پیروزی اومالا در پرو و استمرار منازعات اجتماعی

پیروزی اومالا درانتخابات پرو با رای 5/51 درصدی در مقابل بانو فوجیموری آزمون جدیدی است تا چپ گرایان برای اولین بار به قدرت سیاسی دست یابند و تاکید بر این نکته است که سیاست‌های لولا داسیلوای برزیلی فراتر از مرزهای برزیل هم بازتاب داشته است، به گونه ای که مدل توسعه آن را مردم پرو هم با انتخاب اومالا پذیرفتند و بر آن صحه گذاشتند.

در دور مقدماتی انتخابات از 5 نامزد معرفی شده،  الخاندرو تولدو رییس جمهور اسبق، پدرو پابلو کوژینسکی نخست وزیر و وزیر اقتصاد دوره تولدو، لوئیس کاستاندا شهردار قبلی لیما حذف شدند و تنها سرهنگ چپگرا اولانته اومالا و بانو کیکو فوجیموری 35 ساله به دور نهایی راه یافتند.

اولانته اومالا اشتیاق خود را از مدل توسعه برزیل که رفع فقر را برای این کشور به همراه داشته، پنهان نکرد؛ گرچه او در رقابت قبلی با الن گارسیا آشکارا گرایش خود را به چپ گرایان و به ویژه چاوز نشان داد اما اکنون مدل توسعه برزیل را در نظر دارد و در سیاست‌های اقتصادی البته، همان تجربه همسایگان چپ خود را در ملی کردن صنایع و معادن و برنامه‌های اجتماعی برای رفع فقر را دنبال می‌کند و به مدیریت متمرکز دولت بر اقتصاد باور دارد، درست در تضاد با دولت فعلی گارسیا و 4 نامزد انتخاباتی دیگر که اقتصاد بازار آزاد و خصوصی سازی از برنامه‌های آن‌هاست.

کیکو فوجیموری، گرچه در بین جامعه مدنی و روزنامه نگاران و آزادی خواهان پرو جایگاهی به لحاظ میراث دیکتاتوری پدرش نداشت، اما شعارهایش درست منطبق با خواست‌های جامعه مدنی کشور بود و دموکراسی و لوازمش را از مهمترین شعارهایش معرفی کرد. البته دیدگاه‌های عمومی درباره فوجیموری پدر هم متفاوت است، برخی او را موفق در مدیریت رکود شدید در دوره اول ریاست جمهوری و اعاده‌گر نظم به کشور با سرکوب چریک‌های راه درخشان در 1992 می‌دانند و لااقل دوره اول را از دوره دوم ریاست جمهوریش متمایز می‌دانند و برخی یکسره او را به لحاظ فساد ناشی از دیکتاتوری نفی می‌کنند.

اما آنچه حالا مورد نیاز ملت پرو است، فراتر از انتخابات جاری وهمه اینهاست. کشور پرو در حال حاضر نمونه ایده ال و مطلوبی برای کسانی است که به مطالعه منازعات اجتماعی و مدیریت آن علاقه دارند، چون همه نوع منازعه اجتماعی در این کشور شاخص حوزه آند می‌توان یافت.

اومالا که اکنون تصدی ریاست جمهوری تا سال 2016 را در دست گرفته است، با چالش‌های متعددی از اقتصاد تا مسایل سیاسی و اجتماعی و منطقه ای روبروست. اولین چالش مستقیم گسترش روز افزون قاچاق مواد مخدر در کشور است. قاچاقچیان پرویی در حال حاضر در کشت کوکا و صدور مشتقات کوکا در حال رقابت با کلمبیا هستند.

از سال 2000 زمین‌های کشت کوکا 38 درصد افزایش داشته و از 92 تا 99 گرچه زمین‌های زیر کشت از 120000 هکتار به 39000 هکتار کاهش داشته، اما کماکان این کشور محلی اید ه ال برای صدور کوکایین است. دخالت باقی مانده‌های چریک‌های مائوئیست راه درخشان و ناتوانی پلیس در امر مبارزه از دلایل شدت گرفتن این قاچاق است.

آمار حاکیست کشتار در 2005 تا 2008 در لیما 50 درصد افزایش داشته که به نحو مستقیم با مواد مخدر مرتبط بوده است. شورشیان راه درخشان پس از شکست 1992 به مناطق غیر قابل دسترس "برای"  و "یواجاگا" پناه بردند که از مناطق جغرافیایی دور و غیر قابل دسترس است.

چریک‌های مضمحل شده اکنون یک دسته 60 نفری و یک دسته 500 نفره دارند که از طریق قاچاق درآمد کسب می‌کنند و واقعا بقایای آن تشکیلات اولیه هستند، اما باز تهدید محسوب می‌شوند. یکی دیگر از چالش‌های بسیار مهم که مربوط به منازعات اجتماعی است و راه حل‌های جدیدی را در عرصه اجتماعی پرو ایجاد کرده، مشکل نبودن امنیت شهری و گسترش خشونت سازمانی و غیر سازمانی در کشور به خصوص در لیما پایتخت پرو است.

خشونت و نبودن امنیت تا حدی نظام سیاسی را دچار آسیب پذیری کرده است که دولت مرکزی شیوه‌های ابتکاری خوبی را ساماندهی کرده و همین شیوه‌ها از موارد مطالعاتی جالب توجهی در حوزه مدیریت منازعات به شمار می‌روند. از جمله این راه حل‌ها که به کاهش خشونت‌ها هم منجر شده موارد زیر است:

- افزایش نقش دولت‌های محلی از طریق اعطای اختیارات و ایجاد واحدهای پاسبان یا نگهبان محله مشهور به "serenazgos" که نقش مهمی در پیشگیری از جنایت داشته است. 38 منطقه از 43 منطقه کشور، این نظام امنیتی را دارد. در سطح ملی تعداد آن‌ها از 10000 نفر به 150000 افزایش یافته است.

- رشد گروه‌های همسایگان ناظر که با تشویق پلیس و استفاده از روش‌های دفاع شخصی و رشد بخش امنیت خصوصی ایجاد شده اند. دو سوم اهالی لیما در بخش‌های خصوصی امنیتی سرمایه گذاری کرده اند.

- کمیته‌های امنیت عمومی محلی که با همکاری شهرداران تشکیل شده اند. این ترکیب شامل یک شورای محلی، 36 کمیته منطقه ای،194 کمیته استانی و 1638 کمیته ناحیه ای می باشد.

- اعطای اختیارات، تقویت و آموزش به واحدهای پلیس ویژه رسیدگی به جرائم سازمان یافته و بهبود مبارزه با جرائم، تقویت قوانین جزایی و سیستم مجازات.

در سایر بخش‌ها هم پرو گرفتار در منازعات اقتصادی و اجتماعی است. مناقشه بین کشت کاران کوکا با دولت، دولت‌های محلی علاقمند به مدیریت بر منابع محلی، معادن و منازعه بر سر شغل، قیمت کالاها، مالیات، تعرفه کشاورزی و ادعاهای شهروندان علیه دولت‌های محلی.

لذا در پرو شاهد تناقض مدیریتی ملی و محلی و ناتوانی این نوع فدرالیسم هستیم که ناشی از فقدان کارایی احزاب و بی کفایتی مقامات محلی است. همین منازعات اجتماعی اعتراض را به خشونت تبدیل می کند و به یک سلسله اقدامات مانند بستن راه‌ها، حمله به اموال عمومی و اعتصاب غذا منجر می شود که دور تسلسلی در خشونت‌هاست که آخرین آن در ماه مه 2011 منجر به اعتراض گروهی از سرخپوستان در شهر پونو شد که ساختمان‌های دولتی را به آتش کشیدند. اعتراض جمعیت بومی به واگذاری معدنی به یک شرکت کانادایی بود که آن هم در چارچوب همین منازعات اجتماعی قابل بررسی است.

زمانی که به منابع پژوهشگران موسسات و دانشگاه‌های ایالات متحده رجوع می‌کنیم، با مجموعه ای از توصیه‌ها مانند تقویت قوه مقننه و قضاییه و مبارزه با فساد و مبارزه با کشت کوکا در قبال پرو مواجه می‌شویم، اما این پیشنهادها عمدتا از سوی کسانی تجویز می‌شود که در نیمکره مرفه شمالی نشسته‌اند. مشکلات جوامع فقر زده با این توصیه‌ها قابل مدیریت نیست. اگر افکار عمومی خواهان امحا کشت کوکا می‌بود که مورالس به عنوان رییس اتحادیه کشت کاران کوکا در بولیوی به قدرت نمی‌رسید.

به هرحال انتخاب با اومالا، بخش زیادی از مطالبات بومیان و طبقات فقیر لااقل در نهادهای حکومتی قابل طرح خواهد شد و ماهیت حل مشکلات شکل منطقه ای به خود خواهد گرفت و حرکتی مشابه الگوهای رهبران چپ در منطقه، فضایی برای بروز سوسیالیسمی میانه رو به شکل داخلی بروز می‌یابد، اما کشور همچنان در مقابله با چالش‌های اجتماعی به سر خواهد برد و با توجه به فقر منابع در پرو بعید است که اومالا به راحتی بتواند بر این چالش‌های ریشه دار اجتماعی غلبه کند، اما هم پیمانی منطقه ای و هماهنگی اهداف با همسایگان از مهمترین نقاط قوت اومالا محسوب می‌شود.