پايان طولانى ترين حضور نظامى ارتش بریتانیا

رهبر سابق ارتش بریتانیا، ژنرال مایک جکسون معتقد است که این عملیات، تنها طولانی‌ترین ماموریت نظامی ارتش بریتانیا نبوده بلکه یکی از مهمترین آنها نیز به شمار می‌رود.

او در مقدمه‌ گزارش اخیر خود راجع به فعالیت نظامی ارتش بریتانیا در ایرلند شمالی می‌نویسد: "این حضور نظامی نه‌تنها طولانی‌ترین عملیات بوده بلکه با کمترین حضور و اشغال در خاک انگلیس همراه گشته است. این عملیات یکی از معدود حضورهای نظامی بوده که با کمک فعالیتهای موفقیت‌آمیز نیروهای مسلح یک کشور توسعه‌یافته مقابل یک نیروی متجاوز و غیرقانونی ایستادگی نموده است."  

یکی از سربازان رسته‌ جکسون، نقش ارتش را چندان مثبت نمی‌داند. هرچند که پیش‌بینی او با واقعیت فاصله‌ زیادی ندارد. استقرار نظامی ارتش بریتانیا در ایرلند شمالی موفقیت به شمار نمی‌رود. در واقع ارتش خود به سرعت، به یکی از عوامل بحران بدل گشت.

تابستان 1969 با درگیریها و اتفاقات سنگین و ناگوار در ایرلند شمالی به یاد آورده می‌شود. آنها نمی‌توانستند از پس دین برآیند. انجمن حقوق مدنی ایرلند شمالی سرانجام به ایجاد تبعیض در رای دادن انتخاباتی، مسکن و اشتغال کاتولیکها حکم داد. تنها سرمایه‌داران و صاحبان خانه می‌توانستند در آن زمان در انتخابات محلی شرکت کنند و اکثراً هم پروتستان بودند.

بسیاری از آنها، امتیازات و برتری خود را با خشونت و بی‌حرمتی مورد دفاع قرار می‌دادند. جنگجویان غیرنظامی و نیروهای امنیه توسط پلیسهایی که انحصاراً پروتستان بودند، حمایت می‌شدند و به همسایگان کاتولیک خود یورش می‌بردند تا اینکه ساکنان آنجا، برای خود سنگری دست و پا کنند.

در چهاردهم آگوست 1969 دولت لندن نیروهای نظامی را به ایرلند شمالی فرستاد تا این دو گروه را جدا کند.

جنگی با 3500 کشته

اما دوران شادی و خوشی دیری نپایید. ابتدا کاملاً آشکار شد که نیروهای ارتش به آنجا آمدند تا جانبدارانه از وضعیت دفاع کنند و از همه‌ امکانات لازم نیز بهره جویند.

 امروزه آشکار شده که نیروهای جاسوسی ارتش، عاملانی را استخدام کرده بودند که خود در کشتارها، قاچاق اسلحه و بمب‌گذاری با حمایت رهبرانشان نقش داشتند. این مساله یکی از تاریک‌ترین سرفصل‌های تاریخ ارتش بریتانیا است.

تحت این شرایط، نیروهای تازه‌نفس ارتش به سپاه جمهوری‌خواه ایرلند تزریق شدند که اندکی از اتحاد سربازان کارآزموده‌ اواخر دهه‌ 1960 قوی‌تر و پرتعدادتر بودند. بیش از 3500 نفر از مردم در جریان جنگ کشته شدند. 736 سرباز نیز به قتل رسیدند که اکثراً توسط سپاه جمهوری خواه کشته شدند.

آخرین کسی که کشته شد، متصدی بمب‌افکن یعنی استفان رستوریک 23 ساله بود. او توسط یک تک‌تیرانداز جمهوری‌خواه در سال 1997 کشته شد هرچند که روند صلح در آن زمان پیشرفت قابل ملاحظه‌یی کرده بود.

در اواسط دهه‌ 1980 بود که دولت انگلیس و ارتش جمهوری‌خواه ایرلند هر دو متوجه شدند برای این مناقشه، راه حل نظامی نمی‌توان یافت. مذاکرات نتیجه‌بخش که در ابتدا مخفیانه انجام می‌شدند، به معاهده 1998بلفاست منجر شدند که به معاهده‌ جمعه‌ خوب هم معروف است.

 بر اساس این معاهده، دولتی محلی سر کار آمد که در آن همه‌ احزاب شامل بالهای سیاسی نهادهای ارتشی نیز شرکت داشتند. اما تقریباً نه سال طول کشید تا یک دولت مستقل و ثابت شکل گرفت.

 دو دشمن بزرگ یعنی شین فاین در شاخه‌ سیاسی حزب جمهوری‌خواه و حزب اتحادگرای دموکراتیک وزیر پروتستان و رادیکال یعنی یان پیزلی به تقسیم قوا در ماه می همان سال رضایت دادند و بعد از آن نیز حزب جمهوری‌خواه عملاً‌ منحل شد.

دادگاهها و زندانهای ویژه

سرهنگ وین هاربر فرمانده‌ نیروهای انگلیسی در ایرلند شمالی، اواخر این هفته اعلام کرد که بر خلاف شرایط عراق، به کارگیری نیروهای نظامی در این نقطه، یک مناقشه بود نه یک جنگ چرا که ارتش انگلیس از همه‌ ابزارهای ممکن استفاده نکرد و مدت عملیات نیز محدود بود.

اما با این مناقشه‌ احتمالی کاملاً مانند یک جنگ برخورد شده بود. تروریستها با قوانین ویژه در دادگاههای ویژه بدون حضور هیات منصفه محکوم می‌شدند و در زندانهای ویژه، توقیف و بازداشت می‌شدند.

در سال 1972، حدود 27 هزار سرباز در ایرلند شمالی مستقر شدند. به طور کلی نیز 300 هزار نفر نیرو در این منطقه حضور داشتند. هرچند این رقم به تدریج پس از برقراری فرآیند صلح کاهش یافت. در پایان نیز تنها 10 هزار و پانصد نفر باقی ماندند.

پنج هزار نفر از آنها در ایرلند باقی می‌مانند اما دیگر مسوول امنیت شهر نخواهند بود. برج‌های دیده‌بانی در مسیر مرزهای کشور، از بین رفتند و پایگاه نظامی بسبروک، یکی از بزرگترین پایگاههای نظامی جزیره‌ بریتانیا هم منهدم گشت. هنگ سلطنتی ایرلند از زیرمجموعه‌های ارتش بریتانیا نیز منحل گشت.

دلیل رسمی این است که شرایط ایرلند شمالی کاملاً برای چنین اندازه‌گیریهایی مناسب و باثبات است. اما دلیل اصلی، نبود نیروهای تازه‌نفس و پرانرژی است. بیش از 12 هزار سرباز در عراق و افغانستان مستقر شده‌اند.

رهبر پرسنل عمومی ارتش آمریکا، ریچارد دنت در یادداشت‌ محرمانه ای ذکر کرد که به مشکل برخورد کردن ارتش به دلیل بسط بیش از حد آن، در رسانه‌ها پخش و فاش شده است. او می‌گوید: "ما در حال حاضر تقریباً هیچ قابلیتی برای واکنش نشان دادن به وضعیت ناگوار و غیرمترقبه نداریم."  

یکی از عالی‌رتبه‌ترین درجه‌داران در ایرلند شمالی، دریادار ژنرال نیکولاس پارکر می‌گوید که کاهش تعداد نیروها در ایرلند شمالی تا حد رسیدن به تعداد نیروهای برابر با نظامیان حاضر در گلاسکو و یورکشایر ادامه خواهد یافت.

 او به هفته‌نامه‌ آبزرور گفت "در مدت زمان پنج‌ساله، سربازان باید برای خرید مایحتاج خود در لباس نظامی به تسکو بروند تا در مسیر رفتن به سربازخانه‌هایشان اوضاع را کنترل کنند و هیچ کسی حتی یک پلک هم نزند."

اما چنین شرایطی تا مرز دستیابی فاصله‌ زیادی دارد. سربازان پروتستان هنوز به سلاح‌هایشان نرسیده‌اند. هفته‌ پیش یک افسر پلیس در جریان یک درگیری داخلی، شدیداً‌ مجروح شد.