اجلاس تهران و گره کور بحران در سوریه

محمد ایرانی*

آرمان : همپوشانی زمانی اجلاس سوریه در تهران با مساله غزه این سوال را پیش می‌آورد که آیا موضوع غزه فوریتی بیشتر داشت یا سوریه که در این مورد باید گفت برنامه‌ریزی اجلاس تهران از مدت‌ها قبل انجام شده بود و ارتباطی به مساله غزه نداشت و از طرفی این دومین اجلاسی است که در آن گروه‌های معارض سوری، در تهران حضور پیدا می‌کنند. بحث اصلی در این اجلاس طرح آشتی ملی در سوریه است که به دنبال یافتن راه‌حلی از دل سوریه می‌گردند که به صورت مسالمت‌آمیز و سیاسی موضوع این کشور حل شود لذا مهمانان این اجلاس عمدتا معارضین سوری هستند که در پی تغییر دموکراتیک در سوریه بدون خشونت و خونریزی و بدون استفاده سلاح هستند و همچنین این روش را بدون دخالت خارجی در کشورشان می‌خواهند اجرا کنند. به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی ایران هم در همین چارچوب این طرح را دنبال می‌کند و به زعم من این همان طرحی است که طرف‌های سیاسی دیگر همچون اخضر ابراهیمی آن را دنبال می‌کنند. از طرفی انتهای راه هم تقریبا به صورت متناوب در حال تغییر است لذا پیش‌بینی سرنوشت سوریه و اینکه چه اتفاقی در این کشور خواهد افتاد بسیار مشکل است و وجود همین متغیرهای مختلف در این کشور، حدس آینده را بسیار دشوار خواهد کرد. فراز و فرودهای زیادی هم در عرصه میدانی بین ارتش و معارضین سوری در جریان است که همگی شاهد آن هستند و در عرصه سیاسی منطقه هم این افت‌وخیزها و تحرکات به نوعی وجود دارد و مواضع کشورهای مختلف نسبت به سوریه مرتب در حال تغییر است و آن را نگاه باثباتی نمی‌توان تحلیل کرد و علت هم متغیرهایی است که به آن اشاره شد. بنابراین این اجلاس را می‌توان تنها به عنوان یک گام به جلو و آشتی احتمالی با بعضی گروه‌های معارض سوری تلقی کرد و اینکه تا حدود زیادی مردم سوریه هم امیدوار باشند که راهکارهای سیاسی هم حتی در این شرایط می‌تواند مطرح باشد، یک گام به جلو و قابل تامل و بررسی است. از آن طرف مساله مخالفان سوری مساله‌ای مهم است که برخی از آنها در این اجلاس شرکت کرده‌اند، مخالفان از اقشار مختلفی هستند و دیدگاه‌های متفاوت و متنوعی دارند. پایگاه بخشی از آنها که در مرز ترکیه اقامت داشتند اخیرا به قطر منتقل شده است و طی اجلاس دوحه هم راهکارهای عدم به‌کارگیری از سلاح و عدم دخالت خارجی را بررسی کردند و قطعا اجلاس تهران متفاوت از نگاه آنهاست، به عبارت دیگر منظور آن است که مخالفان دیدگاه‌های بسیار متفاوتی دارند و همین اختلاف نگاه‌ها و دیدگاه‌ها در سوریه باعث می‌شود که پیش‌بینی سرنوشت سوریه هر لحظه دشوارتر از قبل شود اما در کل گروه‌های معارض تا حدودی امیدوار هستند اجلاس تهران بتواند نتیجه بخش باشد. کشورهای متعددی از جمله مصر، ترکیه، الجزایر، سودان، لبنان و عراق در تهران حضور دارند که به نوعی مجموعه آنها را می‌توان کشورهای عربی نامید و اشتراک نظر آنها هم در این است که به دخالت خارجی زیاد اعتقادی ندارند. یعنی معتقدند مردم سوریه باید سرنوشت خودشان را تعیین کنند و نه گروه‌های افراطی که امروز در سوریه حضور دارند و از برخی کشورهای همسایه هم سلاح دریافت می‌کنند و امنیت سوریه را نیز به‌هم ریخته‌اند. اینها را می‌توان به عنوان دو نقطه در مقابل یکدیگر فرض کرد؛ یعنی معترضین سلاح به دست که امنیت را آشفته کرده‌اند و معترضینی که بدون خشونت خواستار تغییرات دموکراتیک هستند.

*تحلیلگر مسائل سوریه