زرادخانه هسته‌اى پاکستان در دست کيست؟
هر وقت درباره زرادخانه اتمى پاکستان سوالى مطرح مى‌شود، دولتمردان آمريکايى مى‌گويند اين سلاح‌ها در دستان افراد مطمئنى قرار دارد. اين اطمينان – همان طور که درباره روسيه نيز وجود دارد- از ارتباطات مستقيم و حتى فردى فرماندهان ارشد نظامى دو کشور ناشى مى‌شود.
مقام‌هاى آمريکايى هنوز مى‌توانند در رابطه با پاکستان از اين اطمينان برخوردار باشند. چون دو نفر از ارشدترين فرماندهان ارتش اين کشور با آمريکا و انگلستان در ارتباط مستقيم هستند. ژنرال پرويز مشرف در انگلستان آموزش ديده و جانشين او، ژنرال کيانى نيز در ايالات متحده تحت تعليم نظامى قرار گرفته است.
به گزارش تايم، با اين حال به نظر نمى‌رسد اين اطمينان بتواند مدت زمان زيادى دوام داشته باشد. چرا که نسل جديد درجه داران ارتش پاکستان با آمريکا بيگانه هستند. کنگره آمريکا به مدت 10 سال تمام روابط نظامى بين اين کشور و پاکستان را در قالب تحريم‌هايى محدود کرد که يکى از دلايل اصلى آن تلاش براى دست يابى به سلاح اتمى بود.
نتيجه طعنه آميز اين تصميم کنگره حالا خودش را نشان مى‌دهد چون همان افسرانى که در آن 10 سال رشد کردند هم اکنون در حال رسيدن به مقام‌هاى ارشد ارتش پاکستان هستند. اين درجه‌داران به زودى در مقام تصميم‌گيرى براى بسيارى از مسائل ارتش اين کشور قرار مى‌گيرند که يکى از مهم‌ترين آنها، بمب‌هاى هسته‌اى موجود در زردخانه پاکستان است.
گرايش‌هاى محلى و منطقه اى اين افراد موجب نگرانى آمريکايى‌ها شده است چون عامل اصلى نزديکى نسل جديد درجه‌داران ارتش پاکستان با نيروهاى القاعده و طالبان به شمار مى‌رود.
” آنتونى زيني“ ژنرال بازنشسته آمريکا که در فرماندهى مرکزى ارتش اين کشور حضور داشت در زمانى که پرويز مشرف در سال 1998 به فرماندهى ارتش پاکستان رسيد به آنجا سفر کرد. او به خاطر مى‌آورد:” اصلى‌ترين نگرانى مشرف اين بود که بيش از نيمى از درجه‌داران ارتش او در خارج از اين کشور به سر نبرده بودند. “
با اين حال زينى که دو ماه پيش براى آخرين بار با مشرف ديدار کرد، هنوز معتقد است زردخانه هسته‌اى پاکستان در دستان افراد مطمئنى است:” به نظر من افراد ارتش هنوز کنترل اين موضوع را در اختيار دارند.“ اما خود او هم به اين موضوع اشاره مى‌کند که فاصله 10 ساله آمريکا و پاکستان در دهه 1990 موجب گرايش درجه‌داران به سمت و سويى ديگر شده است.
چندين نسل از افسران ارشد ارتش پاکستان در ايالات متحده و انگلستان تعليم مى‌ديدند و به همين دليل بر اساس گرايش‌هاى اين دو کشور در مسائل بين المللى رشد مى‌کردند. اما اين تبادل با آغاز تحريم‌هاى کنگره عليه پاکستان در سال 1990 قطع شد.
زينى در گفت و گو با تايم گفته است:” يکى از نگرانى‌هاى مشرف از اين موضوع ناشى مى‌شود که بسيارى از درجه‌داران رده پايين پاکستان از اين ارتباط برخوردار نيستند و به همين دليل ممکن است به جاى گرايش‌هاى بين المللى، گرايش‌هاى داخلى پيدا کنند.
تعداد افسران ارتش پاکستان که ريش دارند در حال افزايش است که نشان مى‌دهد در دوران تحريم 10 ساله درجه‌داران مذهبى رشد بسيارى در ارتش پيدا کردند.“
به گفته ” حسين حقاني“ ، يکى از ديپلمات‌هاى ارشد و سياستمداران پيشين پاکستان که هم اکنون در دانشگاه بوستون تدريس مى‌کند، اخيرا در ارتش پاکستان براى مبارزه با اسلام گراهاى تندرو در بخش وزيرستان اين کشور مقاومت‌هايى به وجود آمده است.
او مى‌گويد:” اين نيروها که تعداد آنها کم هم نيست پيش از آنکه نبردى با خود و اعتقادهايشان انجام ندهند، نمى‌توانند با شورشيان وزيرستان وارد نبرد شوند. اين درگيرى از نگرشى اعتقادى ناشى مى‌شود که بر اساس آن ”جهادى‌ها“ نماينده نيروهاى مصلح بودند. حالا وقتى به نيروهاى ارتش دستور داده مى‌شود با آنها بجنگند نمى‌توانند به سادگى با اين تضاد کنار بيايند؛ به آن سادگى که ژنرال مشرف پس از حوادث 11 سپتامبر با يک تماس تلفنى از واشنگتن تغيير رويه داد.“
همکارى نظامى آمريکا و پاکستان پس از 11 سپتامبر از سر گرفته شد. چون ايالات متحده به همراهى اين کشور براى خلع سلاح اسامه بن لادن در افغانستان احتياج داشت. اما از آن رو که پاکستانى‌ها تغيير رفتارهاى آمريکا را به خاطر داشتند، ارتباط بين دو کشور همچنان ضعيف باقى ماند.
زينى مى‌گويد:” عدم اعتماد متقابل شديدى در اين بين وجود دارد که ريشه‌هاى آن به جنگ اول افغانستان ( جنگ با نيروهاى اتحاد جماهير شوروى) بازمى‌گردد. ما در آن زمان پاکستانى‌ها را با بيش از 500 هزار نفر آواره افغانى تنها رها کرديم. پس از آن وقتى حملات 11 سپتامبر انجام شد با ميل و اشتياق فراوان به سوى آنها شتافتيم.“
مقامات پنتاگون مى‌گويند که نمى‌توان دقيقا پيش بينى کرد تصميم مشرف براى اعلام حالت فوق العاده مى‌تواند موجب مقابله با جريان اسلام‌گراهاى تندرو شود يا خير. يکى از درجه‌داران ارتش مى‌گويد:” مطمئنا اين اقدام در کوتاه مدت نتايجى خواهد داشت. اما اگر کشور در همين شرايط شکننده به سر ببرد، نتايج اين اقدام نيز از بين خواهد رفت.“
به گفته مقامات پنتاگون، ايالات متحده در حال بررسى طرح‌هايى براى فروش 300 ميليون دلار تسليحات، 32 ميليون دلار براى اجراى قانون اساسى و مبارزه با مواد مخدر و دو ميليون دلار براى آموزش‌هاى نظامى در پاکستان است.
آنتونى زينى يکى از افرادى است که با اقدامات تنبيهى در قبال ارتش پاکستان مخالفت مى‌کند. او معتقد است تحريم‌هاى دهه 1990 ميلادى نتايج زيان‌بارى داشت. او مى‌گويد:” تنبيه ارتش يک کشور به دليل اتخاذ تصميم‌هاى سياسى از سوى آنها کار ساده اى است. من براى سال‌ها هر وقت در کشورى مشکلاتى درباره حقوق بشر و مسائل ديگر پيش مى آمد به عنوان يک فرمانده نظامى، ماموريتى براى تنبيه ارتش آن کشور دريافت مى‌کردم. وقتى ما چنين اقدام‌هايى انجام مى‌دهيم، مانند اين است که به خودمان شليک کنيم.“
نظر شما :