جانشین محمود عباس چه کسی خواهد بود؟

خبرگزاری رویترز در گزارشی از بیت المقدس و رام الله به قلم لوک بیکر و نواه برونینگ نوشت :
اکثر فلسطینیان تنها دو رهبر را شناخته اند : یاسر عرفات که ته ریش داشت ، لباس نظامی می پوشید و فردی جنگ طلب بود و محمود عباس که ریش خود را می زند و کت و شلوار و کراوات غربی را به تن دارد.
عرفات که از سال 1969 ریاست سازمان آزادیبخش فلسطین ( ساف ) را به عهده داشت سال 2004 در پاریس پایتخت فرانسه مرد و عباس از آن زمان در مسند قدرت قرار داشته و در تلاش برای دستیابی به یک موافقتنامه صلح با اسرائیل بوده است اما این تلاش ها تاکنون نتیجه نداشته است.
هیچ نشانه ای از بیماری در عباس 79 ساله وجود ندارد و به سفرهای خود ادامه می دهد. او این هفته پیش از سفر به نیویورک برای شرکت در نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد ، به فرانسه رفت.
اما عباس می گوید در انتخابات آینده شرکت نخواهد کرد و به این ترتیب در مورد واگذاری قدرت از عباس به یک رهبر جدید تنها مسئله زمان مطرح است و حمایت اکثریت فلسطینی از یک رهبر جدید می تواند پایه ای برای تلاش ها در جهت تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی باشد.
مسئله این است که عباس جانشینی برای خود معرفی نکرده است و تمایلی از خود در این زمینه نشان نمی دهد و هیچکس به عنوان جانشین عباس مطرح نیست. حتی نزدیک ترین افراد به عباس نیز از گمانه زنی در مورد اینکه چه کسی جانشین وی خواهد شد خودداری می کنند.
این راهبردی است که ممکن است یک هدف کوتاه مدت را دنبال کند اما پرسش هایی را در دراز مدت در مورد مسئولیت پذیری دموکراتیک ، بینش سیاسی و ویژگی های فردی مطرح خواهد کرد که در نهایت قرار است هدایت مذاکرات با اسرائیل را در مورد تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی به عهده بگیرد.
گرانت راملی کارشناس امور فلسطین در بنیاد دفاع از دموکراسی ها در واشنگتن گفت او ( عباس ) هیچ دست پرورده ای ندارد. او نظامی را ایجاد نکرده است تا افرادی که احساس می کنند از توانایی برخوردارند بتوانند به سطوح بالا برسند.
تحلیلگران سیاسی می گویند علاوه بر این عباس طی چند سال گذشته برخی رقبای سیاسی خود را به حاشیه رانده است و جدیدترین مورد در این زمینه سلام فیاض نخست وزیر سابق وی بوده است که سال 2012 در مصاحبه با یک روزنامه آمریکایی آزادانه گفت ممکن است روزی برای به دست گرفتن ریاست تشکیلات خودگردان فلسطین تلاش کند.
راملی در مورد فقدان حتی یک نامزد برای به دست گرفتن ریاست تشکیلات خودگردان فلسطین افزود این یک مسئله فوری و مهم است که باید مورد توجه قرار گیرد.
رامی خوری از محققان دانشگاه آمریکایی بیروت گفت :« در حقیقت هیچ راهبردی وجود ندارد. عباس مانند یک رهبر برجسته عرب عمل می کند که در جای خود راحت است و نمی داند که در مورد آنچه ممکن است اتفاق بیفتد چه کاری باید انجام دهد.»
از زمانی که عباس ژانویه سال 2005 رسما ریاست تشیکلات خودگردان فلسطین را به عهده گرفت تقریبا هرگونه محاسبه سیاسی دشوار شده است.
جنبش مقاومت اسلامی فلسطین ( حماس ) که دهه 1980 در غزه شکل گرفت ، قدرت گرفته است و سال 2006 موفق شد در انتخابات پارلمانی فلسطین پیروز شود و پایه های قدرت عباس را با باز کردن ذهن مردم به روی گزینه ای برای جایگزین شدن با فتح به لرزه درآورد.
اسماعیل هنیه برای مدت یک سال به عنوان نخست وزیر عباس فعالیت کرد و زمانی که تنش ها بین فتح و حماس در غزه به اوج رسید او ژوئن سال 2007 از این سمت کنار رفت و باعث شد حماس کنترل کامل نوار غزه را به دست بگیرد.
این اختلاف های داخلی باعث شد پارلمان فلسطین از سال 2007 نتواند نشستی واقعی برگزار کند و انتخابات پارلمانی که قرار بود ژانویه سال 2010 برگزار شود هرگز اتفاق نیفتاد.
حکم عباس به عنوان رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین عملا ژانویه سال 2009 منقضی شده است اما مقامات می گویند قانون اساسی به وی اجازه می دهد تا زمان برگزاری انتخابات جدید ، در این سمت باقی بماند اما هنوز هیچ تاریخی برای انتخابات ریاست تشکیلات خودگردان باقی نمانده است.
فتح و حماس ماه آوریل تلاش کردند اختلاف ها را کنار بگذارند و در مورد تشکیل یک دولت وحدت ملی توافق کردند. زمانی که این موافقتنامه ماه ژوئن نهایی شد عباس اعلام کرد انتخابات ظرف مدت شش ماه آینده برگزار خواهد شد که به نظر می رسد بلندپروازانه باشد.
غسان خطیب استاد علوم سیاسی در دانشگاه بیرزیت در کرانه باختری رود اردن و از وزیران دولت سابق فلسطین گفت افرادی هستند که صلاحیت به عهده گرفتن ریاست تشکیلات خودگردان فلسطین را دارند و افرادی نیز وجود دارد که چنین بلندپروازی را دنبال می کنند.
پنج یا شش اسم وجود دارد که مقامات فلسطینی ، دیپلمات های اروپایی و آمریکایی و دیگران از آنها برای به عهده گرفتن ریاست تشکیلات خودگردان فلسطین نام می برند.
« رهبران آینده »
شاید برجسته ترین این افراد مجید فرجی رئیس دستگاه اطلاعاتی فلسطین باشد که به خاطر کمک خود در زمینه بازداشت ابو انس اللیبی عامل بمب گذاری سال 1998 سفارت آمریکا در لیبی ، مورد حمایت و ستایش آمریکایی ها ازجمله سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا ( سیا ) است.
فرجی که دهه پنجم عمر خود را سپری می کند در مذاکرات با اسرائیلی ها و آمریکایی ها شرکت داشته و به همین علت مورد احترام دو طرف است. وی که به زبان عبری صحبت می کند شش سال در زندان های اسرائیل بوده است. فرجی یک عملگرای واقعی است.
راملی گفت هم آمریکایی ها و هم اسرائیلی ها فرجی را دوست دارند. او به دنبال ثبات و امنیت بر پایه سیاست آمریکا و حفظ آرامش و وضع موجود است.
یک گزینه تندروتر که اغلب در مورد آن صحبت می شود مروان برغوثی رهبر دو انتفاضه علیه اشغالگری اسرائیل است. این امید در میان فلسطینیان وجود دارد که برغوثی در مذاکرات با اسرائیل ، از زندان آزاد شود اما چشم انداز چنین چیزی بسیار ضعیف است.
بااین حال ممکن است برغوثی در حالی که در زندان است به عنوان رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین انتخاب شود و طرفدارانش او را شخصیتی مانند نلسون ماندلا به تصویر بکشند اما بر خلاف ماندلا او هرگز خشونت را به عنوان ابزاری برای دستیابی به اهداف سیاسی مردود ندانسته است.
گزینه سوم برای ریاست تشکیلات خودگردان فلسطین سلام فیاض 62 ساله است که تا حدودی یک فن سالار تلقی می شود و از مقامات سابق صندوق بین المللی پول است.
احتمال چهارم برای این سمت ، جبریل رجوب رئیس سابق دستگاه امنیت داخلی فلسطین و از مقامات بلندپایه فتح است که اکنون ریاست کمیته المپیک و اتحادیه فوتبال فلسطین را به عهده دارد.
محمد دحلان و محمد عشطیه دو گزینه احتمالی دیگر برای به عهده گرفتن سمت ریاست تشکیلات خودگردان فلسطین هستند.
عشطیه 56 ساله یک اقتصاددان برجسته به مدرک دکتری است که در مذاکرات با اسرائیلی ها نیز مشارکت داشته است. وی در حال حاضر ریاست صندوق سرمایه گذاری و توسعه فسطین را به عهده دارد.
دحلان 52 ساله رئیس سابق جنبش فتح در غزه بود که به انگلیس و آمریکا نزدیک است.