فيس بوک شراره انقلاب‌ها را شعله ور کرد
ديپلماسى ايرانى: دکتر احمد زويل، دومين مصرى برنده جايزه نوبل و يکى از مطرح‌ترين چهره‌هاى آتى رياست جمهورى مصر در يادداشتى که در روزنامه الشروق چاپ مصر منتشر شده به ديدگاه‌هاى خود درباره آينده انقلاب‌هاى عربى مى‌پردازد و کاستى‌هاى موجود در جامعه عربى را به خصوص در بعد اجتماعى که به اعتقاد او تاثيرى مستقيم و شگرف بر تحولات و انقلاب‌هاى عربى مى‌گذارد، مورد بررسى قرار مى‌دهد.
الزويل که در آخرين نظرسنجى‌ها پس از عمرو موسى، دبير کل اتحاديه عرب دومين چهره مطرح براى رياست جمهورى مصر است، در اين يادداشت مى‌نويسد: پس از موفقيت انقلاب 25 ژانويه که افق‌هاى تازه‌اى را نه تنها در برابر مصر بلکه در برابر کل جامعه عربى گشود، ضرورت اصلاح آموزش چه در مصر و چه در خارج از آن امرى لازم و مورد تاکيد است. با اصلاح آموزش ديدگاه جامعه عربى نيز اصلاح مى‌شود و با اصلاح اين ديدگاه نگرش سياسى جامعه نيز به طور کل تغيير مى‌کند. بى‌شک اگر به دنبال دستاوردهاى سياسى ملموس در آينده نزديک و دستاوردهاى عميق سياسى در آينده دور هستيم لاجرم بايد در نظام آموزشى اصلاحات شگرف انجام دهيم.
الزويل در ادامه مى‌نويسد: مطالعاتى که اخيرا جوئل کوهن و ديويد بلوم کارشناسان امور آموزش در سازمان ملل متحد انجام داده‌اند، نشان مى‌دهد که اگر به دنبال گسترش انديشه سياسى و جامعه‌اى پويا در آن واحد هستيم، گسترش آموزش براى تمامى گروه‌هاى سنى و اجتماعى در تمامى کشورها الزامى است. اين دو کارشناس بر لزوم گسترش آموزش و نظام آموزشى در جوامع مختلف تاکيد دارند و مى‌گويند اگر بنا باشد نظام سياسى يک جامعه گسترش يابد و به حداقل يک بلوغ سياسى برسد، چاره‌اى نيست جز اين که بر بخش آموزش يک جامعه بسيار تاکيد شود. بحران فقدان آموزش زمانى براى ما زنگ خطر را به صدا در مى‌آورد که به گزارش منابع آمار جهانى، شمار کوک‌هاى بى‌سواد در جهان تا سال 2015 به سيصد ميليون نفر خواهد رسيد.
الزويل که خود عضو کميته توسعه علوم و تکنولوژى کاخ سفيد در واشنگتن است، در ادامه به پروژه آموزشى باراک اوباما، رئيس جمهورى ايالات متحده اشاره مى‌کند و مى‌نويسد: نزديک به يک سال است که باراک اوباما، رئيس جمهورى ايالات متحده پروژه‌اى با عنوان «آموزش هدفمند براى پيشرفت توانايى‌ها و نوآورى» تعريف کرده که هدف از آن ايجاد زمينه‌هاى لازم براى دانشجويان آتى ايالات متحده براى افزايش توانايى‌هايشان در بخش‌هاى علوم، تکنولوژى، مهندسى و رياضيات است. منظومه‌اى کامل که هدف از آن افزايش تعداد افرادى است که توانايى اختراع و نوآورى در تمامى زمينه‌هاى علمى دارند. کاخ سفيد براى اين پروژه 250 ميليون دلار اختصاص داده و تصميم دارد حداقل 10 هزار معلم را فقط براى آموزش رشته‌هاى علوم و رياضيات استخدام کند. اين در حالى است که در حال حاضر نزديک به يک‌صد هزار آموزگار براى آموزش علوم پايه در حال آموزش دوباره هستند. بودجه آموزش ايالات متحده سالانه نزديک به يک تريليون دلار است که بيشترين بخش از بودجه امريکا محسوب مى‌شود. اما اين وضعيت در جامعه عربى کاملا عکس است. مى‌توان به صراحت ادعا کرد که يکى از دلايل ايجاد انقلاب‌هاى اخير در منطقه و افزايش خشم و غضب نزد جوانان عربى بى‌توجهى به بعد آموزشى است که نتيجه شکست فرهنگى، اقتصادى و سياسى جامعه عربى است.
الزويل در ادامه به نقش تکنولوژى و اينترنت در شراره انقلاب‌هاى متوالى در جامعه عربى اشاره مى‌کند و مى‌نويسد: نسل فيس‌بوک شراره انقلاب‌هاى متوالى در جامعه عربى را شعله‌ور کرد. انقلاب‌هايى که براى رسيدن به دموکراسى در تونس، مصر، بحرين، يمن، ليبى و ديگر کشورهاى عربى آغاز شده است. تعامل با اصل اين مشکلات اجتناب‌ناپذير است ولى مسئله اين است که بايد براى حل اين مشکلات و عبور از آثار و تبعات آنها جدى و فعال بود. توسعه آموزش در جامعه عربى نقطه عطفى مهم براى توسعه نهضت عربى است. اتخاذ تصميم‌هاى حتمى براى بهبود وضعيت آموزشى و توسعه اولويت‌هاى آن در کل جامعه عربى امرى اجتناب‌ناپذير است. هيچ کس نمى‌تواند دستاوردهاى مهمى را که در بعد آموزشى جوامع امريکايى، اروپايى، آسيايى و امريکاى لاتين به دست آورده‌اند، منکر شود. رابطه‌اى بسيار مستقيم ميان آموزش و مطالبات اجتماعى مردم وجود دارد.
وى سپس به فعاليت‌هاى ايران و ترکيه در گسترش علم و تاليفات علمى اشاره مى‌کند و مى‌نويسد: ترکيه در سال 2009 در حدود 22 هزار رساله علمى تاليف کرد در حالى که اين رقم در سال 2000 تنها پنج هزار نسخه بود. در مورد ايران نيز بايد گفت که توليد رساله‌هاى علمى در سال 2000 از 1300 نسخه به 15 هزار نسخه در سال 2009 رسيد که بى‌شک جهشى بى‌نظير محسوب مى‌شود. در حالى که در اين دوره مصر و عربستان نتوانستند به روى هم بيش از دو هزار نسخه توليد رساله علمى داشته باشند. اين در حالى است که بسيارى از دانشگاه‌هاى کشورهاى عربى از جمله دانشگاه اسکندريه جزء 500 دانشگاه برتر دنيا هستند. موضوعى از اين اسفناک‌تر ميزان فروش کتاب در جامعه عربى است. ميزان فروش کتاب کل جامعه عربى در مقياس جهانى بيش از يک درصد نيست و اين رقم براى مصر در حدود چهارصدم درصد است. در اين ميان تعداد کتاب‌هاى علمى بين 300 تا 400 عنوان است. اين در حالى است که اسرائيل که از لحاظ اقتصادى از ذخاير طبيعى چندانى برخوردار نيست، پايه اقتصادى خود را بر اساس توليدات علمى و صنعتى بنا کرده است. به گونه‌اى که 90 درصد توليد ناخالص داخلى اسرائيل از اين راه تامين مى‌شود.
الزويل سپس مى‌نويسد: دکتر محمد غنيم پژوهشگر مشهور در گزارش اخير خود که براى سازمان ملل متحد تهيه کرده، آورده است که بودجه‌اى که مصر براى آموزش اختصاص داده به زحمت سالانه به 5 ميليارد دلار مى‌رسد که اين رقم 4/2 درصد از توليد ناخالص داخلى مصر را شامل مى‌شود. اين بدان معنا است که دولت مصر براى آموزش هر دانش‌آموز بيش از 250 دلار خرج نمى‌کند. در حالى که اين رقم براى اسرائيل حداقل 1500 دلار است. شمار دانشجويان مصر 2/2 ميليون نفر است که سهم هر کدام از آنها از سرمايه‌گذارى آموزشى دولت تنها 500 دلار است در حالى که اين رقم براى دانشجويان کشورهاى ديگر 10 هزار تا 15 هزار دلار در سال است. اين حقيقتى بسيار دردآور است چرا که خانواده‌هاى مصرى براى آموزش خصوصى فرزندانشان سالانه بين 10 تا 15 ميليارد پوند مصرى يعنى در حدود 69/1 ميليارد تا 53/2 ميليارد دلار هزينه مى‌کنند. از سويى کيفيت زيربناهاى آموزشى در مصر حتى از کوچک‌ترين کشورهاى اروپايى مثل يا کشورهاى در آسيا مثل کره جنوبى به مراتب کمتر است.
الزويل در آخر مى‌نويسد: با اين توصيف آيا طبيعى نيست که در جوامع عربى به خصوص مصر شاهد انقلاب و گسترش نارضايتى‌هاى مدنى باشيم؟ در حالى که ما طى چهار سال گذشته تجربه‌هاى متعددى مثل ايران را در اعتراض‌هاى مدنى شاهد بوديم ولى هيچ کدام از آنها در نهايت به انقلاب منجر نشدند. چرا که نقش آموزش در تببين اهداف اجتماعى و کسب حداقل رضايت عمومى نقشى موثر داشته است. در حالى که در جوامع عربى اصلا به اين مقوله مهم توجه نشده است. سخن در اين زمينه بسيار است، اما ناگفته پيدا است که اگر به اين مقوله توجه نشود در آينده باز هم شاهد نارضايتى‌هاى مدنى و انقلاب خواهيم بود و باز هم مردم به خصوص جوانان اين بار با استفاده از تکنولوژى به روز شده فضاهاى مجازى و علمى دست به انقلاب مى‌زنند.
نظر شما :