بروکسل نگران نفوذ روسیه

دیپلماسی ایرانی: اروپای امروز به‌ویژه منطقه مرکز و شرق به دلایل مختلف از جمله جنگ اوکراین، مهاجرت غیر قانونی و غیره با مشکلات عدیده ای روبه‌روست و در همین راستا می توان به نابرابری اقتصادی و توزیع ناعادلانه سرمایه اشاره کرد که در این زمینه مولفه کافی و دلایل میدانی وجود دارد. متوسط درآمد سرانه در اروپا تا بیست برابر اختلاف دارد بخش قابل توجهی از جمعیت و ملل اروپا در کشورهای نوردیک و غرب قاره تا ۴۰هزار یورو درآمد سرانه در برابر درآمد سرانه ۴هزار یورویی در کشورهایی نظیر آلبانی و ملداوی دارند. موضوع دیگر به جبران اشتباهات تاریخی که نتیجه آن تقسمیات نامانوس جغرافیایی بدون توجه به اشتراکات قومی، نژادی، ملی و حتی دینی در پایان دو جنگ جهانی در قرن بیستم میلادی است که همواره فرصت طلبی قدرت های بزرگ برای رسیدن به اهداف پنهان و آشکار را موجب شده است. از طرف دیگر کشورهای بالکان غربی در انتظار عملی شدن وعده های بروکسل برای عضویت در اتحادیه اروپایی هستند تا بدین طریق دسترسی آسان‌تری به غرب اروپا داشته باشند و تا حدودی نیز از نگرانی های امنیتی نیز خارج شوند.

در حال حاضر عادی‌سازی روابط بین کوزوو و صربستان، تحریم‌ها علیه روسیه به دلیل جنگ  اوکراین، مقابله با پیامدهای این تجاوز و آینده اروپایی بالکان غربی، موضوعات اصلی مورد بحث در نشست رهبران شش کشور منطقه و اتحادیه اروپا بود که روز چهارشنبه هفته گذشته در بروکسل برگزار شد. عادی‌سازی روابط بین کوزوو و صربستان یکی از موضوعات اصلی بحث‌ها بود، زیرا برای ثبات منطقه ضروری تلقی می‌شوند.

همچنین مقامات ارشد اروپایی گفته‌اند که موضوعات اصلی مورد بحث، تعمیق تعامل سیاسی با کشورهای بالکان غربی، نزدیک شدن به اتحادیه اروپا و پیشبرد همگرایی تدریجی، ایجاد پایه اقتصادی برای آینده، کاهش تأثیر تجاوز روسیه علیه اوکراین و تقویت امنیت و ایجاد تاب‌آوری بود. در این جلسه بیانیه مشترکی تصویب شد که بر حمایت از تلاش‌های نماینده عالی اتحادیه اروپا و نماینده ویژه مذاکرات بین بلگراد و پریشتینا و انتظارات برای تعامل سازنده طرفین برای دستیابی به پیشرفت سریع در عادی‌سازی روابط که برای امنیت و ثبات کل منطقه و تضمین پیشرفت هر دو طرف در مسیرهای اروپایی مربوطه ضروری است، تأکید می‌کند. همچنین از هر دو طرف خواسته می‌شود تا توافق‌نامه‌ای را که اوایل امسال در بروکسل و اوهرید مقدونیه به دست آمد، و همچنین تمام توافق‌نامه‌های گذشته را بدون هیچ گونه تأخیر بیشتر و بدون پیش‌شرط به طور کامل اجرا کنند. در عین حال در متن این بیانیه، درخواست کاهش تنش‌ها در شمال کوزوو مطابق با الزامات اتحادیه اروپا و خودداری از اقدامات یکجانبه و ناهماهنگ که می‌تواند به تنش‌ها و خشونت‌های جدید منجر شود، و همچنین خودداری از لفاظی‌هایی که با عادی‌سازی روابط سازگار نیست؛ مطرح شده است. به‌طور کلی اتحادیه اروپایی با تأکید بر اهمیت تقویت روابط همسایگی، راه‌حل‌های پایدار برای اختلافات دوجانبه و مسائلی را خواستار است که ریشه در میراث گذشته دارند. اتحادیه اروپا همچنین تضمین حقوق و رفتار برابر با اعضای اقلیت‌ها را خواستار است. موضوع مهم تر این که بروکسل تاکید دارد که ایستادن در کنار اتحادیه اروپا، اکنون بیش از هر زمان دیگری، با توجه به تجاوز روسیه علیه اوکراین و سایر چالش‌های امنیتی، نشانه روشنی از جهت‌گیری استراتژیک شرکاست.

در همین راستا روسای کمیسیون‌های پارلمانی روابط بین‌الملل ۱۲ کشور اروپایی، از طریق بیانیه‌ای مشترک، از اتحادیه اروپا خواستند اقدامات محدودکننده علیه کوزوو را لغو کند و حمله به پلیس کوزوو در شمال، در ۲۴ سپتامبر، را بررسی کند؛ این بیانیه که توسط روسای کمیسیون‌های بریتانیا، آلمان، ایتالیا، لیتوانی، لتونی، استونی، کرواسی، جمهوری چک، ایرلند، بلژیک، بلغارستان و دانمارک امضا شده است، در آستانه نشست اتحادیه اروپا و کشورهای بالکان غربی منتشر شد. موضوع مهم این که حمله به پلیس کوزوو توسط سی فرد به شدت مسلح در بانجسکا، زوچان، به رهبری میلان رادویچیچ، معاون سابق رهبری صرب، در ۲۴ سپتامبر، نشان‌دهنده تشدید قابل توجه اوضاع است و اگر حرفه‌ای‌گری و شجاعت پلیس کوزوو نبود، این وضعیت می‌توانست به تشدید گسترده‌تری تبدیل شود.

اتحادیه اروپا از طرفی همواره بر سرمایه‌گذاری در چندجانبه‌گرایی و همکاری با شرکا برای محافظت و حمایت از نظم بین‌المللی توجه خاص داشته و به‌دنبال یک چشم‌انداز مشترک از آینده شامل ارزش‌ها و مسئولیت‌های مشترک است و از سوی دیگر با تعمیق همکاری خود با شرکا، از آنها می‌خواهد که پیشرفت سریع و پایداری در جهت همسویی کامل با سیاست خارجی و امنیتی مشترک اتحادیه اروپا، از جمله اقدامات محدودکننده اتحادیه اروپا، داشته باشند و بر این اساس عمل کنند. همچنین از کشورهایی که همسویی کامل با سیاست خارجی اتحادیه اروپا و تعهد استراتژیک خود را به‌ویژه در موضوع تحریم‌های روسیه نشان می‌دهند، تقدیر می‌ کند؛ فعلا صربستان تنها کشور در بالکان غربی است که به تحریم‌ها علیه روسیه نپیوسته است، که ریشه در حمایت کرملین از ادعاهای بلگراد بر سر کوزو دارد. به‌طور کلی بروکسل نگران تشدید فعالیت‌ها و نفوذ روسیه در بالکان غربی به‌ویژه صربستان و بوسنی  بوده و با تأکید بر اینکه در محیط ژئواستراتژیکِ به طور فزاینده پیچیده، در سایه منازعه روسیه و  اوکراین و تحت تأثیر بحران خاورمیانه، همچنان امنیت اروپا با تهدید مواجه است و لذا  بر اهمیت وحدت در خانواده اروپا و مشارکت استراتژیک بین اتحادیه اروپا و منطقه بالکان غربی تأکید می‌کند.

در مجموع اگر چه اتحادیه اروپا همواره بر تعهد کامل و روشن خود به چشم‌انداز عضویت کشورهای بالکان غربی در اتحادیه اروپا مجدداً تأکید می‌کند و تسریع روند الحاق، بر اساس اصلاحات معتبر و اصل شایستگی را خواستار است که به نفع متقابل است و اذعان دارد که گسترش اتحادیه اروپا یک سرمایه‌گذاری ژئواستراتژیک برای صلح، امنیت، ثبات و پیشرفت است ولی در عمل فرایند عضویت کشورهای بالکان غربی اسیر سیاست های دفع الوقت شده و از سال ۲۰۰۵ تاکنون مذاکرات و تلاش های کشورهای آلبانی، مقدونیه، صربستان، بوسنی، مونته نگرو و .... به عضویت در اتحادیه اروپایی منتج نشده است. به هر حال آثار زخم های کهنه و دشمنی های قومی و مذهبی در این منطقه همچنان بر اوضاع سیاسی و اجتماعی تاثیرگذار بوده و همواره ابزار زمینه سازی برای مداخلات و رقابت قدرت های خارجی بوده است؛ در عین که در بین کشورهای پیرامونی ترکیه با برنامه ای روشن و منسجم نفوذ و دامنه فعالیت های همه‌جانبه خود را در بالکان غربی تعمیق می‌بخشد.