دامنه حضور ايران از آذربايجان تا خليج فارس
ديپلماسى ايرانى: خاورميانه در تب و تاب انقلاب‌هاى مردمى تحولات شگرفى را تجربه مى‌کند. از سويى تغييرات تازه‌اى که در سياست‌هاى ايالات متحده و اروپا در برابر تحولات جهانى شاهديم در کنار تضعيف اسرائيل در منطقه فرصت تازه‌اى ايجاد شده تا کشورهاى منطقه خود را براى يک عرض اندام تمام عيار مهيا کنند. از جمله ايران که حضورش در خاورميانه و منطقه قفقاز کاملا مشهود است و به اعتقاد بسيارى از کارشناسان بر بسيارى از انقلاب‌هاى مردمى جارى در اين مناطق تاثيرات شگرف مى‌گذارد.
بر اساس گزارش مرکز همکارى‌هاى خبرگزارى آذرى (ابا) با شرکت امريکايى استارتفور، ايران نقشى مهم در تمامى تحولات منطقه از آذربايجان گرفته تا کشورهاى حاشيه خليج فارس تا شمال آفريقا دارد.
بنا به اين گزارش، بيشترين تاثير را ايران بر کشورهاى عرب حاشيه خليج فارس مى‌گذارد که البته لزوم تغيير در آنها با توجه به خواست انقلابيون کاملا مشهود است. اين مرکز در اين باره مى‌نويسد: مسئله شيعه و سنى در اين منطقه يک مسئله تاريخى است که مدت‌هاى طولانى در اين منطقه مطرح است. پس از سرنگونى صدام حسين، رئيس جمهورى مخلوع عراق در سال 2003 ايران اين فرصت را يافت که خيال خود را از بابت همسايه غربى خود مطمئن کند. کشورى که با آن 8 سال جنگيده بود و بيشترين ضرر را در طول تاريخ معاصرش از آن ديده بود، اکنون مى‌رفت که قوه ايذايى خود را از دست دهد و حداقل براى يک مدت طولانى در برابر ايران آرام بگيرد.
به ادعاى اين مرکز، ايران اين فرصت را يافت که با استفاده از اين موقعيت ايدئولوژى خود را تا قلب جامعه عربى (بغداد) گسترش دهد. با خروج نيروهاى امريکايى از عراق که قرار است تا پايان سال 2011 تکميل شود، فرصت تازه‌اى در اختيار ايران قرار مى‌گيرد که از خلاء سياسى پس از آن نهايت استفاده را برده و حضور موثر خود را در اين کشور تقويت کرده و جاى پاى محکمى در همسايه غربى خود ايجاد کند. در منطقه خليج فارس ايران نقشه گسترده‌ترى دارد. ايران مى‌خواهد با حمايت از گروه‌هاى سياسى طرفدار خود به هدف‌هاى بزرگى در کويت، بحرين و عربستان سعودى برسد. يکى از اهداف بزرگ ايران اين است که مناطق شيعى‌نشين را از حضور نيروهاى امريکايى خالى کند و در جايى که امريکايى‌ها حضور ندارند نقش خود را پررنگ کند. نقش ايران در تحولات بحرين بسيار پررنگ است، ايران جايگاه ويژه‌اى نزد اپوزسيون و جريان‌هاى اجتماعى فعال در بحرين دارد.
کارشناسان مرکز استراتفور در اين گزارش خود تاکيد مى‌کنند، بحرين کليد تحولات کل منطقه حاشيه خليج فارس است. اگر بحرين تن به تغييرات گسترده دهد و شيعيان در اين منطقه به حقوق خود برسند، آن گاه کل منطقه حاشيه خليج فارس همانند دومينو دچار تغيير خواهند شد که اين در نهايت به نفع ايران خواهد بود.
مرکز استراتفور تصريح مى‌کند، در صورتى که بحران در منطقه خليج فارس افزايش يابد ايالات متحده بخش اعظم نيروهاى نظامى خود را از اين منطقه خارج خواهد کرد که اين مسئله باعث تضعيف جايگاه سنى‌ها که تا کنون بر روى حمايت ايالات متحده حساب ويژه‌اى کرده‌اند، خواهد شد.
از سويى کارشناسان روابط آذربايجان و ايران نيز به مرکز استراتفور گفته‌اند: اگر بحران داخلى در آذربايجان افزايش يابد، ايران نيز تلاش خواهد کرد که حضور خود را در اين منطقه افزايش دهد. اما ايرانى‌ها هيچ گاه به دنبال درگيرى‌هاى جدى در اين منطقه نبوده‌اند و هيچ گاه نيز قصد مداخله در امور داخلى آذربايجان را نداشته‌اند. به رغم اين که ايران نسبت به بسيارى از مسائل اجتماعى و سياسى آذربايجان اعتراض دارد ولى در عين حال از حزب اسلامى آذربايجان خواسته است که همکارى‌هاى بسيار نزديکى با دولت باکو داشته باشد. على رغم اين که ايران موفق شد تا اندازه‌اى بر بحران جارى در اين کشور اثر بگذارد ولى هيچ گاه بحران به حاکميت جريان فعلى اثر نگذاشت و ايران نيز هيچ گاه نقشه‌اى براى تضعيف دولت باکو نداشته است. از سويى ايران اين مسئله را نيز مد نظر دارد که در صورت افزايش تنش در آذربايجان و خصومت‌ورزى با دولت اين کشور روسيه دخالت کرده و اين موضوع مى‌تواند بر ايران تبعات سلبى بگذارد. بنابر اين ايران بيشتر تلاش خود را صرف نفوذ در کشورهاى حاشيه خليج فارس خواهد کرد و با آذربايجان در چارچوب تحولات فعلى تعامل خواهد داشت.
نظر شما :