: العربی الجدید / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11