عربستان در آستانه بحران اقتصادی

۰۹ شهریور ۱۳۹۴ | ۱۴:۴۹ کد : ۱۹۵۱۵۱۴ سرخط اخبار
نیکولاس ولز تحلیلگر اقتصادی و بازار نفت در سی ان بی سی نوشت: در تقویم خود روز 28 آگوست سال 2018 میلادی را علامت بزنید. در این تاریخ عربستان سعودی دچار بحران اقتصادی می شود. بر مبنای داده های موجود یعنی ذخایر ارزی، تولید نفت و قیمت این ماده خام، عربستان که بزرگ ترین تولیدکننده نفت عضو اوپک است، سه سال دیگر  دچار بحران اقتصادی خواهد شد، البته اگر تغییراتی در قیمت نفت پدید آید یا سیاست های مالی و اقتصادی عربستان متحول شود آن تاریخ نیز عوض خواهد شد.

اگر قیمت نفت از محدوده کنونی یعنی 45دلار در هر بشکه افزایش نیابد، نه تنها عربستان دچار مشکلات عمیق تر خواهد شد، بلکه دیگر صادرکنندگان نفت عضو اوپک نیز برای تامین نیازهای مالی خود و حفظ ثبات سیاسی با چالش های بزرگ مواجه می شوند. در بین اعضای اوپک، کشورهای کوچک و ثروتمند نظیر کویت و قطر آنقدر ذخایر ارزی دارند که می توانند برای سال های متمادی قیمت پایین نفت را تحمل کنند، اما اعضای فقیر نظیر عراق، نیجریه و لیبی با وضعیت های وحشتناک مواجه هستند. جایی در بین این مخلوط، عربستان قرار دارد که به برکت رونق پیشین بازار نفت، ثروتمند بوده است.

نفت 90 درصد صادرات عربستان را تشکیل می دهد و 10 درصد کل درآمد دولت از نفت حاصل می شود. اما عربستان نیاز دارد قیمت نفت به سرعت افزایش یابد. با توجه به اینکه بازار همچنان با مازاد عرضه نسبت به تقاضا مواجه است و تولیدکنندگان بزرگ بر صادرات خود افزوده اند، احتمال افزایش قیمت ها اندک است و این امر آینده اقتصاد عربستان و دیگر تولیدکنندگان را به خطر انداخته است. هفته گذشته قیمت نفت برنت به زیر 43 دلار رسید و این رقم 57 درصد نسبت به قیمت ها در 12 ماه پیش پایین تر است. افزایش تولید نفت در آمریکا و کاهش نرخ رشد اقتصاد چین به کاهش قیمت ها منجر شده است و در شرایط حاضر با توجه به معادله عرضه و تقاضا، به نظر می رسد تولید کنندگان چاره ای جز کاستن از عرضه نفت ندارند. در اینجا یک استدلال اشتباه از طرف عربستان مطرح شده است. از چند ماه پیش مقامات این کشور تاکید کرده اند که از طریق تولید میزان بالای نفت به رغم کاهش قیمت ها- و با اعمال فشار بر دیگر اعضای اوپک برای بالا بردن عرضه نفت- تولیدکنندگان غیرعضو اوپک به ویژه روسیه و برخی شرکت ها در آمریکای شمالی از بازار خارج خواهند شد.

اکنون اشتباه بودن این استدلال به وضوح اثبات شده است. اگرچه در ماه های اخیر در آمریکای شمالی حفاری چاه های جدید نفتی کمتر شده، اما چاه های موجود به فعالیت خود ادامه می دهند و بر تولید نفت افزوده اند. حال مقامات عربستانی می گویند، روشن شده که تولیدکنندگان غیر عضو اوپک به میزانی که تصور می شد نسبت به قیمت پایین نفت واکنش نشان نداده اند، بنابراین لازم است اعضای اوپک به تولید میزان کنونی نفت ادامه دهند و تا بهتر شدن شرایط اقتصاد جهان بر تقاضا بیفزاید. به عبارت دیگر عربستان تصمیم گرفته به استخراج و فروش نفت در قیمت هایی پایین تر از حدی که بودجه این کشور را متوازن کند، ادامه دهد.

بنا به تخمین اداره اطلاعات انرژی آمریکا، عربستان 250 میلیارد بشکه نفت دارد و اگر سطح تولید نفت این کشور در حد کنونی یعنی روزانه 10 میلیون بشکه حفظ شود عربستان تا 75 سال دیگر می تواند به تولید ادامه دهد، اما با توجه به قیمت کنونی نفت که حول 45 دلار است، ذخائر ارزی عربستان بسیار زودتر از این تاریخ پایان خواهد یافت. اگر قیمت ها در حد کنونی باقی بماند، عربستان که اکنون 650 میلیارد دلار ذخایر ارزی دارد در اواخر سال 2018 دیگر ذخیره ارزی نخواهد داشت. به این ترتیب اگر تغییری در ساختار مالی این کشور صورت نگیرد و اوراق قرضه ای فروخته نشود، ذخیره ارز خارجی عربستان تا پایان سال 2018 تمام خواهد شد. حتی اگر قیمت نفت به 60 دلار هم برسد ذخیره ارزی عربستان پایان می یابد، اما در زمانی دیرتر. فرض بر این است که عربستان همچنان در سطوح کنونی نفت تولید خواهد کرد و هزینه های خود را کاهش نخواهد داد. وضعیت مالی عربستان چنان بد شده که این کشور سال گذشته 4 میلیارد دلار اوراق قرضه فروخت و این نخستین بار پس از 8سال بود که این میزان اوراق قرضه در این کشور فروخته شد. اگر شرایط کنونی تغییر نکند، میزان بالاتری اوراق قرضه از سوی عربستان عرضه خواهد شد.

نکته مهم دیگر این است که دولت عربستان در چند سال اخیر برای راضی نگه داشتن مردم و جلوگیری از سرایت ناآرامی ها از دیگر کشورهای عرب به این کشور، برهزینه های عمومی خود افزوده است. پیش بینی شده هزینه عمومی عربستان در سال جاری میلادی 1.2 هزار میلیارد ریال، معادل 321.8 میلیارد دلار باشد. این رقم دو برابر رقم مربوط به سال 2010 است. مجموع این دو عامل یعنی کاهش درآمدهای نفتی و افزایش هزینه ها سبب شده شرایط اقتصادی این کشور وخیم شود. شرایطی که اکنون در عربستان وجود دارد و سرنوشت نگران کننده این کشور در سال های آینده، اگر تغییری در قیمت نفت پدید نیاید، در دیگر اعضای اوپک چه ثروتمند و چه غیرثروتمند قابل مشاهده است.

برای مثال ونزوئلا به شدت از وضعیت کنونی بازار نفت لطمه دیده و ناآرامی های اجتماعی در آن آغاز شده است. مقامات نفتی این کشور از دیگر اعضای اوپک و روسیه خواسته اند با تشکیل نشست، راهی برای بالا بردن قیمت نفت بیابند. شرایطی که اکنون در بازار نفت و اقتصاد کشورهای صادرکننده نفت عضو اوپک وجود دارد، می تواند آغاز یک بحران بزرگ باشد. در این میان کشورهای یاد شده باید بر مبنای واقعیت ها برنامه ای برای مقابله با این بحران بیابند. برخی متغیرها در بازار نفت قابل تاثیرگذاری از سوی تولیدکنندگان نفت نیست. برای مثال ضعف اقتصاد جهان و افزایش ارزش دلار در کنترل این کشورها نیست. اما در حوزه عرضه نفت و کاستن از هزینه ها امکان برنامه ریزی وجود دارد. از ماه مه یعنی سه ماه اخیر قیمت نفت حدود 30 درصد کاهش یافته و قیمت ها نصف ارقام مربوط به سال گذشته هستند.
 

کلید واژه ها: اوپک عربستان عضو اوپک اوراق قرضه


نظر شما :