مذاکرات هسته‌یی ایران و 1+5 از بهار تا زمستان

ایران و 1+5 در حالی برای دور جدید مذاکرات در هوای سرد و برفی آلماتی پس از هشت ماه تاخیر آماده می شوند که مواضع شان در این مدت با توجه به استمرار رویکرد های اتخاذ شده از سوی دو طرف فاصله بیشتری از هم گرفته است.

به گزارش ایسنا در حالی که مذاکرات ایران و 1+5 در 2012 در فصل بهار (ایرانی) آغاز شد، فردا سه شنبه، چهارمین دور از این گفت وگوها در زمستان برگزار می شود.

ایران نیز اعلام کرده است که بهتر است پیشنهاد های طرف مقابل "معتبر" باشد و دچار اشتباهات محاسباتی قبلی نشوند.

ایران در مذاکرات استانبول 2 با رویکرد مثبت و همکاری جویانه وارد شد و در آن مذاکرات مطرح کرد حالا که موضوع هسته یی پیچیده است دو طرف پروسه ای را برای حل آن تعریف کنند که در آن شروع و پایان مذاکرات مشخص باشد.

اما 1+5 ورود به چنین پروسه ای را ناممکن و دشوار دانست و بیان کرد که برایش مشکل است یک دفعه و یک جا این پروسه را به انجام برساند چرا که تصمیم گیری شش کشور و رسیدن به یک اتفاق نظر دشوار است، از این رو ایران پیشنهاد همکاری "گام به گام" و "متوازن" را مطرح کرد تا به این شکل کار از یک طرف برای 1+5 آسان شود و از طرف دیگر ایران مطمئن شود که 1+5 در مقابل یک گام برای رفع نگرانی ها، یک گام در برداشتن تحریم ها برخواهد داشت و این گونه نیست که ایران ده گام بردارد و طرف مقابل یک گام!

مذاکرات استانبول از آن جهت که کشورهای 1+5 در بیانیه پایانی مذاکرات حق برخورداری ایران از تکنولوژی هسته یی و غنی سازی را به رسمیت شناخت مایه خرسندی و امیدواری طرف ایرانی بود. اما 1+5 خیلی زود از حرف خود در بغداد عقب نشست و بار دیگر به تکرار خواسته های غیرقانونی از ایران پرداخت.

5+1 در مذاکرات بغداد نه تنها به پیشنهاد ایران برای همکاری متقابل و گام به گام پاسخ نداد، بلکه از گامی که در استانبول 2 برای بهبود فضای گفت وگوی متقابل برداشته بود یعنی "پذیرش حق غنی سازی برای ایران" عقب نشست. این رویکرد موجب شد تا ایران نیز در بغداد سخت گیرانه تر به آینده مذاکرات هسته یی نگاه کند. از همین جا بود که بحث بر سر تعیین زمان و مکان مذاکرات به موضوعی حاشیه ای اما مهم و تعیین کننده تبدیل شد.

در حالی که به نظر می آمد بعد از مذاکرات استانبول، یخ مذکرات هسته یی پس از یک سال تاخیر و سخت شدن شرایط در حال آب شدن است، آسمان غبارآلود بغداد مانع از استمرار آن شد.

مذاکرات مسکو جز تکرار جدی و مستند مواضعی که در بغداد اتخاذ شده بود، نبود و باز هم 1+5 پاسخی مستدل به پیشنهاد های ایران نداد. بی تردید انتخابات ریاست جمهوری 2012 آمریکا در بی تصمیمی 1+5 در مسکو در برابر ایران سایه افکنده بود و همین کافی بود تا مذاکرات برای یک مدت طولانی هشت ماهه به تاخیر بیفتد.

به گزارش ایسنا، رایزنی ها میان ایران و نماینده 1+5 برای رسیدن به چارچوبی مشخص و از سرگیری دور دیگری از مذاکرات در ماه های گذشته استمرار داشت.

دور جدید مذاکرات در قزاقستان در 8 اسفند با وجود حرف و حدیث های بسیار درباره زمان و مکان برگزاری مذاکرات بالاخره میان دو طرف نهایی شد. اما دستور کار مذاکرات هم چنان در هاله ای از ابهام است.

در این رابطه مصطفی دولتیار، عضو تیم مذاکره کننده ایران با 1+5 به ایسنا گفت که "باید رفت و دید آیا 1+5 حاضر به برداشتن گام جدی و جدیدی هستند یا هنوز بر سر مواضع کهنه و فرسوده خود هستند؛ اگر بر مواضع قبلی باشند، طبیعی است کار پیش نمی رود، اما اگر منعطف باشند و بر اساس شرایط پیشنهاد سازنده و مثبت داشته باشند، ایران هم مثبت خواهد بود."

وی با بیان این که به عنوان یک ناظر نه صرفا یک عضو تیم مذاکره ، هنوز نمی بینم که آنها بخواهند یک گام تعریف شده و مثبت برای رسیدن به توافق بردارند، ابراز امیدواری کرد که شاهد برداشتن چنین گامی از سوی 1+5 در آلماتی باشیم.

او درباره آن چه در رسانه های غربی پیشنهاد جدید 1+5 خوانده می شود، تاکید کرد: "اگر (1+5) بخواهند کار جلو رود، باید یک پیشنهاد قابل توجه، محتوایی و جدی ارایه کنند و بر مواضع گذشته اصرار نکنند که قطعا کمک کننده نیست."

وی پیش از این نیز به ایسنا گفته بود که به طور رسمی پیشنهادی از سوی 1+5 دریافت نکرده ایم با این حال ما در آلماتی شنونده ایم.

به گزارش ایسنا، رسانه های غربی در یکی دو ماه گذشته از ارایه پیشنهاد به روز شده 1+5 برای ایران خبر داده اند در حالی که بسیاری از کارشناسان و دیپلمات های غربی چنین پیشنهادی را برای رسیدن به توافق با ایران بسیار ناکافی دانستند.

دولتیار درباره رویکرد ایران در آلماتی نیز اظهار کرد:" ما در مذاکرات جدی هستیم و مدعای این حرف پذیرش حرکت "گام به گام" از سوی ایران در مقابل نقض ها و مشکلات1 +5 در تصمیم گیری است."

این عضو تیم مذاکره کننده هسته یی ایران ادامه داد: "هیچ کس و هیچ دولتی در ایران به خود اجازه نمی دهد از حقوق حقه و طبیعی و مشروع ملت ایران چشم پوشی کند."

وی 1+5 را از دنبال کردن بازی سیاسی و رسانه ای در بحث هسته یی برحذر داشت و گفت: بازی رسانه ای یا سیاسی حد و مرزی دارد. اگر از حد و مرزش بگذرد دچار فرسایش می شود و این به نفع آن ها نخواهد بود.

این دیپلمات ایرانی خاطرنشان کرد که ایران برنامه هسته یی اش را تحت نظارت و بازرسی آژانس بین المللی انرژی اتمی پیش می برد و خللی در آن به وجود نیامده است. اگر آنها به دنبال کش دادن مذاکرات و حل موضوع هسته یی هستند تا تحریم ها به ایران فشار آورد در اشتباهند؛ تحریم ها کارساز نیست و این سیاست، سیاست برنده ای نیست.

بنا براین گزارش، مذاکرات جدید ایران و 1+5 در آلماتی روی دیگری هم دارد و آن فرافکنی آمریکا در یکی دو ماه گذشته بر سر مذاکره مستقیم با ایران بوده است. آمریکا با پیش کشیدن موضوع مذاکره مستقیم با ایران بر سر موضوع هسته یی و نیز دوجانبه جنجال رسانه ای به راه انداخت.

اما رهبر انقلاب ایران در سخنانی قاطع و صریح به این جوسازی ها که در عمل مذاکرات هسته یی را تحث الشعاع قرار داده بود پایان داد.

آیت الله خامنه ای پیشنهاد آمریکا برای مذاکره را "از حرف های فریبکارانه دانست و گفتند که این نشان می دهد آنها به دنبال مذاکره حقیقی و عادلانه نیستند، بلکه تسلیم شدن ملت ایران را دنبال می کنند."

رهبر انقلاب غرض اصلی دولتمردان آمریکا از طرح پیشنهاد مذاکره را تبلیغ و هیاهو درباره تسلیم شدن ملت و نظام ایران خواندند و افزودند: آنها می خواهند به ملت های مسلمان و سربرافراشته منطقه، نشان دهند که جمهوری اسلامی ایران هم با همه سرسختی و ایستادگی، عاقبت پای میز مذاکره و مصالحه آمد، بنابراین شما نیز چاره ای جز تسلیم ندارید.

علیرضا داوری، کارشناس مسایل بین اللمل با اشاره به پیشنهاد مذاکره آمریکا به ایسنا گفته بود: فضایی بین ایران و آمریکا صرفا با گفتمان مذاکره حل و فصل نمی شود. باید به طور واقعی تغییرات اساسی در رویکردها دیده شود. پیشنهاد آمریکا برای مذاکره مستقیم با ایران در بحث هسته یی و دوجانبه بیش تر یک جنجال رسانه یی است، چرا که ما تاکنون هیچ تغییری در سیاست اوباما در قبال ایران ندیده ایم.

وی افزود: کاش تغییری مشاهده شود که ایران را به سمت گفت وگو سوق دهد. آمادگی برای مذاکره از سوی ایران وجود دارد، اما شرط احترام متقابل باید رعایت شود. اگر پیشنهاد مذاکره با ایران جدی و واقعی نباشد و با "تهدید" و "تناقض" همراه باشد، بیش تر یک لفاظی رسانه یی است و مذاکره به این شکل نمی تواند نتیجه بخش باشد و به حل و فصل موضوع هسته یی ایران بینجامد. اگر این مسایل حل نشود مذاکره بی فایده است و مذاکرات آلماتی هم نتیجه ای در بر نخواهد داشت.

این کارشناس مسائل بین الملل اظهار کرد: اگر واقعا آمریکا به دنبال مذاکره با ایران است، مذاکره کننده ارشد این کشور در گروه 1+5 در آلماتی یک پیشنهاد جدید ارایه کند.

داوری با بیان این که آمریکا باید یک پیشنهاد "جدید" و "معتبر" به ایران ارایه کند تا موجب ابراز خرسندی میان دو طرف شود، افزود: ایران با تبدیل اورانیوم با غنای 20 درصدش به پودر اقدام مثبت و قابل توجهی را در رفع نگرانی های جامعه بین الملل به وجود آورده است و ادامه این مسیر در ایجاد اعتماد دو طرف مقابل موثر خواهد بود.

سعید جلیلی، مذاکره کننده ارشد ایران با 1+5 روز شنبه با اشاره به مذاکرات آلماتی اظهار کرد که امیدواریم اگر (1+5) به گفت وگو باز می گردند بتوانند با یک راهبرد جدید که اشتباه های گذشته را نداشته باشد وارد شوند. مسیری که آنها تا کنون طی کرده اند هزینه های متعدد زیادی برای آنها در بر داشته است.

جلیلی ابراز امیدواری کرد که 1+5 دچار اشتباه محاسباتی که قبلا شده اند، نشوند و وارد مسیر جدیدی شوند که آن مسیر بتواند اعتماد ملت ایران را جلب کند.

وی ادامه داد: ایران نه حقوق کمتر می خواهد و نه تکالیف بیشتر. ایران در چارچوب معاهده ان پی تی به عنوان یک عضو فعال و متعهد تمام تکالیف پادمانی خود را انجام می دهد. هم چنان که از تمام تکالیف خود باید برخوردار باشد.