انقلاب معکوس سلفیون در کویت
آیا می‌توان گفت اعتصابات و اعتراضات در کویت در ادامه بهار عربی قرار دارد؟
در خصوص تحولات چند روز اخیر کویت باید به این نکته توجه داشته باشیم که مسائلی که در کویت در حال اتفاق است و قبلا هم مشابه آن را دیده ایم، حرکتی است که توسط گروه‌های سلفی و احزاب سلفی یعنی افراطی‌های اهل سنت سازمان دهی می‌شود. بنابراین ما نباید این اقدامات را یک حرکت اصلاحی رو به جلو تلقی کنیم.
شرایط در حال حاضر کویت به این نحو است که همان طور که می‌دانید کویت در میان شیخ نشین‌های حاشیه خلیج فارس تنها کشوری است که از ابتدای تاسیس پارلمان داشته و انتخابات انجام می‌شده است. برگزاری انتخابات به نسبت شیخ نشین‌های مجاور امر پیشرفته ای به حساب می‌آید. البته درست است که این انونتخابات احتمالا با استاندارد‌های جهانی هم خوانی نداشته باشد اما اگر کویت را با عربستان، قطر، امارات و بحرین مقایسه کنیم، می‌بینیم که کویتی‌ها به نسبت جلوتر هستند. کویتی‌ها این مسئله را مایه افتخار خود می‌دانند که از ابتدای تشکیل دولت، همواره پارلمان داشته اند و نوعی دموکراسی و انتخابات در این کشور حاکم بوده است.
اما در شرایط فعلی ترکیب پارلمانی موجود، به این صورت است که بخشی نمایندگان شیعه، بخشی سنی‌های وفادار به نظام و تا حدی لائیک و بخش دیگری نیز نمایندگان سلفی هستند که دارای گرایش‌های تند سلفی ـ وهابی هستند. این گروه سوم یعنی گروه سلفی در ماه‌های اخیر مرتبا با دولت کویت مشکل داشته است. علت آن هم این است که با مواضع مختلف دولت کویت چه در سیاست داخلی و چه در سیاست خارجی اختلاف نظر دارد.
جالب این جاست که نمایندگان شیعه پارلمان کویت در حال حاضر پشتیبان دولت کویت به حساب می‌آیند. یعنی رابطه دولت کویت با نمایندگان شیعه و احزاب شیعه در حال حاضر رابطه بسیار خوبی است و هم دولت کویت از این احزاب حمایتی ضمنی می‌کند، هم نمایندگان شیعه ای که در پارلمان هستند از دولت کویت و امیر این کشور در مقابل این حرکت سلفی‌ها حمایت می‌کنند. بنابراین نوعی هم پیمانی نانوشته میان دولت و امیر کویت با نمایندگان شیعه به وجود آمده که اتفاقا سلفی‌ها به این مسئله هم خیلی اعتراض دارند و شاید یکی از علت‌های اصلی دشمنی سلفی‌ها با امیر و دولت این کشور، همین رابطه دولت کویت با شیعیان یاشد.
این گروه‌ها چه خواسته‌هایی دارند؟
این گروه‌های افراطی سلفی از مدت‌ها پیش اعتراض خود را شروع کرده اند اما به دلیل این که پایگاه محکمی‌در کویت ندارند نتوانسته اند حرکت جدی ای علیه دولت به راه بیندازند. ابتدا با شعارهای سیاسی پیش آمدند ولی دیدند شعارهای سیاسی که آن‌ها سر می‌دادند نمی‌گیرد، چرا که آن‌ها اساسا گروه‌های دموکراتیکی نیستند که به دنبال دموکراسی باشند، اما این بار با شعارهای صنفی و رفاهی و اقتصادی وارد عمل شده اند و بحث از اصلاح اقتصادی، مبارزه با فساد می‌کنند تا شاید بتوانند تحرک جدیدی ایجاد کنند.
با توجه به این که این گروه‌ها سلفی هستند و در مقابل اصلاحات دست به اعتراض زده اند، آیا ممکن است با حمایت شورای همکاری خلیج فارس یا عربستان سعودی مواجه شوند؟
از طرف دولت عربستان خیر. چون دولت عربستان همواره سعی می‌ک ند رابطه خود را با دولت‌های کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به بهترین نحو حفظ کند و نقش برادر بزرگتر را برای آن‌ها ایفا کند. اما از طرف نهاد مذهبی سلفی‌ها در عربستان و از طرف گروه‌ها و شخصیت‌های سلفی قطعا حمایت می‌شوند.
بنابراین باید میان این دو تفکیک قائل شد. دولت عربستان در حال حاضر مایل نیست هیچ نوع تحولی در هیچ یک از شیخ نشین‌های حوزه خلیج فارس اتفاق بیفتد، چون به سرعت روی عربستان تاثیر خواهد گذاشت. یعنی اگر در کویت، بحرین یا امارات تظاهراتی انجام شود، ممکن است مردم عربستان هم تحت تاثیر آن‌ها دست به اعتراض و تظاهرات بزنند. بنابراین دولت عربستان در حال حاضر صلاح نمی‌داند و نیازی نمی‌بیند که با امیر کویت درگیر شود. اما گروه‌های تندروی سلفی، چه روحانیون سلفی در نهاد روحانیت عربستان و چه شخصیت‌ها، دسته‌ها و گرایش سلفی عربستان از تمام تحرکات سلفی‌ها در تمام نقاط دنیا حمایت می‌کنند.
با وجود این که بنابر فرمایش شما سلفی‌ها پایگاه محکمی‌در کویت ندارند،اما اعتصاباتی را شکل داده اند و گفته اند این اعتراضات در روزهای آینده نیز ادامه خواهد یافت. به نظر شما این حرکت‌ها چه سرانجامی‌خواهد داشت؟
در حال حاضر نمی‌توان پیش بینی تندی از اوضاع داشت و گفت که این باعث تعارض جدی می‌شود. آینده بیشتر به این بستگی دارد که دولت کویت چگونه با این اعتراضات برخورد کند. قطعا اگر برخوردی با حکمت و تدبیر انجام دهد، می‌تواند اعتراضات را کنترل کند. همان طور که اشاره شد، گروه‌های سلفی در کویت این بار روی شعارهای اقتصادی و اجتماعی دست گذاشته اند تا بتوانند از این طریق عده زیادی را که سلفی هم نیستند اما از فساد در دولت و نظام کویت رنج می‌برند یا مشکلات اقتصادی دارند به خود جذب کنند.
اینجا اگر دولت کویت بتواند با تدبیر اصلاحاتی را انجام دهد و تحولات اقتصادی ایجاد کند، طبیعتا سلفی‌ها و مخالفان کاری از پیش نخواهند برد. اما اگر بخواهد بدون تدبیر و با روش‌های خشن برخورد کند، چه بسا سلفی‌ها منتظر این باشند که دولت دست به برخوردهای خشن بزند و احتمالا خونی هم ریخته شود و آن‌ها بتوانند از این مسئله استفاده کنند. بنابراین آینده جریان به نحوه برخورد دولت کویت و چگونگی مدیریت بحران مقامات کویتی بستگی دارد.
نظر شما :