اعزام نیروی نظامی به سوریه؛ بازی سیاسی عربستان

دیپلماسی ایرانی: احمد العسیری، مشاور وزیر دفاع عربستان سعودی و سخنگوی ائتلاف عربی از آمادگی نیروهای ارتش این کشور در صورت موافقت ائتلاف بین المللی برای ورود به خاک روسیه به منظور مقابله با داعش خبر داد. این اظهارات در حالی بیان شد که مذاکرات ژنو میان معارضان سوری و دولت سوریه بدون نتیجه به پایان رسید. از طرفی روسیه نیز در اقدامی که گفته شده هماهنگ با آمریکاست، به عملیات خود علیه نیروهای داعش ادامه می دهد. ارتش سوریه نیز توانسته بخش های قابل توجهی را آزاد کند. از سوی دیگر ترکیه نسبت به پیشروی های ارتش سوریه در شمال این کشور نگران شده است. از این رو برخی اقدام عربستان برای ورود به خاک سوریه را تحرک سیاسی برای ایجاد شرایطی جدید می دانند، چرا که به گفته کارشناسان عربستان در شرایط کنونی نمی تواند وارد خاک سوریه شود. ارتش سعودی ها در یمن در حال جنگ است. از این رو بعید به نظر می رسد ارتش این کشور توان درگیری در دو منطقه را داشته باشد. نکته دیگر آنکه به گفته کارشناسان ورود نظامی عربستان به خاک سوریه حتی اگر به معنای رویارویی با داعش باشد در آخر به جنگ با ارتش سوریه منجر خواهد شد. در این باره با محمدصالح صدقیان، رییس مرکز عربی مطالعات ایران گفت وگویی کوتاه داشتیم:

اعلام آمادگی عربستان برای اعزام نیروی زمینی به سوریه تا چه حد یک واکنش سیاسی بوده و چقدر قابلیت عملیاتی شدن دارد؟

موضع گیری عربستان که از زبان احمد العسیری، مشاور وزیر دفاع این کشور بیان شد، متاثر از گفت و گوهای گروه های معارض سوری با دولت بشار اسد در ژنو بوده که به نتیجه نرسید. این مذاکرات به 25 فوریه موکول شد. اقدام عربستان پیش از آنکه اقدام نظامی باشد، حرکت سیاسی است. البته نمی دانیم ابعاد این حرکت یا موضع عربستان چیست. آیا عربستان خواهان ورود به سوریه از درعا_ منطقه ای در اردن و جنوب سوریه _ است؟ یا می خواهد از سمت شمال و از ترکیه وارد سوریه شود؟ شمال سوریه در حال جنگ تمام عیار است و ارتش توانسته پیشرفت های قابل ملاحظه ای حتی در بسیاری از مناطق حلب داشته باشد. گرچه آمریکا از پیشنهاد ریاض استقبال کرده اما می دانیم چنین طرحی قابل قبول نبوده و امکان پذیر نیست. آمریکا با روسیه به توافق رسیده و روسیه در حال انجام اقدامات خود است. فکر می کنم آمریکا می خواهد همه گزینه ها روی میز باشد. با این وجود بر این عقیده ام طرح عربستان عملیاتی نیست. حضور حزب الله و روسیه، با موافقت ارتش و دولت سوریه بوده است. اما عربستان با هماهنگی چه کسی می خواهد وارد سوریه شود؟ آیا این هماهنگی با نیروهای داعش ، النصره و جیش الاسلام است؟ در عین حال موضع سوریه چیست؟ آیا سوریه قبول می کند؟ موضع حزب الله چه خواهد بود؟ این ها مسایل پیچیده ای است و موضع گیری عربستان آزمونی برای دیگران و آمریکا است. شاید هم پیامی برای ایران و روسیه باشد. می دانیم که ترکیه با توجه به پیروزی های اخیر ارتش سوریه، متاثر شده است. به طور حتم عربستان و قطر نیز ناراحت هستند.

اگر عربستان بخواهد وارد خاک سوریه شود، از چه مناطقی وارد می شود و در چه مناطقی با داعش خواهد جنگید؟

گزینه های زیادی وجود ندارد. سه راه برای ورود نیروهای عربستان هست. یکی از اردن، جنوب سوریه، یکی از ترکیه، شمال سوریه و دیگری از شرق یا غرب یعنی عراق. در حال حاضر امکان ورود نیروهای سعودی از عراق به داخل خاک سوریه وجود ندارد، زیرا وضع عراق به گونه ای است که عراقی ها اجازه این کار را به عربستان نمی دهند. بنابراین این گزینه دست نیافتنی است. از طرفی منطقه شیخ مسکین درعا توسط ارتش سوریه آزاد شده است. این یک منطقه استراتژیک در جنوب سوریه است. اردن نیز از بدو بحران سوریه، به دولت دمشق اطمینان داده که مرزهای خود را برای ورود نیروهای نظامی باز نمی کند. بنابراین حضور ارتش سعودی از جنوب سوریه نیز بعید است. فقط شمال سوریه باقی می ماند. اما به خوبی می دانیم که در باریکه نزدیک به مرزهای سوریه وضع امنیتی بسیار خطرناک است. طی روزهای اخیر بار دیگر پناهندگان سوریه به سمت ترکیه رفته اند. ترکیه در وضعی نیست که بتواند اجازه ورود ارتش عربستان از خاک خود به سوریه را بدهد. از طرفی وارد شدن ارتش سعودی یا هر ارتش دیگر از شمال _ سمت ترکیه _ نیازمند موافقت روسیه است. زیرا روسیه خواهان قطع ارتباط گروه های داعش و النصره با ترکیه است. روسیه به دنبال این است که ارتش سوریه در مرزهای ترکیه مستقر شود. بنابراین بعید است ارتش عربستان از این منطقه وارد سوریه شود.

اگر اقدام عربستان با موافقت دولت سوریه نباشد، مصداق تجاوز خواهد بود. در این صورت با توجه به پیمان نظامی میان سوریه و روسیه و همچنین درخواست اسد از پوتین برای مقابله با نیروهای متجاوز، آیا روسیه وارد درگیری نظامی با عربستان می شود یا ممکن است مجبور به عقب نشینی شود؟

تصور نمی کنم عربستان بتواند بازی بزرگی با ارتش روسیه انجام دهد. ارتش روسیه قوی بوده و دارای پایگاه های نظامی در منطقه طرطوس و لاذقیه است. از طرفی ارتش عربستان در یمن درگیر بوده و نمی تواند همزمان در دو منطقه درگیر شود. ارتش آمریکا از یک سال قبل تصمیم گرفت که می تواند در یک نقطه درگیر شود، حال عربستان چگونه می تواند در دو نقطه درگیر باشد؟ این مساله دور از ذهن بوده و امکان پذیر نیست و روسیه هم قبول نمی کند. در واقع بعید است ارتش سعودی بتواند وارد جنگ بزرگی داخل سوریه شود. بنابراین عربستان فقط اهداف سیاسی را دنبال می کند.

انتشار اولیه: یکشنبه 18 بهمن 1394 / انتشار مجدد: جمعه 23 بهمن 1394