بریکس علیه دلار؛ تجارت با ارزهای محلی

تحلیلگران مهمترین محور رایزنی‌ رهبران هند و روسیه را مقابله با تحریم‌ها از طریق تقویت مبادلات کشورهای عضو بریکس با ارزهای محلی می‌دانند؛ روندی که می‌تواند به تضعیف موقعیت جهانی ایالات متحده و دلار منتهی شود.

به گزارش روز چهارشنبه ایرنا، از نظر تحلیلگران سفر چند روز قبل «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه به هند نقطه عطفی در روابط مسکو–دهلی‌نو و همچنین در مسیر تحولات درون گروه بریکس بود. این سفر که با امضای چند توافق دوجانبه و گفت‌وگوهای گسترده در قالب بیست‌وسومین نشست سالانه هند و روسیه همراه شد، بر همکاری‌های راهبردی دو کشور در سازمان‌های چندجانبه‌ای همچون سازمان ملل متحد، گروه ۲۰، سازمان همکاری شانگهای و بریکس تأکید داشت.

در بیانیه مشترکی که پس از مذاکرات منتشر شد، دو طرف بر تقویت همکاری‌ها در ساختار گسترده‌تر «بریکس پلاس» و پایبندی به اصولی چون احترام متقابل، برابری حاکمیتی، همبستگی، شمول‌گرایی و تصمیم‌گیری مبتنی بر اجماع تأکید کردند.

«مدرن دیپلماسی» یکی از مهم‌ترین محورهای این دیدار را ایجاد یک ارز مشترک بریکس و گسترش تجارت با ارزهای محلی میان اعضا عنوان کرد. با پیوستن کشورهایی مانند عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر، اتیوپی و ایران در سال ۲۰۲۴ و سپس اندونزی در ۲۰۲۵، حجم تجارت درون‌گروهی بریکس افزایش چشمگیری یافته است.

سهم تجارت با ارزهای محلی بریکس در مسیر صعودی قرار دارد؛ بیش از ۹۰ درصد تجارت روسیه و چین و نیز درصد قابل‌توجهی از تجارت هند و روسیه با ارزهای ملی انجام می‌شود. اعضای بریکس هم‌زمان تلاش کرده‌اند یک پلتفرم پرداخت مشترک برای تسهیل بیشتر مبادلات ایجاد کنند. همین امر از محورهای اصلی در اجلاس‌های کازان ۲۰۲۴ و ریودوژانیرو ۲۰۲۵ بود.

پوتین در سخنرانی خود در اجلاس بریکس ۲۰۲۴ گفته بود: دلار به‌عنوان یک سلاح استفاده می‌شود. ما درعمل شاهد این هستیم. من فکر می‌کنم این یک اشتباه بزرگ از سوی کسانی است که این کار را انجام می‌دهند.

تارنمای رسانه اروپایی مدعی است با وجود رشد مبادلات غیرِدلاری، ایده «ارز واحد بریکس» همچنان مخالفان جدی در میان اعضا دارد. روسیه، که بیشترین فشار تحریم‌ها را تحمل می‌کند، به‌جای حمایت از این طرح، رویکردی محتاطانه اتخاذ کرده است. پوتین در سفر اخیر خود به هند تأکید کرد افزایش استفاده از ارزهای ملی اقدامی ضروری است، اما حرکت شتاب‌زده به سمت ارز مشترک می‌تواند به «اشتباهات جدی» منجر شود.

رئیس جمهوری روسیه با اشاره به تجربه منطقه یورو اعتقاد دارد که کشورها را نمی‌توان به پیروی از یک نظام واحد وادار کرد، مگر آنکه ساختارهای اقتصادی‌شان همسو باشد.

هند نیز که در سال ۲۰۲۶ ریاست بریکس را بر عهده خواهد داشت، موضعی مشابه دارد. دهلی‌نو از یک سو تلاش می‌کند تجارت با ارزهای ملی را تقویت و حتی مدل موفق سیستم پرداخت یکپارچه (UPI) را به دیگر اعضا معرفی کند؛ اما همزمان اعلام کرده که با طرح ارز مشترک بریکس همراه نیست.

گزارش تاکید دارد: هند علاوه بر عوامل اقتصادی، یک دلیل ژئوپلیتیکی آشکار دارد و نسبت به داشتن یک ارز مشترک با چین بدبین است.

مدرن دیپلماسی در مورد انجام این اقدامات با هدف تضعیف واشنگتن عنوان می‌دارد برخی بر این باورند که دلار آمریکا از سوی تجارت با ارزهای محلی تهدید می‌شود و باید رویکردی دقیق‌تر در قبال رشد تجارت با ارزهای محلی بین کشورهای درحال‌توسعه —به‌ویژه اعضای بریکس— اتخاذ شود. «رابرت کیوساکی» سرمایه‌دار و نویسنده کتاب «پدر پولدار، پدر بی‌پول»، در واکنش به اعلام ارز طلای بریکس، بر ضرورت فاصله‌گرفتن سرمایه‌گذاران از دلار آمریکا و بررسی گزینه‌هایی همچون ارزهای دیجیتال و فلزات گران‌بها تأکید کرد. او در ایکس نوشت «… خداحافظ دلار آمریکا…»

گزارش این رسانه ایده ارز مشترک بریکس را غیرعملی دانست و افزود: در حالی‌که تجارت با ارزهای غیردلاری به دلیل تحریم‌های اعمال‌شده بر روسیه افزایش خواهد یافت، کشورها تلاش‌ دارند تا وابستگی خود را به دلار آمریکا کاهش دهند، اما این پدیده بسیار پیچیده است و نمی توان آن را به سادگی تبیین کرد.