بررسی چشم‌انداز توسعه اقتصادی و مقاومت در غرب آسیا
غرب آسیا؛ از بحران تا توسعه؟
دیپلماسی ایرانی: در نشستی تخصصی با عنوان «بررسی توسعه اقتصادی در کشورهای غرب آسیا» در حاشیه مجمع گفت وگوهای تهران که با حضور چهره‌های سیاسی و دانشگاهی از ایران، سودان، ترکیه و فلسطین در تهران برگزار شد، ابعاد مختلف توسعه منطقه‌ای، ارتباط آن با مفهوم مقاومت، تأثیر تحولات اخیر بر نظم منطقه‌ای و نقش بازیگران غیردولتی مورد بررسی قرار گرفت.
در این نشست که با محوریت توسعه اقتصادی در منطقه غرب آسیا برگزار شد، میمهانان به ترتیب به معرفی خود پرداختند. سخنرانان کیهان برزگر، نماینده‌ای از وزارت امور خارجه ایران؛ دکتر مصطفی عثمان اسماعیل، وزیر خارجه سابق سودان و استاد دانشگاه، آریا برزگر از دانشگاه تهران، غدیر، رئیس مرکز مطالعات سیاسی وزارت خارجه ترکیه، و خانم اورا العیره از فلسطین معرفی شدند.
خانم لورا العیره، پژوهشگر و فعال فلسطینی اهل غزه، در پاسخ به سؤال مجری مبنی بر امکان تحقق آرامش و توسعه اقتصادی در این منطقه پرتنش، چنین پاسخ داد: «منطقه ما قابلیت بالایی برای توسعه دارد، می‌تواند ثروتمند و با اقتصادی پویا باشد؛ اما تحقق این چشم‌انداز، منوط به استقلال کشورها و کنترل آن‌ها بر منابع خودشان است. این موضوع به مقاومت گره خورده است. آینده مقاومت، آینده توسعه را نیز تعیین می‌کند. استقلال‌طلبی، امری انسانی است و هرگاه ملت‌ها مستقل باشند، امکان برنامه‌ریزی برای توسعه وجود دارد.»
او تأکید کرد که مردم منطقه باید با اشغالگری، امپریالیسم و فاشیسم مبارزه کنند، چراکه تجربه نشان داده هیچ ملتی اشغالگری را نمی‌پذیرد. حمایت‌های بی‌چون‌وچرای غرب از صهیونیسم دیگر کارایی ندارد. او افزود: «اینجا در تهران گرد آمده‌ایم تا اصولی مشترک را پیگیری کنیم، حتی اگر دیدگاه‌هایمان در جزئیات متفاوت باشد.» خانم العیره همچنین خاطرنشان کرد که آنچه امروز در فلسطین در حال وقوع است—از کشتار تا بردگی زنان و کودکان—نمونه‌ای آشکار از ظلم سیستماتیک است که باید برای مقابله با آن برنامه‌ریزی شود.
در پاسخ به پرسش درباره ارتباط میان توسعه اقتصادی در کشورهایی چون عربستان، قطر و امارات با ثبات منطقه، خانم العیره بیان کرد: ما به‌دنبال آینده‌ای امن و توسعه‌محور هستیم. همه کشورها در منطقه به‌دنبال یافتن متحدانی برای خود هستند. به گفته آقای ظریف، دغدغه‌ی ما باید امنیت، ثبات و ثروت باشد. وقتی با مردم فلسطین صحبت می‌کنیم، ۶۲٪ آن‌ها هیچ چشم‌انداز مشخصی برای آینده ندارند. زیرساخت‌ها و مشاغل آن‌ها نابود شده است. ما باید آینده‌ای بسازیم که به آنان امید بدهد.»
کیهان برزگر هم دیگر میهمان این نشستت بود که تأکید کرد: در منطقه شاهد نوعی دگردیسی در مفهوم مقاومت هستیم. پس از ۷ اکتبر، مقاومت سنتی تغییر کرده و دیپلماسی جایگزین بخشی از آن شده است. حتی ترکیه اکنون به مرکز تعاملات منطقه‌ای تبدیل شده و مذاکراتی میان این کشور با آمریکا و روسیه در حال شکل‌گیری است. او افزود: ایران نیز تمرکز ویژه‌ای بر توسعه اقتصادی دارد. همکاری ایران با کشورهای عربی نیز تقویت شده است، چرا که این کشورها دریافته‌اند که توسعه در ایران، ثبات و پیشرفت در کل منطقه را به همراه دارد.»
مجری پرسشی را درباره ادعای اسرائیل مبنی بر شباهت وقایع ۷ اکتبر با ۱۱ سپتامبر آمریکا مطرح کرد و اینکه آیا این وقایع می‌تواند توجیهی برای تداوم اشغالگری باشد. کیهان برزگر در پاسخ گفت: آنچه در منطقه رخ داده، تصویر اسرائیل را به‌عنوان چهره‌ای خشن و ناقض حقوق بشر آشکار کرده است. اکنون روایت غالب این است که ایران، دشمن منطقه نیست؛ بلکه این اسرائیل است که به‌عنوان تهدید اصلی دیده می‌شود. کشورهای عربی نیز از این واقعیت آگاه شده‌اند و حمایت‌های معناداری از مردم غزه نشان داده‌اند.»
در ادامه نشست، مصطفی عثمان اسماعیل، وزیر خارجه سابق سودان هم گفت: ما باید از تاریخ الهام بگیریم. از الجزایر تا افغانستان، همواره مقاومت در کنار دیپلماسی وجود داشته است. امروز نیز نمی‌توان تنها بر مبارزه مسلحانه تأکید کرد، بلکه توسعه اقتصادی باید مکمل آن باشد.»
او ادامه داد: منطقه ما باید به آسیب‌شناسی بپردازد. اتحادها در حال تغییرند. زمانی ایران و عربستان مقابل هم بودند، اما اکنون در حال همکاری‌اند. هیچ اتحادی دائمی نیست. آنچه دائمی‌ست، همسایگی ماست. ما نمی‌توانیم محله‌مان را تغییر دهیم.»
مصطفی عثمان اسماعیل: در بخش دیگری از نشست، مجری درباره نقش بازیگران غیردولتی پرسید که در این باره مصطفی عثمان اسماعیل پاسخ داد: بازیگران غیردولتی به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ برخی مخرب مانند القاعده، و برخی دارای نقش سازنده. آنچه اهمیت دارد، ایجاد یک مثلث همکاری میان دولت‌ها، نهادهای مدنی و بازیگران منطقه‌ای برای حل چالش‌هایی چون حقوق بشر، توسعه و عدالت است.»
غدیر، رئیس مرکز مطالعات سیاسی وزارت خارجه ترکیه هم به عنوان دیگر این پنل با تأکید بر لزوم بازتعریف روابط بین‌الملل گفت: «سیاست بین‌الملل پیچیده شده است. بازیگران زیادی وارد شده‌اند. مقاومت دیگر فقط مبارزه نیست، بلکه مفهومی است ترکیبی که باید در کنار توسعه، سیاست انرژی و امنیت غذایی تعریف شود.» او در پایان خاطرنشان کرد: «ما باید یک نگاه منطقه‌ای عقلانی داشته باشیم، نه صرفاً امنیتی. ترکیب دیپلماسی، توسعه و مقاومت می‌تواند راه‌حل جامع و پایدار برای غرب آسیا باشد.»
آریا برزگر، استاد دانشگاه تهران هم در این نشست با اشاره به دیدگاه میشل فوکو مبنی بر اینکه «هر جا قدرت هست، مقاومت نیز هست» گفت: ایران سال‌هاست که به‌عنوان یک تهدید تصویرسازی شده است. اما اکنون، پس از ۷ اکتبر، این تصویر دگرگون شده و اسرائیل به‌عنوان عامل خشونت و بحران معرفی می‌شود. روایت منطقه در حال تغییر است و ایران باید در معادلات توسعه‌ای منطقه جایگاه خودش را پیدا کند.»
نظر شما :