دمشق،جبهه رویارویی مسکو - واشنگتن

دیپلماسی ایرانی: بزرگان اروپا اکنون در بروکسل دور هم جمع شدند. این بار محور نشست نه مساله بحران اقتصادی  و نه بررسی الحاق کشوری جدید به گردونه قاره سبزنشین ها است. دو جنگنده ترک در فاصله سه روز هدف حملات سوریه قرار گرفته اند. نخستین جنگنده به ادعای دولت بشار اسد رئیس جمهوری سوریه وارد مرز این کشور شده و به دلیل نقض حریم هوایی آن هدف قرار گرفته است و دومین جنگنده نیز که برای ردیابی جنگنده نخست رفته بود هدف شلیک های مداوم قرار گرفت. ترکیه به واسطه عضویت در ناتو از اعضا خواست که با استناد به منشور 4 این توافقنامه نظامی دور هم جمع شوند تا شاید بتوانند نسخه ای موجه برای عکس العمل نشان دادن به این حرکت دمشق اتخاذ کنند. تحلیل گران با توجه به خودداری آنکارا از طرح منشور 5 که دخالت نظامی در کشور مورد نظر را مدنظر قرار می دهد، ادعا می کنند که دولت رجب طیب اردوغان به دنبال جنگ نظامی با سوریه نیست. در این میان نقش روسیه نیز قابل انکار نیست. خبرهای پراکنده حکایت از هدف قرار گرفتن جنگنده ترک ها به کمک تجهیزات روس می دهد. این در حالیست که واشنگتن و متحدان غربی اش به خوبی می دانند که مسکو اجازه تجویز نسخه لیبی برای سوریه را نخواهد داد. امیر موسوی، مشاور اسبق وزیر دفاع و کارشناس مسائل استراتژیک در گفتگویی با دیپلماسی ایرانی به نقش روسیه در معادله سوریه پرداخته و می گوید:

ترکیه درخواست نشست فوری ناتو را کرده است که حمله به هواپیمای ترکیه را حمله به ناتو تلقی کند. به نظر شما آیا ممکن است ناتو در بحران سوریه دخالت کند؟

مساله سوریه از اختلاف داخلی میان معترضان و دولت بشاراسد خارج شده و امروزه این مساله میان غرب و شرق است. به عبارت دیگر روسیه با تمام قوا وارد میدان شده، ناوها، موشک‌های دوربرد، ضدهوایی اس 300،‌ توان نظامی و استخباراتی و ماهوراه‌ای در اختیار منطقه نظامی سوریه قرار گرفته است. مستشاران روسی با امکانات ویژه وارد میدان شدند.

امروزه بحث سوریه دیگر بحث واشنگتن و مسکوست. ناتو نیز در آن چارچوب دیده می‌شود، اگر واشنگتن مایل به برخورد باشد،‌می‌توان گفت که باید منتظر جنگ تمام عیاری بود که شاید هم منجر به جنگ جهانی شود. اما اگر امریکا این تمایل را نداشته باشد، اتحادیه اروپا هیچ قدمی در این راه برنخواهد داشت. همانطور که شاهد بودیم  ترکیه نیز برخورد آرامی دارد و همین برخورد نشان دهنده آن است که هنوز از جانب امریکا مطمئن نیست و شک و تردید دارد که امریکا در شرف انتخابات وارد میدان جنگ تازه‌ا‌ی شود. بنابراین مشکل امریکا، مساله انتخابات و مشکل اتحادیه اروپا نیز مشکلات اقتصادی است که اکثر این کشورها بحران‌زده هستند. در نتیجه این جنگ،‌جنگ ضدسوریه و همانند جنگ در لیبی نخواهد بود، بلکه در مساله لیبی تنها مشکل قذافی بود، در حالیکه امروز روسیه وارد میدان شده و نیروهای خود را مستقر کرده است که به نظر می‌رسد این کشور کاملا وارد عمل شده است.

هواپیماهای ترکیه در سطح پایینی پرواز می‌کرده و این سطح پایین با سرعت زیاد، با وجود آنکه ناو روسیه از آن منطقه دور بوده، اما به دلیل آنکه جنگی بوده، برای روس‌ها شک‌برانگیز شده و شاید هم ناو روسیه آن را مورد هدف قرار داده است.

به طور خلاصه باید گفت هر برخوردی با سوریه،‌از جمله اینکه سایت‌های نظامی آن، کاخ ریاست جمهوری و یا وزارت دفاع را مورد هدف قرار دهند، به شکل مستقیم جنگ با روسیه خواهد بود. بنابراین بعید به نظر می‌رسد که برخورد نظامی در این شرایط بتواند گزینه مورد انتخاب باشد،‌ اما به عنوان برگه‌ اتهامی علیه سوریه می‌تواند در پرونده این کشور باشد که اگر قصد برخورد داشته باشند، این مساله را مطرح کنند. اما در حال حاضر با توجه به نتیجه جلسات ناتو بعید به نظر می رسد که منجر به برخورد نظامی با سوریه شود، شاید در نهایت به سوریه هشدار و یا ضرب‌الاجلی داده شود و یا این کشور را مجبور به عذرخواهی از ترکیه  کنند.

در چه صورت سوریه مجبور به عذرخواهی خواهد شد؟

این نتیجه در صورتی خواهد بود که ثابت شود هدف‌گیری هواپیمای ترکیه از سوی سوریه اشتباه و در آب‌های بین‌المللی صورت گرفته است که موشک‌های ضدهوایی هدف را پیش از رسیدن به خاک سوریه مورد اصابت قرار داده‌اند. به نظر می‌رسد در چنین شرایطی سوریه آمادگی عذرخواهی داشته باشد. اما اگر ثابت شود که هواپیمای ترکیه در داخل آب‌های سوریه بوده، نه تنها سوریه عذرخواهی نخواهدکرد، بلکه تهدید هم منجر خواهد شد.

بنابراین با توجه به شرایط موجود به نظر می‌رسد این مساله خیلی هم در دست سوریه نیست و قدر‌ت‌های بزرگ درباره آن تصمیم‌گیری می‌کنند.

  آیا ناتو در شرایط کنونی آمادگی ورود به جنگ جدیدی را در حالیکه هنوز درگیر مساله افغانستان است،‌دارد؟

 به جز انگلیس سایر کشورهای عضو ناتو برای ورود به جنگ مشکل دارند. انگلیس به دنبال درگیری با سوریه است و دیگر اعضا را نیز به این سمت سوق می‌دهد. اما بعید به نظر می‌رسد که فرانسه و آلمان  در این شرایط جنگ را بپذیرند و یونان و اسپانیا هم که مشکلات جدی اقتصادی دارند. مگر آنکه انگلیس به شکل انفرادی وارد عمل شود که در آنصورت هم روسیه مقابله خواهد کرد.

شرایط نظامی سوریه برای مقابله با ناتو درچه حدی است؟

درباره شرایط سوریه هم باید گفت که این کشور  پایگاه‌های نظامی دارد که موشک‌های آن به سمت تلاویو نشانه‌گیری شده و ده‌ها هزار موشک سوری هم قابل کنترل و ردگیری نخواهد بود. بنابراین سوریه هم نشان داده با زدن هواپیمای ترک سیستم فعالی دارد. رفت‌و آمدهای ناوهای نظامی روسیه نشان می‌دهد که سوریه در حال حاضر امکانات خوبی دارد و حملاتی که امروزه در داخل سوریه علیه معترضان مسلح که در چهار پنچ جبهه در حال فعالیت هستند، نشان می‌دهد سوریه امکانات گسترده‌ای را در اختیار گرفته است.

تجربه دخالت ناتو در لیبی را داشتیم،‌تا چه میزان این دخالت مثبت ارزیابی می‌شود و آیا ناتو به دنبال تکرار آن است؟

یکی از امتیازهایی که ناتو در آن مرحله در مورد لیبی داشت تایید چین و روسیه بود. اما اینبار در مورد سوریه مواضع کاملا متفاوت است، یعنی روسیه حتی با ناو خود در سوریه مستقر شده و هشدار داده است که هر حرکتی در مورد سوریه با برخورد روسیه مواجه خواهد شد. حتی بسیاری بر این باورند که مورد هدف قرار دادن هواپیمای ترکیه، پیام مسکو برای ناتو بوده است.

تهیه‌کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/14