آیا روسیه برای اجتناب از بن‌بست نظامی، دیپلماسی را برگزیده است؟
پیام صلح از مسکو!
دیپلماسی ایرانی: در تحولی معنادار و غیرمنتظره در مسیر جنگ اوکراین، پس از آنکه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا با چرخشی آشکار، حمایت اقتصادی، نظامی و دیپلماتیک از کی‌یف را اعلام کرد و ضرب‌الاجلی ۵۰ روزه به مسکو داد، اکنون نشانه‌هایی از عقب‌نشینی سیاسی در کرملین مشاهده می‌شود. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در تماس تلفنی جدید خود با رجب طیب اردوغان بر آمادگی کشورش برای یافتن راه‌حلی دیپلماتیک برای پایان دادن به جنگ تأکید کرده است.
این تماس تلفنی در حالی صورت گرفته که تحلیل‌گران معتقدند مسکو به‌خوبی دریافته است که ادامه جنگ در شرایط کنونی، نه تنها دستاورد نظامی ملموسی به دنبال نخواهد داشت، بلکه ممکن است هزینه‌های سیاسی و اقتصادی غیرقابل جبرانی نیز به روسیه تحمیل کند؛ به‌ویژه در شرایطی که ترامپ با موضع‌گیری جدید خود، فضای تردید درباره حمایت احتمالی آمریکا از کی‌یف را کنار زده و به کرملین نشان داده است که حمایت واشنگتن از اوکراین می‌تواند حتی در دولت جمهوری‌خواهان به شکل کاملا جدی نیز ادامه یابد.
ترامپ که در گذشته بارها خواستار مصالحه سریع بین دو طرف شده بود، این‌بار با اعمال فشار دیپلماتیک و تعیین ضرب‌الاجل ۵۰ روزه، نشان داده است که در صورت عدم انعطاف از سوی مسکو، آماده گسترش پشتیبانی از اوکراین خواهد بود. این موضع تازه، بر خلاف گمانه‌زنی‌های قبلی مبنی بر احتمال مماشات دولت آینده آمریکا با روسیه، عملاً پوتین را در موقعیتی پیچیده قرار داده است؛ موقعیتی که در آن گزینه نظامی با ریسک بالاتر و سود کمتر همراه است.
به نظر می‌رسد کرملین اکنون، در آستانه تغییر فصل دیپلماتیک، می‌کوشد از مسیر گفت‌وگو و مذاکره مجدد، ضمن حفظ پرستیژ سیاسی خود، از ورود به مرحله‌ای فرسایشی و بی‌نتیجه در جنگ اوکراین اجتناب کند. بر همین اساس، استقبال پوتین از پیشنهاد اردوغان برای میزبانی دور سوم مذاکرات مستقیم در استانبول را می‌توان تلاشی آگاهانه برای مدیریت بحران و مهار فشارهای رو به تزاید داخلی و بین‌المللی تلقی کرد.
اردوغان؛ میانجی عمل‌گرا با هدف افزایش وزن ژئوپلیتیک
در این میان، نقش ترکیه و شخص رجب طیب اردوغان نیز در تحولات جدید اهمیت فزاینده‌ای یافته است. اردوغان که پیش‌تر نیز تلاش‌هایی برای میانجی‌گری در جنگ اوکراین انجام داده بود، این‌بار با تکیه بر مواضع مستقل‌تر خود در قبال روسیه و غرب، می‌کوشد با میزبانی از دور سوم مذاکرات صلح، موقعیت ترکیه را به‌عنوان بازیگری فعال و مؤثر در معادلات منطقه‌ای و جهانی تثبیت کند.
در چنین فضایی، ترکیه تلاش می‌کند در میانه افزایش تنش‌های ناشی از تداوم جنگ اوکراین، موقعیت خود را به عنوان بازیگری مستقل، متوازن و تأثیرگذار در نظم بین الملل حفظ کند؛ نقشی که همسو با منافع ملی این کشور و هم‌راستا با جاه‌طلبی‌های ژئوپولیتیکی شخص اردوغان است.از این منظر است که ترکیه با قرار گرفتن در تقاطع منافع روسیه، اوکراین، ناتو و اتحادیه اروپا، فرصتی نادر برای خودنمایی در عرصه دیپلماتیک یافته است. آنکارا ضمن حفظ روابط استراتژیک با مسکو، به‌ویژه در حوزه انرژی و تسلیحات، عملا از همکاری‌های نظامی و اقتصادی با کی‌یف نیز بهره‌مند است. به همین دلیل، اردوغان می‌کوشد با اتخاذ موضعی متعادل، زمینه‌ساز گفت‌وگو و کاهش تنش شود و از این مسیر، اعتبار و وزن ژئوپلیتیک ترکیه را در برابر غرب و شرق افزایش دهد.
تحرکات آنکارا در میزبانی مذاکرات نه‌تنها می‌تواند برگ برنده‌ای در برابر بازیگران غربی مانند آمریکا و اتحادیه اروپا باشد، بلکه با دادن نقشی فعال به ترکیه در فرآیند صلح، جایگاه اردوغان را در صحنه بین‌المللی نیز تقویت خواهد کرد؛ خصوصاً در شرایطی که ترکیه با چالش‌های اقتصادی و تورمی گسترده‌ای روبه‌رو است، این موفقیت دیپلماتیک می‌تواند اهرمی برای ترمیم موقعیت داخلی اردوغان نیز باشد. در مجموع، تغییر لحن مسکو در پی ضرب‌الاجل ترامپ و تلاش‌های اردوغان برای احیای مذاکرات صلح را می‌توان نشانه‌ای از ورود بحران اوکراین به مرحله‌ای تازه دانست؛ مرحله‌ای که در آن، راه‌حل‌های دیپلماتیک بار دیگر به عنوان گزینه‌ای جدی بر میز قدرت‌ها قرار گرفته‌اند./هفت صبح
نظر شما :