روابط تهران - دوحه زیر سایه امیر جدید

عصرایران - وزیر خارجه ایران شنبه با سفر به دوحه، با شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر جدید قطر دیدار کرد. این نخستین سفر یک وزیر خارجه به قطر بعد از آغاز به کار امیر جدید است. شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی "امیر پدر" هفته گذشته قدرت را به پسرش واگذار و کرسی امیری قطر را ترک کرد.

هر چند، ایران در میان 6 کشور جنوب خلیج فارس، بهترین روابط را با عمان و سپس قطر دارد اما بروز بحران در سوریه، روابط دو کشور را تحت الشعاع قرار داده است، گرچه باز هم دو کشور ارتباطات خوبی باهم دارند.

قبل از بحران سوریه، دو طرف نه تنها در روابط دو جانبه،مواضع نزدیکی داشتند بلکه در کشورهای مختلف نیز منافع مشترکی را دنبال می کردند. دو طرف توانسته بودند بر سر تقسیم میدان گازی پارس جنوبی تفاهم کنند. مواضع قطر در قبال ایران نیز برخلاف سایر کشورهای جنوب خلیج فارس، همواره مستقل از عربستان بوده است ؛ این کشور از اقدامات مجازات گونه سازمان ملل متحد و غرب علیه برنامه هسته ای ایران انتقاد می کرد و به همین دلیل در شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز - به عنوان عضو غیر دائم - به قطعنامه ضدایرانی، رأی مخالف داد.
 

 

قطر تا قبل از بحران 2 سال اخیر در سوریه، در لبنان از حزب الله، در فلسطین از حماس، در سوریه از حکومت بشار اسد و در ترکیه از دولت اسلامگرای رجب طیب اردوغان حمایت می کرد؛ یعنی همان گروه ها و دولت های مورد حمایت ایران. این حمایت ها، منافع تهران و دوحه را در این کشورها مطابقت می داد و دو طرف را در مسیر حمایت از منافع مشترک هدایت می کرد و دو کشور روز به روز به یکدیگر نزدیک تر می شدند.
اما بحران در سوریه، نه تنها روابط ایران با گروه 14 مارس در لبنان، عربستان سعودی و ترکیه را به هم زد بلکه روابط ایران و قطر را نیز تحت تاثیر قرار داد زیرا تهران ، از در حمایت از اسد درآمد و قطر همانند اکثر کشورهای عضو اتحادیه عرب ، در برابر دمشق ایستاد.

دولت قطر در حال حاضر در صف مقدم تلاش های خارجی برای سرنگونی مهمترین هم پیمان ایران (دمشق) قرار دارد و حتی پیشنهاد کرده است مجموعه ای نظامی متشکل از ارتش های کشورهای عربی در سوریه مداخله کنند.

با وجود اینکه دو کشور در سوریه در حال رویارویی هستند اما همکاری خود را نیز ادامه می دهند. در این رابطه می توان به همکاری چند باره قطر برای آزادسازی شهروندان ایرانی ربوده شده توسط مخالفان اسد در سوریه اشاره کرد.

اما با کناره گیری شیخ حمد از امیری قطر و حضور امیر جدید، روابط این کشور با ایران چگونه خواهد بود؟

بعد از کناره گیری امیر قطر به سود پسرش، مهمترین تغییر، کناره گیری "شیخ حمد بن جاسم" وزیر خارجه و نخست وزیر قطر است که از او به عنوان موتور محرکه سیاست خارجی دوحه یاد می شود.

در حال حاضر چند موضوع در تعیین سطح و کیفیت رابطه تهران - دوحه نقش ایفا می کنند که مهمترین آن همین عاملی است که روابط را تیره کرده است یعنی "بحران سوریه".

تا زمانی که بحران سوریه حل نشود نمی توان به بازگشت روابط ایران و قطر به گذشته خوب آن خوشبین بود. با این حال، ایران و قطر به عنوان دو قدرت مهم در دو سوی نزاع در سوریه، در صورتی که بتوانند به توافقی میانه برسند که منافع دو طرف را به صورت نسبی جلب کند،می توانند به ارتقای مجدد روابط خوشبین باشند زیرا در چنان حالتی ، هم ایران نقش منطقه ای خود را تثبیت می کند و هم امیر و دولت جدید قطر، کفایت خود را نشان می دهند.
 
شیخ تمیم ، امیر جدید قطر ، برخلاف پدرش ، به عربستان تمایل دارد. از این رو ، می توان گفت که در دوران جدید ، سیاست منطقه ای دوحه ، از سیاست خارجی ریاض تأثیر بپذیرد.
این نکته را می توان در کنار سیگنال های مثبت رئیس جمهور منتخب ایران (حسن روحانی) به ریاض و چراغ سبز متقابل عربستان ، گذاشت و نتیجه گرفت که اگر روابط تهران-ریاض، بهبود یابد ، می توان منتظر اثرات مثبتش در روابط تهران-دوحه بود.

تیر ماه امسال ، امیر و دولت قطر تغییر یافت و مرداد ماه نیز دولت ایران عوض می شود، باید دید که دولت های جدید در قبال یکدیگر ، چگونه رفتار خواهند کرد؟