دوازده درس پهپادی جنگ اوکراین

نویسنده: مارتین روزنکرانز (متولد ۱۹۶۸ در وین) روزنامه‌نگار و متخصص هوانوردی، نظامی و فناوری است. او سردبیر پورتال هوانوردی www.airpower.at بوده و  سال‌های فرآیند مناقصه و تدارکات یوروفایتر تایفون و پیامدهای آن را پوشش داده است.

دیپلماسی ایرانی: در اثر «پهپادها در جنگ مدرن: درس‌هایی از جنگ اوکراین»، اولکساندرا مولی، مدرس ارشد هوانوردی در دانشگاه نیو ساوت ولز، دوازده درس پهپادی از جنگ اوکراین را برای مرکز تحقیقات ارتش استرالیا شناسایی کرده است.

درس یکم: پهپادها ماهیت جنگ را تغییر می‌دهند

یکی از درس‌های کلیدی جنگ اوکراین این است که پهپادهای ارزان و همه جا حاضر (پهپادها) نقش مهمی در جنگ، چه در سطح تاکتیکی و چه در سطح عملیاتی، ایفا می‌کنند. هم اوکراین و هم روسیه از پهپادها برای اهداف مختلفی استفاده می‌کنند، از جمع‌آوری تصاویر و اطلاعات در زمان واقعی گرفته تا حملات کامیکازه و حملات دوربرد.

درس دوم: پهپادها به طور فزاینده‌ای خودمختار می‌شوند

در حال حاضر، تاکتیک‌ها، آموزش‌ها و مدل‌های رهبری نهادهای نظامی انسان‌محور هستند و ماشین‌ها تحت کنترل دقیق انسان قرار دارند. اما این رابطه به زودی تغییر خواهد کرد: سیستم‌های بدون سرنشین به طور فزاینده‌ای مستقل عمل می‌کنند و به جای اینکه صرفاً به عنوان ابزار استفاده شوند، با انسان‌ها همکاری می‌کنند.

درس سوم: گسترش پهپادهای کوچک در حال افزایش است

جنگ در اوکراین نقش حیاتی سیستم‌های پهپاد کوچک را نشان می‌دهد. پهپادهای بزرگ، مانند Bayraktar TB2 (-> 1 میلیون ساعت پرواز: نقطه عطفی برای Bayraktar TB2)، به محض اینکه دشمنان با موفقیت سیستم‌های دفاع هوایی و جنگ الکترونیکی (EW) خود را ادغام کنند، اثربخشی خود را از دست می‌دهند. این سیستم‌های بزرگ در برابر سیستم‌های دفاع هوایی دوربرد و پارازیت الکترونیکی آسیب‌پذیرتر هستند، که استفاده از آنها را بدون برتری هوایی به شدت محدود می‌کند. آنها همچنین گران هستند، جایگزینی آنها دشوار است و تمام مناطق عملیاتی را پوشش نمی‌دهند. در مقابل، پهپادهای کوچک مزایای قابل توجهی ارائه می‌دهند: یک سرباز می‌تواند از آنها برای جمع‌آوری اطلاعات، شناسایی اهداف و هماهنگی حملات استفاده کند، وظایفی که معمولاً به تیم‌های بزرگتری نیاز دارند. این سیستم‌ها ارزان‌تر، تشخیص آنها دشوارتر و جایگزینی آنها آسان‌تر است و آنها را به ابزارهای ضروری در درگیری‌های مدرن تبدیل می‌کند.

درس چهارم: پهپادها می‌توانند (و توانسته‌اند) جان انسان‌ها را نجات دهند

پهپادها به جای اینکه کاملاً جایگزین انسان‌ها شوند، در میدان نبرد مکمل آنها هستند و وظایف خطرناک را به ماشین‌ها واگذار می‌کنند. این پیشرفت، خطر را برای سربازان کاهش می‌دهد و به حفاظت از جان انسان‌ها کمک می‌کند. پهپادها با استقامت برتر مشخص می‌شوند، زیرا می‌توانند مدت طولانی‌تری و بدون محدودیت‌های خستگی انسان فعالیت کنند. در نتیجه، آنها عملکرد مداوم و قابل اعتمادی را در ماموریت‌های مختلف ارائه می‌دهند و نیازهای درگیری‌های مدرن را برآورده می‌کنند.

درس پنجم: پهپادها در حوزه‌های مختلف استفاده می‌شوند

در اوکراین، استفاده از پهپادها در هوا، زمین و دریا یک مزیت تعیین‌کننده بوده است. آنها موفقیت عملیاتی را در فواصل زیاد، با هزینه‌های نسبتاً کم و حداقل تلاش لجستیکی، امکان‌پذیر می‌کنند. توانایی آنها در شناسایی بیشتر و دقیق‌تر، مزایای تاکتیکی و صرفه‌جویی قابل توجهی در هزینه‌ها را برای هر دو طرف درگیری به ارمغان می‌آورد. برای اوکراین، پهپادها به ابزاری ضروری در عملیات دفاعی و تهاجمی تبدیل شده‌اند. آن‌ها با ارائه اطلاعات مهم، شناسایی دقیق اهداف و کاهش خطرات برای سربازان، اثربخشی ارتش را افزایش می‌دهند.

درس ششم: دفاع در برابر پهپادها در حال تغییر است

با توسعه مداوم سیستم‌های بدون سرنشین، اقدامات متقابل نیز در یک چرخه نوآوری پویا قرار دارند. در ابتدا، تمرکز بر سرنگونی یک پهپاد در حال پرواز بود. با این حال، این استراتژی اکنون گسترش یافته است: جلوگیری از پرتاب با حمله به اجزای زمینی نیز یک روش مؤثر است. این شامل شناسایی ایستگاه‌های زمینی – چه از طریق بصری یا الکترونیکی – و هدف قرار دادن آنها با توپخانه یا پهپادها می‌شود. این رویکردها به کاهش اثربخشی سیستم‌های بدون سرنشین قبل از اینکه بتوانند مأموریت‌های خود را انجام دهند کمک می‌کند و نشان می‌دهد که استراتژی‌های دفاعی مدرن چقدر باید متنوع و انعطاف‌پذیر باشند.

درس هفتم: استفاده از پهپادها از نظر مالی ضروری است

پهپادها ارزان و به راحتی قابل استقرار هستند و به بازیگرانی با منابع محدود اجازه می‌دهند تا به تأثیرات نامتناسب بزرگی دست یابند. مزایای مالی آنها، آنها را به جایگزینی قانع‌کننده برای سیستم‌های نظامی سنتی تبدیل می‌کند. پهپادها می‌توانند برای دنبال کردن استراتژی‌های هزینه – تلاش که بار مالی قابل توجهی را بر دشمن وارد می‌کنند، مورد استفاده قرار گیرند. در درگیری‌های طولانی، هزینه‌های استقرار پایین یک مزیت تعیین‌کننده است: هرچه منابع کمتری برای نابودی یک هدف مورد نیاز باشد، استراتژی پایدارتر است.

درس هشتم: چرخه‌های نوآوری سریع‌تر

جنگ مدرن و به سرعت در حال تکامل در اوکراین نیازمند یک چرخه نوآوری شتاب‌یافته که در حال حاضر از یک هفته تا حدود سه ماه متغیر است. برای کسب برتری نسبت به دشمن، دائماً به راه‌حل‌های جدید یا تغییرات قابل توجه در فناوری‌های موجود نیاز است.

درس نهم: نبرد تطبیقی نیازمند تنظیمات مداوم است

اوکراین یک میدان نبرد به سرعت در حال توسعه است. چیزهایی که در شش ماه اول جنگ به خوبی کار می‌کردند، امروز دیگر کار نمی‌کنند. بر این اساس، هم پلتفرم‌ها و هم تاکتیک‌های اساسی استفاده از آنها باید دائماً توسعه یابند.

درس دهم: اهمیت آموزش

سرهنگ وادیم سوخارفسکی، فرمانده نیروهای مسلح اوکراین، تأیید کرد که ویدیوهای متعددی در رسانه‌های اجتماعی، انهدام خودروهای نظامی روسیه توسط پهپادهای FPV اوکراینی را مستند کرده‌اند. با این حال، علی‌رغم این موفقیت‌ها، اثربخشی در کل خط مقدم یکسان نیست. این می‌تواند به دلیل تفاوت در دسترسی به تجهیزات، کیفیت آموزش و عملکرد واحدهای پهپادی منفرد باشد. بنابراین لازم به ذکر است که هرچه نیروهای مسلح اوکراین پهپادهای بیشتری دریافت کنند، ارتش به خلبانان بیشتری با مهارت‌های لازم برای پرواز این پهپادها و استفاده موفقیت‌آمیز از آنها علیه نیروهای روسی نیاز خواهد داشت. 

درس یازدهم: افزایش اهمیت تحقیق و توسعه و سرمایه‌گذاری در قابلیت‌های حاکمیتی

با توجه به توسعه سریع جنگ مدرن در اوکراین، تحقیق و توسعه مداوم نوآوری‌ها و همچنین توسعه قابلیت‌های حاکمیتی از اهمیت فزاینده‌ای برخوردار است. دولت اوکراین تلاش‌های قابل توجهی برای ترویج بومی‌سازی تولید اسلحه و سرمایه‌گذاری در قابلیت‌های داخلی انجام داده است. تمرکز بر نوآوری در حوزه‌های کلیدی فناوری و تسریع توسعه و تأمین تجهیزات دفاعی برای خط مقدم است.

درس دوازدهم: پهپادها عنصر اساسی جنگ مدرن هستند

جنگ در اوکراین نشان می‌دهد که سیستم‌های بدون سرنشین با پیچیدگی، استقلال و عملکرد متفاوت، اکنون عنصر اساسی جنگ مدرن هستند. وقتی پهپادها با موفقیت در تاکتیک‌های میدان نبرد ادغام شوند و بخشی از یک مفهوم بالغ عملیاتی باشند، می‌توانند مزایای نامتقارن آشکاری را به ارتش‌های ضعیف‌تر ارائه دهند و قابلیت‌های شناسایی و حمله‌ای مقرون‌به‌صرفه و پیچیده‌ای را فراهم کنند.

قدم بعدی چیست؟

سیستم‌های بدون سرنشین، همانطور که درگیری در اوکراین به طرز چشمگیری نشان می‌دهد، در حال حاضر جزء اصلی جنگ‌های مدرن هستند. گسترش آنها در میدان‌های نبرد جهانی در آینده همچنان افزایش خواهد یافت. سیستم‌های رباتیک و خودمختار دائماً در حال نوسازی هستند، فناوری‌های موجود بیشتر توسعه می‌یابند و نوآوری‌های جدیدی معرفی می‌شوند. با گذشت زمان، تسلط کشتی‌های بدون سرنشین بر کشتی‌های جنگی متعارف، به ویژه در آب‌های بسته یا نیمه بسته مانند دریای سیاه یا مدیترانه، احتمالاً افزایش خواهد یافت. این تحولات نشان‌دهنده یک روند واضح است: سیستم‌های بدون سرنشین راه آینده جنگ هستند و استراتژی‌ها را در دریا و خشکی به طور دائم تغییر خواهند داد. 

منبع: میلیتار اکتوئل (نشریه تخصصی امور نظامی مستقر در اطریش) / ترجمه: سید علی موسوی خلخالی