مذاکره دوجانبه کره شمالی با آمریکا؛ دام یا فرصت؟
سابقه مذاکرات در مورد برنامه‌های هسته ای کره شمالی بسیار طولانی است. این مذاکرات در زمان جورج بوش در قالب مذاکرات شش جانبه صورت می‌گرفت. یعنی دو کره به علاوه چین، آمریکا، ژاپن و روسیه گفتگوهایی انجام می‌دادند. محور عمده این گفتگوها جلوگیری از فعالیت‌های هسته ای کره شمالی بوده است. البته هر از چند گاهی کره شمالی به بهانه ای این مذاکرات را ترک می‌کرد.
بزرگترین مسئله کره شمالی این بود که خواستار مذاکره با آمریکا بود و به دنبال این بود که آمریکا رسما این کشور را به رسمیت بشناسد و به مبادله سفیر و اقداماتی از این دست بپردازد. یعنی چون می‌دانست که طرف اصلی این کشور آمریکا است تلاش داشت که طرف اصلی گفتگوی خود را این کشور قرار دهد و قالب مذاکرات را از مذاکرات شش جانبه به مذاکرات دو جانبه با آمریکا تغییر دهد.
به طور کلی می‌توان گفت عمده مشکلی که کره شمالی دارد و به دلیل آن به اقداماتی نظیر افزایش برد موشک و فعالیت‌های هسته ای دست می‌زند، احساس خطر و تهدیدی است که از سوی کره جنوبی و آمریکا می‌کند. کره شمالی این تهدید را در راستای تغییر رژیم در کره شمالی و بعد از آن یکپارچه کردن شبه کره می‌داند.
علاوه بر این تهدید خارجی در بعد داخلی نیز کره شمالی به شدت با بحران اقتصادی روبرو است و مردم این کشور به تعبیر برخی دارای یک «زندگی سگی» هستند. یعنی در این کشور گرسنگی بیداد می‌کند و مردم به راحتی از شدت گرسنگی می‌میرند. کسانی که از کره شمالی فرار می‌کننند و به چین یا کره جنوبی یا کشورهای دیگر پناهنده می‌شوند عمدتا مشکل گرسنگی دارند. به عبارت دیگر کره شمالی به دلیل مسائل متعدد، همچون اقتصاد عقب افتاده و تحریم‌های بین المللی از مشکلات داخلی شدیدی رنج می‌برد. این وضعیت به این دلیل است که کره شمالی به دلیل فعالیت‌های هسته ای اشت تحت تحریم‌های بین المللی قرار گرفته است و یک کشور منزوی شده است. کمک‌های چین هم نمی‌تواند آنقدر موثر باشد که این کشور را روی پای خود نگه دارد. این مسائل باعث شده که دولتمردان کره شمالی احساس ناامنی کنند.
مورد دیگری که کره شمالی با آن دست به گریبان است و از این جهت نیز احساس ناامنی می‌کند بحث انتقال قدرت در این کشور است. در واقعی یکی از مسائلی که در حال حاضر این کشور با آن روبرو است بحث جانشینی است. کیم ایل سونگ، اولین رهبر کره شمالی که از سال ۱۹۴۸ تا ۱۹۹۴ در این کشور قدرت را در دست داشت، پس از خود پسرش کیم جونگ ایل را به عنوان جانشین و رهبر محبوب کرهٔ شمالی منتصب کرد. کیم جونگ ایل نیز در حال حاضر بیمار است و چندان از حال مساعدی برای ادامه حکومت ندارد. او نیز کیم جونگ اون، پسر 27 ساله خود را به رتبه سپهبدی ارتقاء داده و در راس قدرت نظامی‌قرار داده و جانشین خود کرده است. یعنی در این کشور چنین سیستمی‌برقرار است که رو به ناکجا آباد است و نمی‌توان تصویر روشنی برای آینده این کشور ترسیم کرد. از این رو دولتمردان این کشور به تکاپو افتادند. به عبارت دیگر به دلیل این مشکلات دوباره در ماه ژوئیه گذشته نمایندگان کره شمالی و کره جنوبی در حاشیه نشست امنیت آسیا در جزیره بالی اندونزی مذاکراتی داشتند. آنها به طور مثبت وارد بحث شدند و اظهار تمایل کردند که گفتگوها احیا شود. بعد از آن ملاقاتی بین نمایندگان آمریکا و نمایندگان کره شمالی برقرار شد. این ملاقاتی که در حال حاضر در ژنو برقرار است در ادامه همان گفتگوهای چند ماه پیش است.
اما نکته ای که نباید فراموش کرد این است که آمریکا همواره پیش شرط‌هایی برای کره مطرح کرده است. یعنی آمریکا همواره اعلام کرده است که اگر قرار است گفتگوه سازنده باشد باید پیش شرط‌هایی نظیر توقف آزمایشات موشکی و هسته ای کره شمالی، توقف فعالیت‌ها در زمینه سلاح‌های هسته ای و در نهایت نشان دادن علاقه مندی برای بازگشت به گفتگوهای شش جانبه محقق شود. یعنی جامعه جهانی احساس کنند که کره شمالی می‌خواهد واقعا مسائل را حل کند. این در حالی است که کره شمالی هم پایفشاری می‌کند که می‌خواهد بدون پیش شرط با آمریکا مذاکره کند.
در ماه گذشته اوباما در کنفرانس مطبوعاتی با رئیس جمهور کره جنوبی اعلام کرد که اگر کره شمالی به رفتار خود مبنی بر نادیده گرفتن تعهدات و قوانین بین المللی ادامه دهد، باید انتظار فشار و انزوای بیشتری داشته باشد. او همچنین گفت که اگر کره شمالی از تلاش برای دست یابی به سلاح‌های هسته ای دست بکشد و به سوی هسته ای زدایی پیش رود از امنیت و رفاه بیشتری برای مردم خود برخوردار خواهد شد. یعنی آمریکا به کره شمالی وعده می‌دهد که اگر فعالیت‌های هسته ای خود را کنار بگذارد می‌تواند از کمک‌های این کشور برخوردار شود تا بتواند بر مشکلات خود چیره شود.
به نظر می‌رسد آمریکا به دنبال این است که کره شمالی را به سمت گفتگوهای شش جانبه سوق دهد. آمریکا نمی‌خواهد گفتگوهای خود را به صورت دو جانبه ادامه دهد. آمریکا تمایل دارد برای حل و فصل مسئله شبه جزیره کره حتما گفتگوها در قالب گفتگوهای شش جانبه پیش رود، تا دیگران هم در این زمینه متعهد شوند. به خصوص از این نظر که کره شمالی هم پیمان چین است و چین باید بر تعهداتی که کره شمالی می‌پذیرد صحه بگذارد. در حالی که کره شمالی وقتی با آمریکا مذاکره می‌کند تعهداتی می‌پذیرد و بعد هم وقتی به آن کمک نمی‌رسد محیط را به چالش می‌کشد. کره شمالی و کره جنوبی نیز بارها مذاکره کرده اند و بسیار تلاش کرده اند که تنش زدایی کنند اما شاهد بوده ایم که یا به کشتی کره جنوبی حمله شده است و یا گلوله باران شده است. یعنی هر از گاهی کره شمالی چالشی به وجود می‌آورد که توجهات را به خود جلب کند که با او مذاکره کنند. اما چندان مایل نیست که در مذاکرات شش جانبه شرکت کند که مجبور به پذیرش تعهدات بین المللی شود. با این وجود مذاکرات کنونی می‌تواند راهی برای هدایت کره شمالی به سمت مذاکرات شش جانبه و احیای این مذاکرات تصور شود.
نظر شما :