برای نیروگاه جدید سراغ روسیه نرویم

آقای دکتر ربانی، آقای غفوری فرد، رئیس کمیته ویژه بررسی علل تاخیر نیروگاه بوشهر در مجلس با بیان این که که ممکن است ساخت یک نیروگاه اتمی‌ جدید از تکمیل نیروگاه بوشهر باصرفه تر باشد این سوال را مطرح کرده که آیا احداث این نیروگاه با این وضعیت به صلاح بوده است یا نه؟ آیا واقعا چنین است؟

به نظر من این سخن آقای دکترغفوری فرد مقداری دیر بیان می‌شود. ایشان باید این حرف را همان موقع که وزیر نیرو بود باید می‌زد. در دوران که آقای غفوری فرد وزیر نیرو بود سازمان انرژی اتمی‌ هم زیر نظر وزارت نیرو قرار گرفت. اگر چنین بحثی در این زمینه وجود داشت همان هنگام باید مطرح می‌شد. ولی چنین موضوعی طرح نشد و مسئولین کشور صلاح دیدند که این نیروگاه ساخته و تکمیل شود.

ورود مجلس به بحث نیروگاه بوشهر کمی ‌دیر است. اگر مجلس حق ورود به این مسئله را داشته است همان موقع که قصد ساخت و اتمام این نیروگاه وجود داشت باید وارد منازعه و گفتگو می‌شدند. الان در حالی که نیروگاه در مراحل پایانی است، سوخت گذاری شده است و آماده بهره برداری است بیان چنین سخنی به زیان کشور است. چرا که نیروگاه بوشهر تنها مدخل ورود کشورما برای استفاده از انرژی هسته‌ای است. به این معنا اگر ما نیروگاه بوشهر را داشته باشیم می‌توانیم به ساخت نیروگاه‌های دیگر اقدام کنیم و از تکنولوژی آن استفاده کنیم. به هر حال این نیروگاه نمی‌تواند تنها نیروگاه هسته‌ای کشور باشد و ما نیاز به احداث نیروگاه‌های دیگری هستیم.

در حال حاضر بسیاری از کشورها بخش عمده ای از انرژی خود را از انرژی هسته‌ای تامین می‌کنند. فرانسه 70 درصد نیاز خود به انرژی را از نیروگاههای هسته‌ای خود تامین می‌کند. ژاپن نیز 40 درصد از انرژی خود از این راه به دست می‌آورد. این نشان می‌دهد که کشورهای صنعتی در این مسیر سرمایه گذاری کرده اند. درست است که ما نفت داریم ولی این که ما نفت را که کاربردهای دیگری دارد و محصولات زیادی از آن بدست می‌آید برای تامین انرژی بسوزانیم منطقی به نظر نمی‌رسد.

 مهم ترین نکته در پاسخ به این اظهار نظر این است که ما در ابتدای کار نیروگاه نیستیم که بخواهیم در این مورد تصمیم بگیریم. زمانی که تصمیم به اتمام نیروگاه گرفته شد به این دلیل بود که 85 درصد ازفعالیت‌های ساختمانی آن تمام شده بود و هزینه‌های زیادی در مورد آن صرف شده بود. اگر ما قصد چشم پوشی از به کارگیری انژی هسته‌ای داریم بحث دیگری است ولی در آینده همه کشورها ناگزیر هستند که از انرژی هسته‌ای استفاده کنند.

بنابراین بحث این است که آیا ما اصولا می‌خواهیم نیروگاه بوشهر داشته باشیم یا نه. اگرتصمیم بر این است که نمی‌خواهیم نیروگاه هسته‌ای داشته باشیم می‌توانیم نیروگاه بوشهر را تعطیل کنیم. ولی اگر قرار است که از انرژی هسته‌ای استفاده کنیم این نیروگاه در حال شروع به کاراست. سخن گفتن از کنار گذاشتن این نیروگاه چندان معقول به نظر نمی‌رسد.
 

پس از اتفاقاتی که در نیروگاه اتمی‌ فوکوشیمای ژاپن پیش آمد نگرانی‌هایی در مورد امنیت نیروگاه بوشهر نیز مطرح شده است. به عنوان مثال غلامعلی میگلی نژاد نماینده بوشهر در مجلس در تذکری به رییس جمهور با ابراز نگرانی از بروز اشکال در این پروژه خواستار آن گردید که از ادامه کار نیروگاه بوشهر جلوگیری شود. او در تذکر خود آورده است: «با توجه به روند احداث نیروگاه که مرتبا مواجه با ایرادات و مشکلاتی می شود و پیمانکار هم خود را مسئول نمی داند، با عنایت به گرفتاری‌هایی که نیروگاه‌های چرنویل روسیه و ژاپن برای مردم آن کشورها ایجاد کرده است لذا جلوگیری از ادامه کار این نیروگاه به مصلحت نظام و مردم عزیز بوشهر است.» به نظر شما تا چه حد این نگرانی‌ها منطقی است؟
 

 درست است که حادثه ژاپن به نگرانی‌هایی در زمینه امنیت نیروگاههای اتمی‌ منجر شده است. پیش از این نیزحوادث چرنوبیل و «تری مایل ایلند» رخ داده بود ولی این حوادث باعث نمی‌شود که اصل استفاده از انرژی اتمی‌ کنار گذاشته شود بلکه این حوادث به این منجر می‌شود که سازمان بین المللی انرژی اتمی‌ مقررات و ضوابط شدیدتری برای برای ایمنی نیروگاه‌ها وضع کند و خواستار اجرای دقیق تر آنها باشد. نمی‌توان گفت به این دلیل که حادثه ای در نیروگاه ژاپن رخ داده دست از انرژی اتمی‌ برداریم.

من در جریان کار ساخت ابتدایی نیروگاه بوشهر بودم. همه پیش بینی‌های لازم از جهت ایمنی و امنیتی این نیروگاه رعایت شده بود ولی وقتی روسیه تکمیل آن را بر عهده گرفت روسها مجددا همه استاندارد‌ها و ضوابط مورد نیاز را بررسی کردند. علاوه بر این، سازمان انرژی اتمی‌ بر تمام مراحل ساخت نیروگاه نیز نظارت داشته است و ایمنی آن را تایید کرده است.

در طراحی و ساخت این نیروگاه فاصله ایمنی رعایت شده است و فاصله نیروگاه از منطقه مسکونی و شهر بسیار زیاد است. خاطرم هست که حتی در آن زمان احشام دامداران آن منطقه را خریداری کردند که در آن منطقه چرا نکنند و سکنه ای در منطقه پیرامون نیروگاه نباشد که به لحاظ ایمنی نیروگاه اگر احیانا حادثه ای پیش آمد و جان مردم به خطر افتاد بتوانند ساکنین شهرهای اطراف را جابجا کنند.

بنابراین من این سخن را تایید نمی‌کنم. به نظر من وقوع چنین اتفاقی در نیروگاه بوشهر محتمل نیست این نیروگاه اصلا با نیروگاه فوکوشیمای ژاپن قابل مقایسه نیست. چرا که این نیروگاه در کنار ساحل آبهای آزاده بوده و در کنار این نیروگاه تجمع نیروی انسانی بوده و مجبور شدند هزاران نفراز آن منطقه منتقل کنند. در حالی که نیروگاه بوشهر در ساحل دریای آزاد نیست و در منطقه نیروگاه بوشهر تجمع جمعیتی زیادی وجود ندارد که نگرانی جدی ایجاد کند. علاوه بر این بسیاری از افراد به خاطر استفاده ازمزایایی و امتیازاتی که سازمان انرژی اتمی‌ به صاحبان اراضی اطراف نیروگاه می‌داده مجددا در آن منطقه ساکن شده اند. یعنی تجمع کنونی نیروی انسانی در آن منطقه یک تجمع مصنوعی است .

تا اینجای کار نیز مشکلی وجود نداشته است. به هر حال در تصمیم گیری در مورد ساخت و تکمیل این نیروگاه با مجلس مشورت نشده است. همان کسانی که تصمیم گرفته اند که این نیروگاه ساخته و تکمیل شود باید نسبت به این مسائل نیز پاسخگو باشند. 
 

آقای غفوری فرد گفته اند که ایران می‌تواند برای ساخت نیروگاه‌های جدید به قراردادهای جدید را با روسیه یا چین ببندد.  به نظر شما با توجه به تجربه نیروگاه بوشهر تا چه حد این کار صحیح است؟
 

ضرب المثل شیرینی در فرهنگ ما وجود دارد با این عنوان که آدم عاقل از یک سورا خ دوبار گزیده نمی‌شود. من با توجه به عملکرد روسیه فکر می‌کنم نباید باز هم به انعقاد قرار داد با این کشور در این زمینه اقدام کرد. روسیه در داستان نیروگاه بوشهر دست کشور ایران را زیر ساطور قرار داده و با مسئولین و منافع ملی ایران بازی کرده است. بنابراین انعقاد قرارداد جدید با روسیه و چین چندان کار منطقی به نظر نمی‌رسد.

به نظر من، ما نباید خود را به کشورهای خاصی محدود کنیم. ما باید وارد معاملات بین المللی شویم و شرایط ورود به جامعه بین المللی را پیدا کنیم و بعد بتوانیم از بهترین کشورها و تکنولوژی‌ها استفاده کنیم. چرا ما باید بر کشورهایی سرمایه گذاری کنیم که تکنولوژی چندان پیشرفته ای در این زمینه ندارند؟ چه لزومی‌دارد با بسیاری از کشورها وارد منازعه باشیم و نتوانیم از تکنولوژی آنها استفاده کنیم. چرا از فرانسه که 70 درصد انرژی خود را از انرژی هسته‌ای می‌گیرد و در این زمینه بسیار پیشرفته است استفاده نمی‌کنیم؟ آیا این که روابط سیاسی ما با آنها به دلایلی سرد و تیره شده باید منجر به این شود که همه مبادلات ما تحت الشعاع مسائل سیاسی قرار گیرد؟ منافع ملت ایران بالاتر از هر چیزی است. منافع ملی ایجاب می‌کند که روابط مان را با آژآنس بین المللی انرژی اتمی‌ و کشورهای دیگر بهبود ببخشید تا بتوانیم از تجربه و تکنولوژی آنها استفاده کنیم. بنابراین لزومی‌ندارد حتما از کشورهای کم تجربه در این زمینه استفاده کنیم.