توافق اسلو یک موفقیت بزرگ بود

پروفسور نورمن فینکل اشتین، یکی از نویسندگان و اساتید سرشناس دانشگاهی در حوزه نزاع فلسطینی/ اسرائیلی است. وی کتاب های متعددی در این مورد نگاشته است که "صعود و سقوط فلسطین" و "تصویر و واقعیت نزاع فلسطینی/ اسرائیلی" از جمله آنها هستند.

* * *

ایهود اولمرت، نخست وزیر اسرائیل اخیرا اعلام کرد که هرگز راه حلی مبتنی بر بازگشت آوارگان فلسطینی به اسرائیل، به هر تعداد که باشند، را نخواهد پذیرفت. وی در عین حال تاکید کرد که با هیچ نوع مسئولیتی از سوی اسرائیل در مورد این آوارگان، موافق نیست. این اظهارات مبتنی بر این برهان است که مشکل آوارگان در پی حمله کشورهای عرب به کشور تازه تاسیس اسرائیل به وجود آمد ( به همین دلیل اولمرت این مسئولیت را متوجه کشورهای مهاجم عرب می داند ). در این مورد چه نظری دارید؟

مشکل آوارگان موضوعی است که کارکردی ابزاری دارد. این مشکل اکنون در خدمت همان هدفی است که پیمان فلسطینی در دهه های 70 و 80 از آن بهره برد؛ یعنی معطوف کردن توجه ها از عدم پذیرش اسرائیل به عقب نشنی کامل. اسرائیل می داند که جامعه بین الملل با موضع این رژیم در مورد آوارگان همدردی می کند، اما رویکرد اسرائیلی ها را در مورد مرزها و توافقات نخواهد پذیرفت. بنابراین اسرائیل در تلاش است تا توجهات را از دومی به اولی معطوف کند.

اسرائیل و مدافعانش به طور پیوسته توجیه می کنند که چنین سیاست هایی گریزناپذیر هستند و اشغال نیز به طور کلی بر مبنای دلایل امنیتی صورت گرفته است. فکر می کنید تا چه حد این دلایل با امنیت اسرائیل در ارتباط بوده و تا چه حد فقط توجیه به نظر می آیند؟

مدارک متقنی در این مورد که اشغال با امنیت اسرائیل مرتبط است، وجود ندارد. هم اکنون این واقعیت به طور گسترده ای ( از سوی اشلومو بن آمی، زیو مائوز و حتی دنیس راس ) مورد وفاق است که حفظ دره جولان به دلایل امنیتی فقط یک افسانه است و این دیوار می تواند در درون مرز اسرائیل احداث شده و همان میزان امنیت ( حتی بیشتر ) را برای شهروندان اسرائیلی، تامین کند. این در واقع دزدی سرزمین به بهانه ایجاد امنیت است. اگر میهن پرستی آخرین ماوای اوباش ( جانسون ) است، در این صورت امنیت آخرین پناهگاه کشورهای شرور محسوب می شود.

اگر هدف مورد تاکید رهبران اسرائیل حفظ ( و احتمالا گسترش ) اشغال برای همیشه است، بنابراین برای این رژیم بهتر خواهد بود که از از دولت حماس استقبال کند، زیرا چنین دولتی می تواند بهانه پرهیز از مذاکره را به اسرائیلی ها بدهد. این در حالی است که به نظر می رسد اسرائیل از زمان روی کار آمدن دولت حماس به طور پیوسته تلاش کرده است تا آن را سرنگون کند. این تناقض را چگونه توضیح می دهید؟

اسرائیل فکر می کند تشکیلاتی سرکار است که می تواند در مورد یک توافق نهایی با آن مذاکره کند ( عباس-دحلان ). در حقیقت این نیت اصلی مذاکرات اسلو بود و علی رغم آن چه که در اذهان عمومی رایج شده است، اسلو تقریبا یک موفقیت تمام عیار بود. اسرائیلی ها تشکیلاتی را در فلسطین به دست آوردند که در تلاش برای دستیابی به آن بودند، اما حماس این تلاش را خنثی کرد.

به نظر شما آیا توافق ژنو می تواند مبنایی خوبی برای یک توافق نهایی باشد؟

مبنای خوبی است، اما برای هر نوع توافقی، قطعنامه 242 سازمان ملل و قطعنامه های تابعه که خواستار عقب نشینی اسرائیل هستند، باید مبنای اساسی باشند. تخلیه شهرک های یهودی نشین و حل مشکل آوارگان مبتنی بر قطعنامه 194 است.

نظرتان راجع به حمایت ناگهانی دولت اسرائیل از طرح صلح عربستان سعودی چیست؟ با توجه به این که اسرائیلی ها سال ها به آن بی توجه بوده اند، این رویه جدید عجیب به نظر می رسد.

این یک شیوه انحرافی دیگر است. آنها نمی توانند به طور صریح اعلام کنند که مخالف طرح عربستان هستند ( شما می دانید، آنها صلح می خواهند، اما این عرب های هستند که مشکل محسوب می شوند )، بنابراین روی عناصر آن تمرکز می کنند ( مثل موضوع آوارگان ) که در نهایت به عدم پذیرش این طرح منجر می شود.

پرفسور ایلان پاپه از بایکوت و احتمالا تحریم علیه اسرائیل برای وادار کردن این رژیم به تغییر رفتار، حمایت می کند. آیا شما با این روش برای مجبور ساختن اسرائیل در احترام به قانون، موافق هستید؟

من در این مورد نظری ندارم.