علی رغم وعده های داده شده
کاهش ارزش گذرنامه ایرانی چه توجیهی دارد؟
نویسنده: بهاره سلطان پور، عضو تحریریه دیپلماسی ایرانی
دیپلماسی ایرانی: تا سال 57 شهروندان ایرانی بدون ویزا به اکثر کشورهای اروپایی به جز چند کشور اروپای شرقی می توانستند سفر کنند . با انقلاب 57 و تا زمانی که روابط ایران و دیگر کشورها به دلیل انقلاب کمی محدود شد، از ارزش پاسپورت ایران هم تا حدودی کاسته شد.
در سال 2012 شرکت بین المللی هنلی و شرکا پاسپورت ایرانی را بی ارزش ترین پاسپورت در کنار افغانستان در رتبه ۹۶ قرار داد.
این در حالی است که یکی از شعارهای دولت یازدهم افزایش اعتبار پاسپورت ایران بود. اما چنان چه حدود 5 سال از کار دولت سپری می شود پاسپورت ایرانی نه تنها اعتبار چندانی در محافل بین المللی نداشته، حتی به عنوان گرانترین پاسپورت های دنیا نیز شناخته شده است. هر چند انتظار می رفت با سیاست باز دولت یازدهم اعتبار ایران در محافل بین الملل روز به روز افزایش یابد.
مجتبی کریمی، رییس اداره گذرنامه و روادید وزارت امور خارجه در گفت و گو با ایسنا می گوید: «مؤسسه‌های نظرسنجی از منظرهای مختلفی، اعتبار گذرنامه‌ها را ارزشیابی می‌کنند. بعضی معتقدند اعتبار پاسپورت به میزان سفر آزاد و بدون ویزا به کشورهای مختلف است. برخی کارایی گذرنامه را در تعداد سفر فرهیختگان، ورزشکاران و دانشجویان می‌دانند و به زعم‌شان پاسپورتی مقبولیت بیشتری دارد که صاحبان آن هنجارهای مختلف را در کشور میزبان رعایت کرده باشد.» وی در ادامه می گوید: «پارامترهای فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی زیادی در اعتباربخشی گذرنامه یا ملیت ایرانی اثر دارد و درست نیست یک‌جانبه همانند مؤسسه‌های نظرسنجی، تنها با در نظر گرفتن تعداد کشورهایی که امکان سفر بدون ویزا را برای یک ملیت فراهم کرده‌اند، با این موضوع برخورد شود؛ چراکه در سال‌های اخیر به تعداد کشورهای لغو ویزا شده برای اتباع ایرانی، اضافه شده اما رتبه ایران همچنان در فهرست‌های جهانی اعتبارگذرنامه تغییری نکرده است.»
علی رضا ابراهیمی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت با اشاره به اعتبار پایین گذرنامه ایرانی، درباره علت آن می گوید: «در حال حاضر حفظ منزلت و شأن پاسپورت ایرانی با چالش مواجه شده و سخت‌گیری‌های سایر کشورها برای ورود ایرانیان به کشورشان بسیار است. وزارت امور خارجه باید با دپیلماسی قوی راهی برای ارتقای اعتبار گذرنامه ایرانی بیابد؛ رایزن‌های فرهنگی، سفرا و کاردارها باید علاوه بر مسائل سیاسی به مسائل اقتصادی، فرهنگی و... نیز توجه کنند ولی کم‌کاری مسئولان باعث شده چهره ایران به درستی در جهان نمایش داده نشود.»
وی همچنین می گوید: « اعتبارگذرنامه ایرانی در چند سال اخیر پایین‌تر آمده است و علت آن را می‌توان افزایش فشارهای بین‌المللی و کم‌کاری وزارت امور خارجه در بهبود روابط دیپلماسی دانست. مردم بسیاری از کشورها ایران را به خوبی نمی‌شناسند و وقتی صحبت از ایران می‌شود تصور آنان کشوری مانند عراق و... است؛ این برداشت غلط باعث می‌شود کشورهای دیگر از وضعیت امنیت در کشور ما اطلاعی نداشته باشند و بنابراین تمایلی به لغو روادید ندارند.»
طبق آخرین تحقیقات شاخص گذرنامه هنلی، پاسپورت ایرانی در رتبه 98 قرار دارد. رئیس دولت یازدهم قول داده بود اعتبار و احترام را به پاسپورت ایرانی برگرداند. شاید همین صحبت روحانی باعث شد توقع نسبت به این موضوع بالا رود. اما بعد از اتفاقاتی مانند بازداشت دیپلمات ایرانی در آلمان که به بهانه واهی تلاش برای بمب‌گذاری، تجاوز به جوانان ایرانی در فرودگاه جده، فاجعه بزرگ منا و کشته شدن ۴۹۷ زائر ایرانی و... عواملی بود که باعث شد از اعتبار گذرنامه ایرانی روز به روز کاسته شود. دولت با توافق برجام هدف همزیستی مسالمت آمیز با دیگر کشورها را داشت تا شاید از این روش ایران در صحنه بین الملل بیشتر شناخته شود و چهره بهتری نسبت به دیگر کشورهای خاور میانه پیدا کند، اما این روش هم موثر نبود چنان چه دیگر کشورها هنوز ایران را کشوری ناامن مانند افغانستان یا عراق تصور می کنند و با سیاست های خارجی ایران همسو نیستند. اعتبارگذرنامه کشورها به سیاست های آن کشور هم بستگی دارد. به طور مثال با روی کار آمدن دونالد ترامپ و با سیاست های تنش زایی که با دنیا به راه انداخته است، باعث شده گذرنامه آمریکا به رتبه چهارم برسد.
نظر شما :