وزارت امور خارجه عربستان فرتوت و کسل است

دیپلماسی ایرانی: وزارت امور خارجه عربستان در ایجاد توازن میان حجم استراتژیک و سیاسی و اقتصادی خود و جایگاهی که باید در آن قرار بگیرد با آن چه در جهان عرب می گذرد مقصر است. شاید توانایی و فعالیت های آن از لحاظ سیاسی و دیپلماتیک محدود باشد، اما مصلحت آن ایجاب می کند که استراتژی روشنی در برابر این تحولات اتخاذ کند. به معنای دیگر شمار عربستانی هایی که در نهادهای بین المللی و بین قاره ای و منطقه ای کار می کنند و به اسم شناسنامه عربستانی فعال هستند، آن چنان کم رنگ و کم تعداد است که می توان گفت که نمی توان بر روی نقش استراتژیک آنها در نهادهای تصمیم گیر و وزارت خانه ها حساب کرد.  

این مقاله بعد از آن نوشته می شود که روزنامه الحیات یک هفته پیش مصاحبه ای را با خالد بن سعود، معاون وزیر امور خارجه عربستان انجام داد. وی در آن مصاحبه درباره فعالیت های وزارت امور خارجه صحبت کرد، اظهاراتی که به روشنی نشان می داد که وزارت امور خارجه عربستان تا چه اندازه در فقر نگرش استراتژیک به سر می برد و نمی تواند به شکل صحیح کار خود را انجام دهد، نه من باب انجام وظیفه بلکه من باب این که بتواند به شکل صحیحی سیاست خارجی خود را پیش ببرد و به مرحله عمل برساند. ما به روشنی می بینیم که اصول و بنیادهای عربستان دست پنج یا حداکثر 10 نفر است که کل سیاست خارجی آن را تعریف می کنند، در حالی که بعد از تحولات و تغییراتی که در روابط بین المللی و منطقه ای به وجود آمده و جایگاهی که عربستان در حال حاضر پیدا کرده، لازم است که عربستان به نوعی خود را از تاثیرات سلبی این تغییرات دور کند.

انجام سیاست خارجی هر کشوری بر اساس چهار محور صورت می گیرد: اول، توسط دستگاه وزارت امور خارجه که شامل کارمندان کافی در وزارت خانه ها و سفارت خانه ها و نمایندگی آنها است. دوم، شهروندانی که در نهادهای بین المللی و منطقه ای کار می کنند. سوم، مشارکت فعال در نشست ها و دیدارهای بین المللی. چهارم: حضور رسانه ای گسترده در تمامی رسانه های جمعی.

مثلا سازمان ملل متشکل از 6 سازمان اصلی مثل: مجمع عمومی، شورای امنیت، شورای اقتصادی و اجتماعی، شورای راهبردی، دادگاه بین المللی و دبیر خانه عمومی است. علاوه بر آن بیش از 75 سازمان و نهاد دیگر زیر سایه سازمان ملل فعالیت می کنند، مثل سازمان های تخصصی، برنامه ها و صندوق ها، مراکز پژوهشی و آموزشی، هیئت های فرعی شورای امنیت، هیئت های فرعی مجمع عمومی، کمیته های فنی، کمیته های منطقه ای، اداره ها و دفاتر، و همچنین سازمان های مربوطه مثل آژانس بین المللی انرژی اتمی و سازمان منع گسترش سلاح های شیمیایی. در کدام یک از آنها عربستانی ها حضور دارند؟

در این جا 7 پیشنهاد به وزارت امور خارجه عربستان می دهیم: اول، کار بر روی نگرش استراتژیک خارجی عربستان و طرح های قابل اجرا تا سال 2030، تعیین اهداف و دورنماها و تعریف مصالح عربستان که بر اساس اولویت استراتژیک و حیات کشور و حساسیت و حاشیه های تصمیم گیری با بازنگری در نقش استراتژیک خود در چهار یا پنج سال گذشته باشد. دوم، ارتقای دیپلماتیک آکادمی و گسترش فعالیت های آن چه از لحاظ افقی و چه از لحاظ عمودی. سوم: اختصاص 10 هزار کرسی جذب نیروی کار برای سنین 22 تا 25 سال برای فارغ التحصیلان دانشگاهی مرتبطه بر اساس برنامه پادشاه عربستان ظرف 5 سال آینده. چهارم: نامزدی افراد باکفایت و شایسته ملی برای کار در نهاد وزارت امور خارجه و دیگر دفاتر بین المللی و بین قاره ای و منطقه ای تخصصی در سازمان ملل و غیره. پنجم: ترغیب برای ایجاد مراکز مطالعاتی و پژوهشی و مراکز اندیشه استراتژیک در داخل عربستان. ششم، برگزاری نشست ها و گردهمایی ها با حضور متفکران سیاسی و استراتژیک در داخل عربستان و مشارکت فعال در خارج و حمایت مستقیم یا غیر مستقیم از چنین فعالیت هایی. هفتم: ایجاد واحدی برای ارتباط با نویسندگان و پژوهشگران و اهالی رسانه همانند «چتهام هاوس» برای توجه بیشتر به سیاست های عربستان در دیدارهای هفتگی یا ماهانه یا دوره ای.

در آخر این که عربستان یکی از کشورهای بزرگ منطقه است و نقشی بین المللی و جهانی در زمینه های مختلف دارد. کما این که سهم مالی خود را به طور کامل و حتی بیش از آن به تمامی نهادها و سازمان های بین المللی می دهد، همچنین ید طولا در کمک های مالی به نهادهای بین المللی دارد اما ماندن در وضعیت فعلی به دو حالت ختم می شود: اول، خستگی و استرس برای کسانی که چند دوره سفیر بوده اند و نگران آینده خود و پایان دوره ماموریتشان هستند. دوم: عدم توانایی برای غلبه بر نظر کسانی که این گونه ترویج می کنند که سیاست عربستان تخریبی و ویرانگر دارد و رخوت و کسالت بر آن سایه انداخته است.

در پایان باید تاکید کنیم که ما در عربستان فقط بشکه نفت نداریم، کما این که باید تاکید کنیم که ما کشور و جامعه ای نیستیم که متشکل از مجموعه های وهابی یا مشتی سلفی جهادی یا گروه تروریستی باشد بلکه ما مردمی هستیم که به دنبال زندگی بهتر به معنای واقعی کلمه بر اساس اصول انسانی هستیم، و اگر نتوانسته ایم این را نشان دهیم به این دلیل است که به طور شبه کامل از محافل بین المللی دور بوده ایم، هر روز محکوم به صداها و تصاویر هستیم در حالی که هیچ کدام از آنها نیت خوبی نسبت به ما ندارند. برای همین لازم است که سیاست خارجی عربستان به دور از گرد و غبار کسالت باشد و عربستان در جایگاهی قرار بگیرد که شایسته آن است.

منبع: الحیات / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11