تحریم؛ از شعار تا واقعیت
برخی مسئولان یا کارشناسان اقتصادی صاحب نظر در رسانه‌های دولتی ایران در بررسی ابعاد تحریم‌های اعمال شده بر کشور و عمق تاثیرپذیری کشور از تحریم‌های احتمالی آینده معتقدند که تحریم‌های گذشته فاقد تاثیرات ملموس بر ساختار اقتصادی و سیاسی ایران بوده و تحریم‌های آتی نیز نمی‌تواند کشور را تحت تاثیر قرار دهد. این عده حتی تحریم‌های اعمال شده بر ایران را موجب شکوفایی تولید ملی و فن آوری‌های بومی عنوان می‌کنند.
گفتاری از رضا مجیدزاده، کارشناس و تحلیل‌گر مسائل اقتصادی:
نمی‌توان این تحلیل را که تحریم موجب شکوفایی است تحلیلی کارشناسی و واقع بینانه دانست. این دیدگاهی سنتی و تحت تاثیر تفکرات مکتب وابستگی است. طرفداران این مکتب معتقدند که هرچه استقلال کشور بیشتر باشد، بیشتر می‌توان به توان داخلی اتکا کرد، منابع داخلی را به کار گرفت و در تولید پیش رفت.
اما این دیدگاه در دنیای امروز مردود است و هیچ مبنای علمی ندارد. واقعیت این است که اولین و شدیدترین تاثیر تحریم‌ها بر مردم است و شاید یکی از دلایل تاکید برخی مسئولین دولتی بر بی تاثیری تحریم‌ها این باشد که دولت و دست اندرکاران دولتی در نتیجه اعمال تحریم‌های چندان متضرر نمی‌شوند.
این مردم هستند که باید هزینه‌های اصلی اعمال تحریم‌ها را بپردازند و این نکته‌ای است که به تازگی در رسانه‌های خارجی مورد تاکید قرار می‌گیرد؛ آنها معتقدند که چنانچه قصد اثربخشی تحریم‌ها بر ایران وجود دارد، تحریم‌هایی که تاکنون اعمال شده یا تحریم‌هایی که در دست بررسی است کارساز نخواهد بود چراکه دسترسی مردم به کالاها و نهاده‌های اساسی را به دلیل افزایش شدید قیمت محدود می کند و مردم متضرر می‌شوند نه دولت.
بخشی از مردم را تولیدکنندگان تشکیل می‌دهند، این عده به واسطه شک‌های قیمتی ناشی از تحریم، فرسوده شدن تجهیزات و فرسودگی زیرساخت‌های اقتصادی نمی‌توانند به موقع نهاده‌های لازم خود را تامین کنند یا سرمایه لازم را برای تولید فراهم آورند.
به عنوان مثال اکنون در صنعت هواپیمایی کشور شاهد پرداخت هزینه‌های هنگفت به ویژه در بخش انسانی هستیم. نکته‌ای که برخی در نظر نمی‌گیرند این است که به دلیل تحریم طی سال‌های اخیر شاهد هیچ اتفاق مثبتی در صنعت هواپیمایی کشور نبوده‌ایم و اخیرا چند بحران اساسی در صنعت حمل و نقل هوایی رخ داد.
این مسائل به معنای شکوفایی نیست، مهمترین زیان تحریم‌ها، زیان انسانی یعنی به خطر افتادن جان انسان‌هاست.
از سوی دیگر به دلیل فشارهای ناشی از تحریم‌های گذشته بر طبق آمار صندوق بین المللی پول شاهدیم که سالانه 150 هزار نفر در ایران متقاضی مهاجرت هستند. برای پروش و مهارت یابی این افراد هزینه‌های فراوانی صرف شده است اما شاهدیم که علی رغم صرف هزینه‌های سرشار این افراد به راحتی از سیستم خارج می‌شوند. این مسائل را نمی‌توان نشانه تاثیر تحریم‌ها بر شکوفایی اقتصاد ملی دانست بلکه برعکس چنین مسائلی نشانه زیان جدی برای اقتصاد کشور است. صد سال پیش و در دوران اولیه استخراج نفت در ایران همین وضعیت وجود داشت یعنی نفت ما به راحتی در اختیار بنگاه‌های تولیدی کشورهای غربی قرار می‌گرفت بی آنکه مردم و سیستم داخلی سهم خاصی از این میان داشته باشد.
به این ترتیب ما هنوز به مرز امکانات تولید نیز نرسیده‌ایم چراکه از نهاده‌هایمان به خوبی استفاده نمی‌کنیم؛ این که گفته می‌شود با تحریم به توسعه علمی خواهیم رسید تنها یک شعار است چراکه ما حتی نمی‌توانیم از نیروهای نخبه استفاده لازم را داشته باشیم. این نیروها زمانی که از سیستم خارج می‌شوند دیگر بازگشتی ندارند و شبکه منسجمی نیز موجود نیست که با تشکیل حلقه انتقال دانش بتواند از تخصص این نیروها استفاده کند.
در مجموع می‌توان گفت که متاسفانه زیان مستقیم تحریم‌ها متوجه مردم است و برخی این مساله را نادیده می‌گیرند.
نظر شما :