کره شمالی در انتظار مذاکرات شش جانبه!

دیپلماسی ایرانی: دکتر نوذر شفیعی، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل سیاسی معتقد است که کره شمالی نفعی مهم و فراتر از مسائل تبلیغاتی در حضور در مذاکرات شش جانبه پیدا کرده است و دیگر کشورهای حاضر هم از این موضع استقبال خواهند کرد.

گفت‌وگوی دیپلماسی ایرانی با دکتر نوذر شفیعی، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل سیاسی

کره شمالی به طور ناگهانی اعلام کرده است که آمادگی دارد بدون هیچ پیش شرطی به مذاکرات شش جانبه بازگردد. بعد از بحران اخیر شبه جزیره کره، اولین باری است که شاهد چنین موضع‌گیری از طرف کره شمالی هستیم. هدف کره شمالی از اتخاذ این موضع چیست؟

معمولا موضع‌گیری کشورها تابعی است از موضوعی که در آن درگیرند و محیطی که آن موضوع در آن واقع شده است. مثلا در این جا موضع‌گیری کره شمالی برای بازگشت به مذاکرات شش جانبه به شدت تحت تاثیر روابط شش جانبه و همین طور تحولاتی است که در منطقه اتفاق افتاده است. در نتیجه کره شمالی که تا دیروز تصور می‌کرد اتخاذ یک موضع سخت باید در دستور کار این کشور قرار گیرد تا بتواند رقبای خود را وادار به تمکین در مقابل خواست کره شمالی کند.

الان کره شمالی احساس می‌کند تحولاتی به وقوع پیوسته که موجب شده قرار گرفتن این کشور پشت میز مذاکره می‌تواند به نفع این کشور باشد. این تحولات می‌تواند از دید کره شمالی یک تهدید باشد یا یک فرصت. اما به نظر من پیونگ یانگ احساس می‌کند فرصتی پیش آمده تا با توجه به اتفاقاتی که اخیرا در ژاپن حادث شد و مسائل و مشکلاتی که در نتیجه زلزله و سونامی‌ به وجود آمد، این اقدام می‌تواند نوعی ابراز همدردی و نوعی تلاش سیاسی برای التیام بخشیدن به منطقه شرق آسیا و تا حدودی ژاپن است.

بنابراین این موضع‌گیری تحت تاثیر برداشت‌هایی است که کره شمالی از فرصت‌ها و تهدیدهایی که با آن‌ها مواجه است، اتخاذ کرده است.

در مذاکرات شش جانبه به غیر از دو کره، امریکا، چین، روسیه و ژاپن هم حضور دارند که در بحران قبلی هر کدام نقش موثری را ایفا کردند. موضع این کشورها نسبت به اعلام آمادگی کره شمالی برای شرکت در این مذاکرات چیست؟

تمامی ‌کشورهای حاضر در نشست شش جانبه تمایل دارند که مسائل و مشکلاتی که با آن مواجه هستند به طرق مسالمت آمیز از جمله مذاکره حل و فصل شود. طبیعی است که همه کشورها از این پیشنهاد استقبال خواهند کرد و سیاست قبلی کشورها هم این بود که کره شمالی را تحت فشار قرار دهند تا از طریق مذاکره مشکلات حل شود. بدون تردید اعلام آمادگی کره شمالی با استقبال کشورها مواجه خواهد شد.

اما به نظر می‌رسد که در حال حاضر با توجه به اتفاقات ژاپن، احتمالا نشستن پشت میز مذاکره با توجه به دغدغه‌ها و درگیری‌های ژاپن زود هنگام به نظر می‌رسد و به مرحله عمل رسیدن مذاکرات شش جانبه حداقل نیازمند گذشت یک ماه از این اتفاق است.

با توجه به وضعیت کنونی ژاپن، چه قدر ممکن است که هدف کره شمالی از اتخاذ این موضع جنبه تبلیغاتی آن است؟

بله؛ جنبه تبلیغاتی هم داشته است. اما اگر کره شمالی می‌خواست صرفا به جنبه تبلیغاتی این مسئله توجه کند می‌توانست اعلام آمادگی کند که یک گروه امداد و نجات به نشانه حسن نیت به کمک زلزله زدگان و سونامی‌ زدگان ژاپنی به این کشور ارسال کند.

حتما در این موضع‌گیری کره شمالی نفعی نهفته است و این نفع می‌تواند بهره برداری تبلیغاتی از این وضعیت باشد و یا بر اساس برآیند‌ها و ارزیابی‌هایی که صورت داده و اتفاق افتاده است، خود را برای مذاکره آماده کرده باشد و برای مذاکره اعلام نظر کرده باشد.

با توجه به تحولات خاورمیانه، آیا ممکن است کره شمالی فشار بیشتری را برای تعامل با جامعه جهانی احساس کند؟

بدون تردید تحولات خاورمیانه بر روی کلیه نظام‌های بسته تاثیرگذار است اما این تاثیرگذاری بسته به شرایط منطقه جغرافیایی که کشورها در آن واقع شده اند، تاثیرگذاری آن متفاوت خواهد بود. کره شمالی با توجه به این که در فاصله دوری نسبت به خاورمیانه قرار دارد، ممکن است تحولاتی که کشورهای خاورمیانه را تحت تاثیر قرار داده است، به آن سرعت که از کشوری به کشور دیگر در این منطقه سرایت کرد، بر کره شمالی تاثیر نگذارد.

اما آن چه مسلم است تمام کشورهایی که احساس می‌کنند سیاست بسته‌ای دارند و الگوی کشورهای عربی به نوعی در آن‌ها حاکم است، یعنی الگوهای مونارشی و تک سالارانه دارند، سعی خواهند کرد که فضای بازتری برای شهروندان خود ایجاد کنند.

با توجه به این که عده ای اتفاقات اخیر ژاپن را سومین فاجعه هسته‌ای در طول تاریخ بشر می‌دانند و این مسئله دغدغه‌های زیست محیطی را بالا برده است، آیا می‌توان گفت که این دغدغه‌ها نیز در این موضع تاثیر داشته است؟

نه؛ آن چه که در انفجار نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما حادث شد و تاثیرگذاری آن بر مسائل هسته‌ای، از این نظر مهم است که دنیا تصمیم خواهد گرفت که درباره تاسیسات هسته‌ای در حال ساخت، به مسائل ایمنی توجه بیشتری نشان دهد و در واقع تجربه ای برای تجدید نظر کشورها در ساخت نیروگاه‌ها خواهد بود.

البته این تاثیر هم خواهد داشت که از این بعد در داشتن تاسیسات هسته تاکید بیشتری بر میزان دانش و تکنولوژی کشورها خواهد شد. کشورها باید بیش از آن که در پی دستیابی به تاسیسات هسته‌ای باشند، باید در پی ایمن سازی تاسیسات هسته‌ای باشند. چرا که نشت تاسیسات هسته‌ای می‌تواند فاجعه زیست محیطی به وجود آورد و لذا شاید این تبلیغات صورت می‌گیرد که هر کشوری توانایی تاسیس، ایجاد و حفظ و نگهداری از تاسیسات هسته‌ای را ندارد.