مرد بی‌اسلحه

نویسنده: معین نیک تاب

دیپلماسی ایرانی: جیان دو مینکو پیکو، دستیار خاویر پرز دکوئیار، دبیرکل اسبق سازمان ملل متحد و مسئول پرونده جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در دبیرخانه سازمان ملل متحد، در سن ۷۵ سالگی درگذشت.

نام این دیپلمات سرشناس ایتالیایی به دیپلماسی بین المللی جنگ ایران و عراق گره خورده است. کتاب او با نام مرد بدون اسلحه به شرح اقدامات ارکان و مقامات سازمان ملل متحد و دیگر دیپلمات ها در رابطه با جنگ ایران و عراق پرداخته و یک منبع ارزشمند در این زمینه است.

پیکو همچنین در این کتاب سیاست های قدرت های فرامنطقه ای در قبال جنگ را نیز آشکار می کند. او یادآور می شود که آمریکا در ماه های پایان جنگ که ارتش عراق دست برتر را داشت و با کاربرد گسترده سلاح های شیمیایی تلفات زیادی از نیروهای ایرانی می گرفت، هیچ علاقه ای به خاتمه جنگ نداشت و از اینکه سازمان ملل متحد نیز ابتکار عملی به خرج دهد، حمایت نمی کرد. در واقع آمریکا از اینکه حکومت ایران هر چه مستاصل تر و متزلزل تر شود، استقبال می کرد و تنها نگرانی اش از فروپاشی حکومت در تهران امکان گسترش اقدامات موسوم به تروریستی بین المللی بود. او ابتکارات دبیرکل را در چنین شرایطی برای پایان بخشیدن به جنگ، شجاعانه و توام با مسئولیت شناسی توصیف می کند.

پیکو نقش مهمی در معرفی عراق به عنوان آغازگر جنگ علیه ایران ایفا کرد و از این رو به شدت مورد تنفر و انتقاد رژیم بعثی عراق قرار گرفت. رژیم بعث عراق او و سازمان ملل را به تبانی با ایران متهم کردند.

پیکو در مورد چگونگی اعلام رژیم عراق به عنوان آغازگر جنگ می نویسد که  سازمان ملل متحد آزادی دیپلمات های غربی در لبنان را خواهان بود و ایران نیز اجرای بند ششم قطعنامه، یعنی تعیین متجاوز را خواهان بود و خاویر پرز دکوئیار، دبیرکل سازمان ملل در این زمینه با هوشیاری و موقع شناسی عمل کرد. او در اجرای قطعنامه ۵۹۸ به کمیته‌ای مستقل ماموریت داد تا متجاوز جنگ ایران و عراق را معرفی کند و ایران نیز در مقابل وعده داد تا از نفوذ خود در لبنان برای آزادی گروگان های غربی استفاده کند و هر دو طرف نهایتا به خواسته خود رسیدند. سازمان ملل متحد، رژیم عراق را آغازگر جنگ اعلام کرد و ایران نیز با فشار بر برخی گروه‌های لبنانی به آزادی تعدادی از گروگان‌های آمریکایی و اروپایی کمک کرد. به تعبیر او در واقع معامله ای بین "آزادی" و "حقیقت" انجام شد. یک طرف به آزادی گروگان ها کمک کرد و طرف دیگر نیز حقیقت را در مورد آغاز جنگ بیان کرد.

خواندن کتاب مرد بدون اسلحه نوشته جیان دو مینکو پیکو را به کسانی که به دیپلماسی بین المللی در رابطه با جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق علیه ایران علاقمندند، توصیه می شود.