اوباما امریکای لاتین را فراموش نکند
يادداشتی از ایمانوئل والرشتاین
در میان بحران اقتصادی جهان که روز به روز نیز بر وخامت آن افزوده می شود، نابسامانی سیاسی و نظامی در خاورمیانه و پیش بینی های بین المللی در مورد ریاست جمهوری باراک اوباما سبب شده است تا جهان اهمیت چندانی به یکی از مهمترین حوادث ژئوپلیتکی که در اواسط دسامبر 2008 به وقوع پیوست نشان ندادند. کوبا بازگشته است، ملاقات چهار کشور آمریکای لاتین در بندر سالوادر در برزیل به صورت پیاپی برگزار شد. مدیر این برنامه لوئیز ایناسیو لولا دوسیلویا، رییس جمهور برزیل بود و قهرمان این نشست کوبا بود که لولا آن را توفان ایدئولوژیک نامید.
بهتر است به آنچه که اتفاق افتاده است نگاهی بی اندازیم. مرکوسور توافقنامه بازار مشترک برزیل، آرژانتین، اروگوئه، پاراگوئه است که ونزوئلا نیز به تازگی به جمع آنها پیوسته است. روسای جمهور این پنج کشور اعلام کرده اند که تمام صادارات بولیوی را جذب خواهند کرد. تعرفه های گمرکی آن توسط امریکا در ماه سپتامبربا تبعیض رو به رو شده است چراکه اعلام کرده است که بولیوی برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر به اندازه کافی تلاش نمی کند.
این مسئله توسط اوناسور، اتحادیه 12 کشور امریکای لاتین بعلاوه مکزیک و پاناما به عنوان اعضای ناظر تایید شده است. از این مهم تر اینکه، اوناسور با پیشنهاد برزیل برای تشکیل انجمن دفاعی کشورهای امریکای جنوبی موافقت کرده است. این پیشنهاد که در اواخر ماه می ارائه شد، سبب شد تا اوناسور در خصوص آن تشکیل جلسه دهد که این مسئله برای امریکا چندان خوشایند نبود. سلسو آموریم، وزیر امور خارجه برزیل از این پیشنهاد به عنوان یک خبر غافلگیر کننده خوب نام برد. او اعلام کرد که چنین مسئله ای می تواند ایده امریکای لاتین برای امریکای لاتین را قوت بخشد.
مسلما این اصلی ترین حادثه ای بود که در تاریخ 16 دسامبر در نشست گروه ریو افتاد. گروه ریو، که یک تشکیلات سیاسی امریکای لاتین است در سال 1986 تشکیل شده است و در سال 2008، بیست و دو کشور در آن شرکت کردند و به اتفاق آرا برای حضور و عضویت کوبا رای دادند. فلیپ کالدرون، رییس جمهور مکزیک، که ریاست این جلسه را برعهده داشت، از حضورکشور برادر، کوبا، استقبال کرد.
کالدرون و کاسترو در یک دیدار خصوصی برای بررسی مسائل دشوار بین روابط دو کشور با یکدیگر دیدار و گفت و گو کردند. بعد از این دیدار، کاسترو اعلام کرد که روابط دو کشور اکنون بسیار با شکوه است. هر دو نیز اعلام کردند که دیدارهای رسمی دیگری را در سال 2009 ادامه خواهند داد.
اوج دیدار شامل نشستی با تمامی 33 رییس جمهور کشورهای امریکای لاتین و منطقه کارائیب برای اولین بار برگزار شد. تنها سه رییس جمهور در این نشست شرکت کرده بودند که با ارائه دلایل جانشینانی برای خود ارسال کرده بودند. این روسای جمهور شامل آلوارو اوریبه، رییس جمهور کلمبیا، آلان گارسیا، رییس جمهور پرو و الیاس آنتونیو ساکا، رییس جمهور السالوادور است. برزیل برای آنکه تمامی کشور ها بتوانند در این نشست شرکت کنند، برای کشورهای فقیر در امریکای مرکزی و منطقه کارائیب هواپیماهای نظامی ارسال کرد تا بتوانند روسای جمهور این کشورها را به محل نشست برساند.
اهمیت این نشست در آن بود که بسیار اختصاصی برگزار شد. نه تنها امریکا بلکه کشورهایی مانند اسپانیا و پرتغال نیز به این نشست دعوت نشده بودند. رافائل کورآ رییس جمهور اکوادور در این نشست اعلام کرد که این نشست در واقع پایانی بر دولت های دست نشانده در امریکای لاتین بود.
زمان این نشست بر حسب تصادف نبوده است. پنجمین نشست امریکایی ها برای آوریل سال آینده در تریندیداد برنامه ریزی شده بود. این زمانی است که در سال 1994 بیل کلینتون این ساختار را بنا نهاد. در این نشست نیز تمامی کسانی که در نشست پیشین دعوت شده بودند، شرکت خواهند کرد، البته دو کشور کانادا و امریکا به این نشست اضافه شده اند و کوبا از آن حذف شده است.
احتمالا، باراک اوباما با پیشنهادها و توافقنامه هایی روبه رو خواهد شد. اولین این پیشنهادها در مورد کوبا خواهد بود برای حذف تحریم ها توسط سازمان کشورهای امریکایی. لولا تاکید کرد که برای گسترش روابط کوبا و امریکا، این امریکا است که باید اولین گام را بردارد و موانع حمل و نقل را آسان کند. دومین راه این است که بدهی های خارجی مورد بازبینی قرار بگیرد. اکوادور، اعلام کرده است که با وجود آنکه بدهی های 28 ساله را پرداخت کرده است، همچنان باید به همان میزان پول پرداخت کند که این داستانی غم انگیز است.
کاسترو اعلام کرده است که آماده است تا با اوباما به طور مستقیم مذاکره کند. او گفته است که اگر او بخواهد مذاکره کند، ما با او مذاکره خواهیم کرد. دیگر اکنون بسیار مشکل است که بخواهند کوبا را منزوی کنند. لولا اوباما را به چالش بیشتری کشاند و گفت که ریاست جمهوری اوباما از آنجا که وی تحریم های کوبا را لغو خواهد کرد، دورانی بسیار تاریخی به حساب می آید. در واقع در حال حاضر آنچه به عنوان حیات خلوت امریکا به حساب می آمد، درهایش را به روی قدرت های بزرگ دنیا از جمله، چین، روسیه و ایران باز کرده است که هر کدام نقش خود را در امریکای لاتین از راه های مختلفی افزایش داده اند.
آخرین شرکت کننده فرانسه است. نیکولا سارکوزی، رییس جمهور فرانسه در تاریخ 22-23 دسامبر در یک دیدار رسمی به برزیل سفر کرد. هر دوی این کشورها نه تنها به این توافق رسیدند که روابط تجاری خود را با یکدیگر افزایش دهند بلکه برای افزایش همکاری های نظامی نیز با یکدیگر توافق کردند. اکنون فرانسه به برزیل برای ساخت 5 زیر دریایی کمک خواهد کرد که یکی از اینها مجهز به قدرت هسته ای است که در واقع اولین نوع این زیردریایی ها در امریکای لاتین به شمار می رود.
از این گذشته فرانسه توافق کرد تا تکنولوژی های جدید را در اختیار برزیل قرار دهد تا در آینده برزیل بتواند زیر دریایی های بیشتری را به تنهایی بسازد. فرانسه همچنین به برزیر کمک خواهد کرد تا هلیکوپترها سنگین بسازد که برزیل امیدوار است بتواند آنها را صادر کند.
اکنون توپ کوبا، اکوادور و برزیل در زمین باراک اوباما است. او تا ماه آوریل فرصت دارد تا به ما نشان دهد که چگونه بازی خواهد کرد.
نظر شما :