واشنگتن متحد بی‌ثبات نمی‌خواهد

نویسنده: ریچارد سوکولسکی

دیپلماسی ایرانی: سرکوب مداوم مخالفان سیاسی و نقض حقوق بشر باعث شده بحرین از مسیری که دولتمردانش برای برقراری ثبات در این کشور وعده داده بودند، منحرف شده و در مقابل دستخوش بی ثباتی و تشدید درگیری های داخلی شود. در این میان ایالات متحده به واسطه حضور ناوگان پنجم نظامی خود در بحرین در ایجاد این شرایط نقش مهمی داشته است.    

شکست دولت بحرین در سازش با مخالفان سیاسی می توانست نیروهای نظامی آمریکایی را در این کشور با تهدید روبه رو کند، به ایران این فرصت را بدهد که نفوذ خود را در بحرین بیشتر کند، حضور نظامی ایالات متحده را در منطقه با خطری جدی مواجه کند و امنیت منطقه را به خطر بیندازد، منطقه ای که واشنگتن در آن منافع زیادی را برای خود تعریف کرده است. به منظور دفع این خطرات است که دولتمردان آمریکایی باید برای انجام اصلاحات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی فشارها بر خاندان آل خلیفه را تشدید کنند.  

از زمانی که بحرین حدود پنج سال پیش به تب بهار عربی دچار شد، دولت بارها درخواست های آمریکا و جامعه جهانی برای اصلاحات را رد کرده است. پس از سرکوب خونین مخالفان در 2011، آل خلیفه وعده داد که حاکمیت قانون را بهبود بخشیده و نیروهای امنیتی را نسبت به نقض گسترده حقوق مخالفان پاسخگو خواهد کرد. با این حال، بسیاری از این وعده ها هرگز عملی نشدند. دولت اوباما پس از انتقادهای ملایم، حجم فروش تسلیحات به این کشور را کم کرد و در نهایت فروش این تسلیحات را متوقف کرد.

اما شرایط سیاسی و حقوق بشری امروز در بحرین به مراتب بدتر از پنج سال پیش است. به گفته نبیل رجب، فعال حقوق بشری بحرین که بارها بازداشت شده، بیش از چهار هزار زندانی سیاسی در بحرین وجود دارد. دولت بحرین در چند ماه گذشته از شیخ عیسی قاسم، روحانی شیعی مخالف دولت، سلب تابعیت کرده است. همچنین حزب الوفاق را به عنوان بزرگترین انجمن سیاسی بحرین منحل کرده و حکم محکومیت رهبر این حزب را تمدید کرده است.

جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا، تمام این اقدامات را محکوم کرده و گفته که "چنین اقداماتی تنها انسجام و امنیت بحرین را تضعیف می کند و در تضاد با منافع ایالات متحده است و مشارکت واشنگتن و منامه را تحت تاثیر قرار می دهد." جان کری کاملا درست می گوید. اما به قول فردریک کبیر (پادشاه پروس) دیپلماسی بدون اعمال نفوذ مانند موسیقی بدون ابزار آن است.  

واشنگتن بدون پاسخ دندان شکن به نقض حقوق بشر در بحرین، منامه را به سمتی سوق داده که باور کرده است که می تواند این مسیر خطرناک را بدون هر گونه عواقب جدی از سوی ایالات متحده دنبال کند. به عبارت دیگر، واشنگتن به طور غیرمستقیم این پیام را به بحرین داده که خیلی مهمتر از آن است که مورد عتاب و خطاب آمریکا قرار بگیرد، بنابراین می تواند به همین رفتار خطرناک خود ادامه دهد. اما ایالات متحده به همان اندازه که در ادامه روابط خود با دولت حامی آمریکایی بحرین منافعی دارد در ثبات این کشور هم نفع دارد. اصلاحات تدریجی برای حاکمیت بلندمدت آل خلیفه حیاتی است اما سیاست های غیرلیبرال داخلی بحرین ممکن است که با پر و بال دادن به جناح های افراطی مخالف، این هدف را به خطر بیندازد.

اگر دولت ایالات متحده معتقد است که ادامه سرکوب مخالفان به این شکل در نهایت باعث گسترده شدن دامنه خشونت های داخلی خواهد شد، پس باید فشارهای دیپلماتیک خود را برای متوقف کردن این شرایط به کار گیرد. ایالات متحده برای حفاظت از منافع بلندمدت استراتژیک خود در خلیج فارس باید از روابط قدیمی امنیتی خود برای ترغیب دولت بحرین به سازش با مخالفان سیاسی استفاده کند. از طرف دیگر پنتاگون هم باید طرح های احتمالی را درباره آینده حضور نظامی ایالات متحده در بحرین داشته باشد تا در صورت غیرقابل تحمل شدن شرایط آنها را اجرایی کند.

این احتمال وجود دارد که اگر ایالات متحده آشکارا سیاست های خود را در قبال تحولات داخلی بحرین تغییر دهد، دولت این کشور نیز رویه خود را در برخورد با مخالفان سیاسی در داخل تغییر دهد. البته این نکته را باید در نظر گرفت که آمریکا جایی برای بلوف زدن ندارد و نباید انتظار داشت که تنها تهدید بحرین بدون اقدامات واقعی بتواند به تغییر سیاست های منامه منجر شود. دولت آمریکا برای حفظ اعتبار خود در این حوزه باید تصمیم به عقب نشینی بگیرد و این تصمیم را با در نظر گرفتن عواقب آن اجرایی کند. اگر در آن زمان شرایط سیاسی به طور چشمگیری تغییر کرد، در آن صورت آمریکا نیز می تواند در تصمیم خود بازنگری کند.

تصمیم آمریکا برای خروج نظامی از بحرین، تصمیمی شکننده و پرخطر است که چشم انداز نامطئنی دارد. چنین تصمیمی می تواند با واکنش منفی بحرین و سایر اعضای شورای همکاری خلیج فارس، به ویژه عربستان سعودی، روبه رو شود. کشورهای شورای همکاری خلیج فارس احتمالا این اقدام آمریکا را حرکتی دیگر در راستای حمایت ضمنی از ایران و گسست از خاورمیانه خواهند دید و تعهد آمریکا را برای تامین امنیت منطقه زیر سوال خواهند برد. در داخل ایالات متحده نیز این اقدام احتمالا به عنوان نشانه ای از ضعف آمریکا در حوزه سیاست خارجی و دلجویی از ایران برداشت خواهد شد. اما تمام این واکنش های منفی اغراق آمیز به مرور کمتر خواهد شد.

بدون شک در داخل ایالات متحده مقاومت های زیادی برای اعمال فشار بر بحرین وجود دارد. با این حال دولت باراک اوباما در چند ماه آینده این فرصت را دارد که شرایط را برای اجرای چنین سیاستی محک بزند. دولت اوباما از وزارت دفاع بخواهد که گزارشی را در این باره به کنگره ارائه دهد، گزارشی که در آن ذکر شده واشنگتن قصد دارد تا در صورت لزوم مقر پادگان نظامی خود در بحرین را تغییر دهد؛ چنین اقدامی به بحرین پیامی قدرتمند خواهد داد که شرایط دیگر بر منوال گذشته نخواهد بود، چرا که یک متحد بی ثبات ارزش کمی برای ایالات متحده دارد.

منبع: لوب لاگ / تحریریه دیپلماسی ایرانی /30