طوفان برکناری عمران خان

نویسنده: محمد مکرم بلعاوی

دیپلماسی ایرانی: خروج خفت بار آمریکا از افغانستان چالشی جدید برای ملت افغانستان در زمینه ثبات و توسعه ایجاد کرد به طوری که این کشور ثروتمند از نظر منابع طبیعی و انسانی و دارای موقعیت ممتاز جغرافیایی، همچنان از ده ها سال اشغالگری بیگانه و فقدان دولت ملی رنج می برد و جوانانش فوج فوج به سمت مهاجرت و اعتیاد به مواد مخدر و تروریسم کشیده می شوند. 

پس از خروج آمریکا از افغانستان به نظر می رسید که کشورهای همسایه مایلند این کشور به سمت ثبات نسبی پیش برود تا از مشکلاتی مانند مهاجرت و قاچاق مواد مخدر و تروریسم کاسته شود. هدایت تلاش ها در این زمینه را پاکستان برعهده داشت که خروج آمریکا را پیروزی دیپلماتیک برای خود می دانست. ولی تحولات متعددی که بعد از آن تاریخ روی داده است نشان می دهد برخی طرف های خارجی مایل نیستند در افغانستان ثبات برقرار شود زیرا آن را به نفع رقبای خود به ویژه پاکستان، چین و ایران می دانند. به همین علت است که شاهد حملات تروریستی در افغانستان برای از بین بردن امنیت و ناتوان نشان دادن حکومت طالبان هستیم که هر فرصت واقعی را برای توسعه اقتصادی افغانستان از بین می برد. 

برکناری دولت عمران خان در پاکستان، طوفانی بود که موجب شد حامی اصلی ثبات در افغانستان از صحنه خارج شود و به دنبال آن نیز شاهد حملات هوایی پاکستان به افغانستان با بیش از 40 کشته بودیم. هشدار طالبان به پاکستان در این باره که به دنبال آزمودن ملت افغانستان نباشد، نشان دهنده میزان تنش ناشی از این رویداد است. 

آمریکا، عمران خان را فردی می دانست که با منافع و سیاست های آمریکا در منطقه هماهنگ نیست هرچند ناخرسندی از سیاست آمریکا در پاکستان منحصر به عمران خان نبود بلکه اکثر نخبگان سیاسی پاکستان باور دارند آمریکا به پاکستان پشت کرده و به دشمن سرسختش یعنی هند نزدیک شده است. 

پیش از حمله هوایی پاکستان به افغانستان، شاهد بروز تنش هایی بین ایران و افغانستان پس از انتشار تصاویر بدرفتاری با مهاجران افغان در ایران بودیم که به تظاهرات علیه ایران در افغانستان و محاصره کنسولگری های این کشور توسط معترضان و هشدار تهران به طالبان منجر شد. 

حوادثی که اخیرا بین پاکستان و افغانستان از یک سو و ایران و افغانستان از سوی دیگر ایجاد شده نشان دهنده وجود برنامه ای برای از بین بردن هرگونه فرصت برای برقراری ثبات در افغانستان است. اگر روابط افغانستان با دو همسایه بزرگش یعنی پاکستان و ایران متشنج شود، این کشور به سمت بی ثباتی بیشتر پیش خواهد رفت که به نفع هند و راهبرد آمریکاست که نمی خواهد چین از خلأ ایجاد شده در افغانستان برای گسترش نفوذ خود در این کشور و سرمایه گذاری در آن استفاده کند. 

دولت کنونی پاکستان به دنبال جبران آسیب وارد شده به روابط این کشور با آمریکا در زمان نخست وزیری عمران خان است و احتمالا حمله هوایی به افغانستان گامی در این جهت برای اثبات حسن نیت پاکستان بوده است. به عبارت دیگر، اسلام آباد به زودی گام های بیشتری برای بهبود روابط با آمریکا برخواهد داشت ولی این اقدامات به احتمال زیاد موجب بهبود اوضاع اقتصادی و سیاسی و اجتماعی پاکستان نخواهد شد زیرا مشکلات این کشور صرفا ناشی از عملکرد عمران خان نبوده است.

منبع: عربی 21 / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11