ایران شرط احتیاط را رعایت نکرد
دیپلماسی ایرانی: شورای همکاری خلیج فارس که با اهداف مشترک اقتصادی و اجتماعی شکل گرفت، از شش کشور عربستان، امارات متحده عربی، بحرین، کویت، عمان و قطر تشکیل شده است. به دنبال انتقاد ایران از لشکرکشی عربستان برای سرکوب معترضی بحرینی، این بار کشورهای عربی عضو این شورا برخورد قاطعانه و شدیدتری برای ایران را در سرلوحه مذاکرات خود قرار داده‌اند. شاید یکی از دلایل واکنش نسبت به ایران ضرورت همبستگی و همگرایی میان شش کشور عضو باشد. علی بیگدلی، استاد دانشگاه شهید بهشتی و تحلیل‌گر مسایل سیاست خارجی، نیز بر این باور است که اگر بحران در کشور همسایه‌ای بر کشور دیگر تاثیرگذار باشد، این کشور حق واکنش نشان دادن را قطعا در چنته دارد.
بیانیه جدید شورای همکاری خلیج فارس علیه ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا تحول عمده‌ای در روابط ایران با اعراب رخ داده است؟
روابط ایران با اعراب پس از انقلاب رو به پیچیدگی رفت و به ویژه در زمان جنگ اعراب با یکدیگر علیه ایران و به نفع عراق متحد شدند و نشانه‌هایی از کمک‌ها و مساعدت‌‌های اعراب به عراق داشتیم. ولی پس از جنگ و در زمان اقای خاتمی که تلاش می‌کرد سیاست خارجی را تغییر داده و بهبود بخشد، منطقه را از التهاب تندی روابط کاست. سفر احمدی نژاد به مکه و دیدار دوستانه‌ای که با امیر عبدلله داشت نیز باعث شد که تا حدی از تنش در روابط کاسته شود. اما در این شرایط همچنان موضع سه جزیره اهرمی بود در مواقعی که کوچکترین اختلافی بین ایران و اعراب بوجود می‌امد، باز هم مطرح می‌شد که می‌توان این موضوع را امری عادی در روابط بین کشور ما و اعراب تلقی کرد.
بنابراین پیش از این جریان‌ها رابطه متزلزلی با منطقه خلیج فارس وجود داشت، حال با توجه به مسایلی که اخیرا هم رخ داده است، روابط ایران با دنیای عرب دچار بحران شدیدی شده است. این بحران در روابط ما بسیار روشن است به دلیل حمایتی که ما از شیعیان بحرین می کنیم نتیجه ان صدرو بیانیه تندی بوده که شورای ایران را متهم به دخالت‌های مستقیم کرده است و از طرف دیگر مساله جاسوسی ایران در کویت نیز در دامن زدن به این بحران‌ها کمک کرده است.
موضوع اعتراض ایران این است که در اساسنامه شورای همکاری خلیج فارس امده که اگر کشوری توسط نیروی خارجی تهدید شد، می توان به آن کشور کمک کرد، اما در حال حاضر در بحرین در داخل این کشور و خود مردم قیام کرده‌اند و نباید عربستان دخالت می کرد. آیا در عرف بین‌المللی موضع ایران درست است؟
هر کشوری این حق را دارد که اگر در همسایگی آن بحرانی بوجود می‌اید و در امنیت این کشور تاثیرگذار است، به کشور همسایه خود کمک کند. به معنای دیگر در حقوق بین‌الملل این امر وجود دارد که اگر در همسایگی کشوری کانون تهدیدی بوجود آمده باشد، می‌تواند برای جلوگیری از این تهدید اظهارنظر کند. تا جایی که روابط بین‌الملل حکایت می‌کند این مساله کمتر شکل دخالت دارد. اینکه ما به این دلیل که روابط نژادی و مذهبی با اکثریت مردم بحرین داریم که هم شیعه و هم ایرانی تبار هستند ،این حق را داریم که نگران اتفاقات درون بحرین باشیم. اما در واکنش هایی که به این مساله نشان می دهیم باید کمی جانب احتیاط را رعایت کرد که به این شکل منجر به عکس العمل شدید شورای همکاری خلیج فارس نشود.
شورای همکاری خلیج فارس در برابر اعتراض ایران گفته که امنیت هریک ازاعضای شورا بستگی به هم دارد، بنابراین انچه که عربستان انجام داده برای امنیت تمامی اعضا بوده است. این امر چیزی است که در منشور سازمان ملل متحد هم وجود دارد. معمولا شورای های منطقه ای با اتکا به اصول منشور سازمان ملل، مندرجات خود را تنظیم می‌کنند. اما در این مورد که اگر کشوری در درون خود با مردم دچار مشکل شد، این حق را کشورهای همسایه ندارند. این امر هم به دلیل اینکه شاید تعداد جمعیت آنها کم است، وضعیت مشابهی با هم دارند و سرنوشت مشابهی بین پادشهی عربستان سعودی با پادشهی بحرین وجود دارد، نیروهای عربستانی در این مورد به بحرین رفته اند.
آقای صالحی یکی از اهداف خود را بهبود روابط با عربستان اعلام کرده بود، ایا با اتفاقاتی که رخ داده است دیگر جایی برای بهبود روابط وجود دارد؟
درست است که اقای صالحی تلاش بیشتری دارد که روابط خارجی ایران را در منطقه بهبود بخشد، اما اینگونه مسایل قابل پیش‌بینی نبوده است. و در شرایط فعلی این امر از سطح وزیرخارج گذشته و باید یک سیاست کلی‌تری را مورد توجه قرار داد. باید از دامن زدن به این مسایل خودداری شود ولی مقامات ایرانی در طی چند روز گذشته خیلی این امر را رعایت نکرده‌اند. اساس این است کشورهایی که در مرزها و حواشی آنها چنین اتفاق‌هایی رخ می‌دهد در قوانین بین‌المللی این حق را دارند که اعتراض کنند و حتی می‌توانند مرز خود را مجهز به نیروهای نظامی کنند. اما اظهارنظرهای صریح و انتقام جویانه درست نخواهد بود.
نظر شما :