شهريار

ديپلماسى ايرانى: رنسانس و عصر نوزايى تحولى عميق و گسترده را در کليه شئون جامعه و حکومت پديد آورد. از افول فئوداليته (رژيم ارباب رعيتى) تا قدرت مطلق و بى قيد و بند کليسا بر عوام و رعايا. بدين ترتيب اصالت خاندان هاى نجبا و اشراف قديم به مرور تحليل مى رفت و آنها نيز با هدف جمع آورى ثروت به طبقه بورژوازى و سرمايه دار مى پيوستند. همزمان با اين تحولات در زمينه مذهب، سياست و اقتصاد، ارزش هاى اجتماعى نيز دستخوش تغيير شد و شعار روز به آزادى و موفقيت تبديل شد؛ و براى رسيدن به هدف مزبور از هر وسيله اى استفاده مى شد و ارزش هاى مذهبى اخلاقى به تدريج تبديل به ابزارهاى قدرت طلبى، ثروت اندوزى و موفقيت در زمينه هاى گوناگون به هر قيمتى شد.

توجه ماکياوللى در "شهريار" به حکومت هاى سطلنتى است همان طور که خود به صراحت در فصل اول کتاب مى گويد. اما تمايل او به حکومت هاى جمهورى بود و قسمت عمده کتاب اصلى او "گفتارها" در مورد نحوه اداره جمهورى ها و برترى نظام جمهورى دموکراتيک بر ساير اشکال حکومتى است.

شهريار دستورالعمل حفظ و اعمال قدرت براى حاکم يا حکومت است. ماکياوللى متولد 1469 است و کتاب شهريار را در سال 1513 نوشت. از منظر او دولت ملى دو رکن اصلى لازم دارد: 1- وحدت ناشى از زبان و فرهنگ واحد و محدوده مشترک اقتصادي. 2- تمرکز قدرت سياسى به نحوى که نيروهاى گريز از مرکز و جدايى ساز را خنثى و سرکوب کند. ايجاد بازار واحد، حذف عوارض راهدارى و گمرکى و ماليت هاى منطقه اى، ايجاد امنيت داخلى و دفاع در برابر دشمن خارجى از کارکردهاى دولت ملى است. ماکياوللى به عامل اول (زبان و فرهنگ مشترک) توجه اندکى دارد اما در مورد عامل دوم (استفاده از قدرت متمرکز براى ايجاد دولت ملى يا حتى امپراتورى هاى ديرپا) صريح و قاطع بود. روى همين اصل بود که شهريار را به عنوان دستورالعملى براى کسب و حفظ و اعمال قدرت براى همه اعصار نوشت.

اين کتاب علاوه بر 26 فصلى که ماکياوللى نوشته، شامل ديباچه مترجم، خلاصه زندگى نامه و آثار ماکياوللى، متن هاى مورد استفاده براى ترجمه فعلى و يادداشت ويلهلم فريدريش هگل درباره شهريار مى شود.

برخى فصل هاى کتاب عبارت اند از: درباب انواع گوناگون حکومت و نحوه استقرار آنها، درباب اميرنشينان موروثى، درباب سلطنت هاى مختلط، به چه علت پادشاهى داريوش به دست اسکندر فتح شد و پس از مرگ اسکندر مردم عليه جانشينان او به پا نخاستند؟، درباب دولت هاى جديدى که با کمک زور، سلاح و تدبير به دست آمده اند، چگونه مى توان قدرت دولت ها را سنجيد، درباب حکومت هاى کليسايى يا اميرنشينان روحانى، درباب وظايف شهريار در ارتباط با قواى مسلح، درباب اينکه شهريار چگونه بايد به عهد خود وفا کند و... اين کتاب توسط احمد زرکش از زبان اصلى و نثر دوران ماکياوللى يعنى ايتاليايى فلورانسى با شرح و تفسير مولف (يوگو دوتى) ترجمه شده است. "شهريار" نيکولو ماکياوللى به همراه "شهريار ماکياوللى و ايتاليا اثر هگل" به تازگى توسط نشر پژواک در 190 صفحه منتشر شده است.