گام اول تنش‌زدایی در قطر
منطقه در یک شرایط سیال قرار دارد و تحولات در آن به صورت گسترده در حال جریان است. قیام مردم در کشورهای عربی از شمال افریقا تا خلیج فارس امتداد پیدا کرده است. هماهنگی میان کشور‌ها در ارتباط با این گونه حوادث بسیار طبیعی است. علاوه بر این اساسا روابط میان ایران و قطر روابط بسیار گسترده و نزدیک است. هماهنگی‌ها میان ایران و قطر در عالی‌ترین شکل انجام می‌گرفته و می‌گیرد. سفر رهبران دو کشور به یک دیگر به صورت پیوسته انجام می‌گرفته و به همین دلیل سفر فعلی خارج از قاعده نیست و در چارچوب روابطی که در گذشته وجود داشته است. علاوه بر این که در حال حاضر به دلیل تحولات کشورهای عربی، ضرورت‌های این نوع دیدار‌ها و هماهنگی‌ها بیشتر هم شده است.
شورای همکاری خلیج فارس اخیرا مواضع بسیار تندی علیه ایران اتخاذ کرده است؛ به نظر شما این سفر تا چه حد می‌تواند موجب تشویق قطر شود تا دست به تلاش‌هایی برای تلطیف فضای شورای همکاری خلیج فارس درباره ایران شود؟
هیچ گاه شورای همکاری خلیج فارس، شورای یک دستی نبوده است. اختلافاتی که در درون این شورا وجود دارد بسیار گسترده است و شاید حتی بیش از اختلافاتی است که برخی تلاش می‌کنند با ایران ایجاد کنند. در ماه‌های گذشته یک گروه جاسوسی در عمان کشف شد که از طرف دولت امارات تامین و سازماندهی می‌شد. این مسئله تنش بسیار عظیمی‌میان دو کشور ایجاد کرد. این نشان می‌دهد که نباید شورای همکاری خلیج فارس را یک دست پنداشت.
قطر و عمان همواره روابط بسیار نزدیکی با ایران داشته و دارند. این دو کشور همواره با سیاست‌های ضد ایرانی مخالفت کرده اند و طبیعی است که ایران برای تنش زدایی در منطقه از کشورهایی شروع کند که اساسا انگیزه‌های بسیار بالایی در زمینه تنش زدایی دارند.
به نظر می‌رسد خط ضد ایرانی در شورای همکاری خلیج فارس از طرف عربستان هدایت می‌شود؛ آیا قطر می‌تواند در مقابل عربستان موازنه ای به نفع ایران ایجاد کند؟
قطر سعی کرده است با امکاناتی که در اختیار دارد در مقابل عربستان صف آرایی کند؛ گرچه ممکن است جمعیت، مساحت و عمق استراتژیک نداشته باشد. اما قطر با شبکه الجزیره، با پرستیژ منطقه ای که برای خود ایجاد کرده، با حضور و روابط گسترده توانسته است برای خود جایگاهی دست و پا کند. تقابل قطر با عربستان بسیار روشن است. یک رقابت جدی و سنگین میان عربستان و قطر وجود دارد و این کمک می‌کند تا با توجه به تکثری که در شورای همکاری وجود دارد، از تشکیل یک جبهه ضد ایرانی جلوگیری کند و از میزان تنش در منطقه بکاهد.
با بالا گرفتن تنش میان ایران و شورای همکاری خلیج فارس، مقامات قطری اظهار کردند که ما بارها به ایران گفته ایم که روابط خود را با عربستان بهبود بخشد تا ما هم بتوانیم روابط گسترده‌تری با ایران داشته باشیم. آیا روابط ایران و قطر تابعی از روابط ایران و عربستان است یا به صورت مستقل می‌تواند تعریف شود؟
من تصور می‌کنم که روابط ایران و قطر می‌تواند مستقلا پیگیری شود. رابطه ایران و قطر تابعی از رابطه ایران و عربستان نیست. خود قطر به میزان زیادی با عربستان مشکل دارد و خود قطر این مسئله را نمی‌پذیرد که روابط خود با ایران را بر اساس روابط با عربستان تنظیم کند. به یاد بیاوریم که قطر حتی تا مرز جنگ با عربستان پیش رفته است؛ اختلافات مرزی قطر و عربستان قابل چشم پوشی نیست و مشکلات جدی میان این دو کشور وجود دارد. تصور این که روابط قطر با ایران تابعی از روابط عربستان با ایران است تصور بسیار نادرستی است.
آیا ممکن است قطر بتواند میان ایران و عربستان میانجی گری کند؟
من تصور می‌کنم تنش زدایی در این سفر می‌تواند یک هدف باشد اما فعلا رابطه ایران و عربستان چندان مطرح نیست. به این دلیل که اختلاف نظر جدی به ویژه در ارتباط با بحرین وجود دارد و عقب نشینی هیچ کدام از طرفین در حال حاضر و با شرایط فعلی امکان پذیر نیست.
به نظر شما قطر از تحولات کشورهای عربی چه قدر تاثیر پذیرفته؟ آیا ممکن است گسترش روابط با ایران تحت تاثیر نگرانی از تحولات داخلی باشد؟
بعید می‌دانم قطر از این تحولات تاثیر بپذیرد. به این دلیل که اساسا در قطر یک جمعیت بسیار اندکی حدود دویست تا سیصد هزار نفر قطری زندگی می‌کنند که در شرایط رفاه اقتصادی مناسبی قرار دارند. بنابراین تصور نمی‌کنم این جمعیت با شرایط موجود به دنبال تغییر باشند. به این دلیل که اساسا ساختار سیاسی در قطر ساختار خاصی است که فعلا هیچ متغیری از تغییر در آن دیده نمی‌شود.
نظر شما :