دولت دهم و هدایت سیاست امریکا

در آستانه معرفی وزیران دولت دهم به مجلس شورای اسلامی برای کسب رای اعتماد قرار داریم و پس از این مرحله بطور رسمی کار دولت دهم آغاز می‌شود در این میان سیاست خارجی این دولت، فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی ایران در عرصه بین‌المللی همچنین تاثیر انعکاس سیاست داخلی کشور در سیاست و روابط خارجی موضوعاتی است که نیاز به بررسی و تحلیل دارد.

گفتاری از حمیدرضا دهقانی پوده، رئیس مرکز مطالعات خاورمیانه وزارت امور خارجه:

به نظر می‌رسد که در ماه‌های آتی ما شاهد توجه بیشتری به بحث‌های مربوط به منطقه در نگاه سیاست خارجی جهانی باشیم و جمهوری اسلامی ایران در راس این نگاه و توجه قرار دارد.

در ایالات متحده امریکا شخص آقای اوباما از زمان تصدی مسئولیت ریاست جمهوری به دنبال این است که سیاستی را در مورد ایران تدوین کند و به نظر می‌رسد که با ارسال نمایندگان متعدد به منطقه در راستای تکمیل این سیاست گام بر می‌دارد، به طور طبیعی به دلیل جایگاه بالای ایران در این سیاست گذاری و نگاه جدید شاهد تحول بزرگی در منطقه هستیم.

این انتظار در طول ماه‌های گذشته و به ویژه هفته‌های اخیر همواره از سوی بسیاری از تحلیل‌گران سیاسی منطقه و جهان مطرح شده که دولت جدید امریکا یکی از مهمترین عناصر سیاست خارجی خود در منطقه را نوع نگاه و تعامل با جمهوری اسلامی ایران قرار داده است، لذا آقای اوباما همواره در مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های خود اعلام کرده که منتظر دولت جدید در ایران است.

این انتظار در حقیقت ناشی از ابراز تمایل طرف امریکایی برای تعامل است و طرف ایرانی نیز پس از انتخابات و آغاز به کار هیات دولت به سویی حرکت خواهد کرد که در پاسخ به امریکاییان باید نظر خود را اعلام کند.

برخی معتقد بر این هستند که این روند به سویی خواهد رفت که شاهد نوعی اوج گیری در نگاه جدید ایالات متحده به ایران خواهیم بود. در واقع تحولات مربوط به انتخابات در داخل ایران و تحولات منطقه و وجود گره‌ای در منطقه به نام دولت اسرائیل باید در چارچوب واحدی مورد بررسی قرار گرفته و راه حلی برای آن ارائه شود.

این که چه میزان تحولات مربوط به انتخابات در ایران و نوع عکس العمل اسرائیلی‌ها، اروپائیان، برخی کشورهای عربی و عناصر در داخل ایالات متحده امریکا در تعامل ایران و امریکا و سیاست واشنگتن نسبت به تهران موثر بوده است و این که تا چه اندازه آقای اوباما را تحت تاثیر قرار داده است هنوز مشخص نیست و ما در اظهارات مقامات امریکایی شاهد نوعی تفاوت در آراء هستیم.

به نظر می‌رسد که این تفاوت آراء ناشی از وضعیت متحرک هر یک از این پرونده‌ها و تاثیر آنها بر سیاست امریکا در منطقه است و به دلیل نفوذ هر یک از این عناصر در تاثیر گذاری بر سیاست امریکا نمی‌توان دیدگاه واحد یا قطعی را از سوی امریکا در قبال ایران شاهد بود.

این نوع تغییر در نگرش را ما در قبال سایر پرونده‌های موجود در روابط امریکا و دولت‌های منطقه شاهدیم، به عنوان مثال در برخورد امریکا و سوریه در حالی که واشنگتن به دنبال کاهش تحریم‌ها بر سوریه است، تحریم‌های برقرار شده بر علیه شخصیت‌های سوریه یا لبنانی مرتبط با سوریه را تمدید می‌کند.

به نظر می‌رسد که امریکاییان تلاش دارند تمامی برگه‌های خود را در برخورد یا تعامل با جمهوری اسلامی ایران حفظ کنند و تضمین‌هایی را در نوع برخورد خود با ایران به عناصر تاثیرگذار مانند اسرائیل، دولت‌های اروپایی و برخی کشورهای عربی ارائه دهند. از سوی دیگر درصددند که مخالفان رویکرد جدید امریکا برای تعامل با ایران در داخل را نیز راضی کنند.

ارائه مهلت دو ماهه به ایران در پرونده هسته‌ای و یا بحث مربوط به تحریم صادرات بنزین به ایران که مراحل اولیه خود را در سنای امریکا گذرانده است نشان از وضعیت ناپایداری در سیاست خارجی امریکا دارد که شاید نوع برخورد جمهوری اسلامی ایران و دولت جدید بتواند تا حد زیادی این ناپایداری را تعدیل و به سمت مطلوب هدایت کند.

در بعد سایر پرونده‌های مطروحه سیاست خارجی ایران در سطح منطقه، به نظر می‌رسد که ایران همچنان سیاست‌های گذشته خود را در موضوع مربوط به فلسطین، لبنان، عراق، افغانستان و کشورهای عربی ادامه دهد و ما شاهد یک تلاش جدی از سوی تهران در سال‌های آتی بر محور اقدامات چهارسال گذشته باشیم.