با وجود نگرانی از پیشرفت هسته‌ای ایران
اعراب از موضع‌گیری آشکار طفره می‌روند
در واقع در حالی که تحریم‌های اعمالی علیه ایران هدف محدود ساختن فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی را دنبال می‌کند اما گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در خصوص این فعالیت‌ها، ادعای احتمال تسلیحاتی بودن این برنامه‌ها را مطرح می‌کند و در عین حال روسیه با تلاش‌های غرب به منظور تصویب تحریم‌های جدید مخالفت می‌کند.
از سوی دیگر با وجود انجام چندین دور مذاکره هسته‌ای با تهران، این گفت و گو ها همچنان بی نتیجه باقی مانده است و تاریخ جدیدی نیز برای مذاکرات بیشتر تعیین نشده که نشان دهنده دلسردی دیپلمات‌های غربی نسبت به ثمربخشی این مذاکرات است. همچنین قیمت رو به افزایش نفت نیز این امکان را برای ایران فراهم آورده تا حدودی در مقابل پیامد‌های اقتصادی تحریم‌ها مقاومت کند و در عین حال روابط نزدیکی با کشور‌هایی نظیر ترکیه، چین و برزیل برقرار کند.
این در حالی است که به موازات جنجال هسته‌ای موقعیت ایران تا حدود زیادی تحت تاثیر خیزش‌های مردمی در خاورمیانه تقویت شده است. جدا از موضوع سوریه و احتمال سرنگونی بشار اسد که به هیچ وجه خوشایند تهران نیست، دیگر انقلاب‌ها بیش از اینکه به نفع اعراب باشد، کفه ترازو را به نفع جمهوری اسلامی سنگین‌تر کرده است.
آنچه در مصر به وقع پیوست، ضمن از بین بردن یکی از دشمنان منطقه‌ای با احیای روابط تهران قاهره منجر شد که در 30 سال گذشته در رکود به سر می‌برد. همچنین شماری از دولت‌های عربی که به تازگی روی کار آمده‌اند در مقایسه با گذشته روابط نه چندان گرمی با ایالات متحده دارند و به اهداف ایران در مبارزه با اسرائیل نزدیک‌تر هستند. می توان گفت مجموع این عوامل شرایطی پدید آورده است که در آن ایران اینگونه تصور کند که در بن‌بست هسته‌ای موقعیت ممتاز تری دارد.
در چنین فضایی، پیوستن اعراب به جبهه غرب علیه فعالیت‌های هسته‌ای ایران می‌تواند کمک بزرگی برای کاخ سفید و متحدانش باشد که می‌کوشند استراتژی مناسبی را در قبال ایران هسته‌ای پیش گیرند. اما شیخ نشین‌های حوزه خلیج فارس بر خلاف نظر برخی تحلیلگران از زمان وقوع انقلاب‌های منطقه‌ای تا کنون تغییر شگرفی در موضع خود در قبال فعالیت‌های هسته‌ای تهران پدید نیاورده‌اند.
برخی بر این گمانند که چشم‌انداز مبهم آینده سیاسی کشور های عربی پس از وقوع انقلاب ها از جمله دلایلی است که آنها همچنان از اظهار نظر علنی در مورد فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی خودداری می کنند. این در حالی است که اعراب در محافل خصوصی نسبت به پیشرفت هسته‌ای ایران ابراز نگرانی کرده و در برخی موارد نیز آن را تهدید برای منافع خود ارزیابی می‌کنند.
چندی پیش خبرگزاری رویترز به نقل از اسناد ویکیلیکس مدعی شده بود که اعراب و در صدر آنها عربستان از مقامات آمریکایی درخواست کرده‌اند تا رویکردی جدی‌تری را در قبال پرونده هسته‌ای ایران اتخاذ کند. حتی ادعای حمایت تعدادی از این کشور های عربی از گزینه نظامی علیه جمهوری اسلامی نیز در این اسناد مطرح شده است.
اما فارغ از موضوع راستی‌آزمایی این اسناد، نگرانی اعراب از پیشرفت هسته‌ای تهران به دلایل متعددی جدی به نظر می‌رسد. ایران در همسایگی اعراب در خلیج فارس قرار دارد و همواره در طول سالیان گذشته موضوع اتحاد شیعیان و صادر کردن انقلاب اسلامی را مطرح کرده است. موضوعی که با توجه به اکثریت سنی در کشور‌های عربی منطقه تهدیدی برای دولتمردان آنها به شمار می‌رود.
همانگونه که در انقلاب اخیر مصر بر هم خوردن توازن‌های منطقه‌ای به نفع ایران و علیه منافع اعراب را شاهد بودیم. در این کشور جمعیت شیعه پیروز شدند و کشور‌هایی نظیر عربستان سعودی به شدت از این موضوع ابراز نگرانی می کنند. از سوی دیگر ایران یکی از تولید کنندگان نفت در کارتل اوپک به شمار می‌رود که عربستان نیز از اعضای قدرتمند آن است. اما تبدیل شدن ایران به یک قدرت هسته‌ای در منطقه در شرایطی که اعراب از این تکنولوژی بی نصیب مانده‌اند، اهرمی در جهت تقویت موضع تهران در همه زمینه‌ها شامل اوپک محسوب می‌شود.
اما آنچه به سکوت اعراب در مورد این نگرانی عمیق منجر شده، پرهیز از رویارویی مستقیم با ایران به منظور جلوگیری از پیامد‌های این رویارویی در منطقه است. به بیان دیگر اعراب در شرایطی که هنوز آمریکا و متحدانش از حل مساله هسته‌ای ایران عاجز مانده‌اند، ترجیح می‌دهند متحمل ریسک موضع گیری علنی علیه تهران نشوند.
این محافظه کاری اعراب به طور سنتی در قبال ایران ادامه داشته است و به نظر نمی‌رسد با وجود علاقمندی آمریکا و متحدانش، شیوخ حاشیه خلیج فارس به زودی در این زمینه موضع گیری کنند. در واقع احتمال پیروی از یک رویکرد واضح در قبال فعالیت‌های هسته‌ای ایران زمانی برای اعراب بیشتر خواهد بود که کاخ سفید و متحدانش در آنسوی آتلانتیک استراتژی موفقی را در قبال بازداشتن ایران از پیشرفت هسته‌ای به کار گرفته باشند. اما با توجه به شرایط کنونی تدوین این استراتژی نیز چندان آسان نخواهد بود.
نظر شما :