ما و «روز جهانی اقدام علیه مخارج نظامی»

دیپلماسی ایرانی: دوازدهم آوریل سال جاری (سه‌شنبه 23 فروردین ماه) فعالان صلح‌طلب در 35 کشور جهان با هم قرار گذاشته‌اند تا با برگزاری تظاهرات ‌در شهرهای مختلف جهان، روزی را با عنوان «روز جهانی اقدام علیه مخارج نظامی» پایه‌گذاری نموده و هر سال آن را تکرار نمایند. جالب اینجاست که یکی از دلایل انتخاب این روز آن بوده که دقیقا مصادف است با روزی که موسسه بین‌المللی مطالعات صلح استکهلم (SIPRI) قرار است تا گزارش سالانه خود از مخارج و تجهیزات نظامی در سراسر جهان را منتشر کند. دو سازمان «دفتر صلح بین‌الملل یا IPB) و «موسسه بررسی‌های سیاست یا IPS» حامیان اصلی و نزدیک به صد سازمان و انجمن ملی و محلی از همراهان این تصمیم جهانی می‌باشند.[1]

در این راستا و به بهانه این روز چند نکته کوتاه قابل ذکر است:

1.    بخش پژوهشی و نگاه انتقادی اینگونه جنبش‌ها و سازمان‌ها بسیار دقیق، کارامد و بهره‌مند از توان کارشناسی بالای افرادی با انگیزه است. به عنوان مثال این سازمان‌ها در راستای اهداف خود تحقیقاتی را انجام داده و اخیرا فاش نموده‌اند که:

-         بودجه پیشنهادی دولت آمریکا به کنگره برای بخش مخارج نظامی در سال 2011، حدود هفتصد میلیارد دلار بوده است؛

-         آمریکا با افتخار عنوان می‌دارد که از سال 2002 تاکنون بیش از 50 میلیار دلار در بازسازی افغانستان هزینه کرده، و اکنون نیز اوباما درخواست افزایشی 20 میلیاردی داده است. این در صورتی است که بر اساس گزارشی منتشر شده در نیویورک تایمز[2] (به تاریخ 29 مارس، نهم فروردین ماه سال جاری) جمع این مبلغ بر اساس حسابرسی‌های انجام شده از پنتاگون، برابر با هزینه‌های از بین رفته و Waste تنها یک سال (2010) وزارت دفاع آمریکا بوده است؛

-         هزینه‌های ایجاد پایگاه‌های نظامی آمریکا در نقاط مختلف جهان بیش از 6/41 میلیارد دلار در سال 2010 بوده است که در ظاهر صرفا 662 پایگاه آمریکا در خارج از مرزهایش را در بر می‌گرفته؛ با این‌حال این رقم جدای از مخارجی است که برای 411 پایگاه نظامی آمریکا در افغانستان، 88 پایگاه باقی‌مانده ایالات متحده در عراق و همچنین پایگاه‌ها در کشورهایی همچون قطر هزینه شده است.

-         در سال 2009 نزدیک به 53/1 تریلیون دلار در جهان صرف مخارج و هزینه‌های نظامی شده است، این در حالی است که برای رسیدن به اهداف هشت‌گانه توسعه هزاره در همان سال، در کل جهان مبلغی بالغ بر 329 میلیارد دلار (چیزی حدود یک چهارم) مورد نیاز بوده است!

-         بر اساس آمار سال 2009، بزرگترین هزینه‌کننده برای تجهیزات و امور نظامی در دنیا، آمریکا است و به دنبال آن به ترتیب، چین، فرانسه، انگلستان، روسیه، ژاپن، آلمان، عربستان، هند، ایتالیا، برزیل، کره جنوبی، کانادا، اتریش و اسپانیا. با این‌حال فاصله این کشورها با آمریکا اصلا قابل مقایسه نیست. آمریکا فقط با کشور رتبه دوم یعنی چین، فاصله‌ای شش و نیم برابری در هزینه‌های نظامی دارد و مجموع مخارج 10 کشور بعد از آمریکا تازه می‌شود برابر با هزینه‌های ایالات متحده.

2.    انجمن‌های صلح‌طلب و سازمان‌ها و نهادهای ضد جنگ یکی از منابع مهمی هستند که نشان می‌دهند ظرفیت‌های نگاه مخالف در آمریکا و اروپا در برابر سیاست‌های جاری غرب، بسیار زیاد است. در حال حاضر سازماندهی بسیاری از مخالفت‌ها با سیاست‌های جنگ‌طلبانه و توسعه‌طلبانه آمریکا را این گروه‌ها، خصوصا به‌دلیل نفوذی که بر افکار عمومی دارند، عهده دارند. این جنبش‌ها، حضور فعالی نیز در اینترنت دارند که از جهات مختلف می‌تواند مورد استفاده کارشناسان، سیاست‌سازان و تصمیم‌گیران کشورهایی همانند ما که منافع زاویه‌دار متعددی با آمریکا داریم قرار گیرد. با این‌حال نباید این نکته را نیز از خاطر برد که اصولا غرب مبتنی بر نظامی سرمایه‌داری و لیبرالیستی است که همواره بیشتر به راست تمایل داشته تا چپ و دیدگاه‌های چپی که این جنبش‌ها نیز ریشه در آن دارند، اغلب نتوانسته و شاید به قول فوکویاما نمی‌تواند در آمریکا غالب شود[3] و همواره در نقش منتقد باقی خواهد ماند. لذا در هرگونه ارزیابی و تحلیل می‌بایست به این واقعیت نیز توجه کرد.

3.    ایفا نمودن نقشی فعال در این روز توسط رسانه‌های صوتی، تصویری، نوشتاری و مجازی ایران توصیه می‌شود. آگاه‌سازی افکار عمومی از حجم تحرکات و هزینه‌های نظامی غرب و همچنین بازتاب دادن دیدگاه‌های منتقدان ابرقدرتی آمریکا در این روز قدم مناسبی برای ارتقای آگاهی‌های کارشناسی و عمومی در جامعه است.