نوروز در میان اعراب ؛ سوریه ، بحرین و امارت متحده عربی

 شاید عجیب باشد اگر بگوییم بر خلاف تصور بسیاری نوروز در برخی کشورهای عربی حتی کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس نیز برگزار می­شود. اهمیت نوروز در برخی از این کشورها به اندازه­ای است که در برخی طایفه­ها نوروز به عنوان یک سنت جداناپذیر در فرهنگشان در آمده و نسبت به آن تعصب ویژه­ای دارند.

مراسم عید نوروز در سوریه از اهمیت ویِِژه­ای برخوردار است. البته عمده این مراسم توسط کردهای سوریه که به نوروز اهمیت خاصی می­دهند، برگزار می­شود. آداب و رسوم کردهای سوریه شباهت بسیاری به آداب و رسوم کردهای لبنان دارد.

مردم کرد سوریه نیز هم­زمان با نخستین روز بهار و نو شدن طبیعت به دشت و صحرا می­روند و به جشن و پایکوبی می­پردازند.

بواسطه حساسیت­های قومی برگزاری مراسم نوروز توسط کردها زیر نظر شدید دستگاه­های امنیتی سوریه برگزار می­شود.

کردهای سوریه نیز همانند کردهای لبنان نوروز را به دو معنا تفسیر می­کنند. یکی به عنوان «عید آزادی» و دیگری به عنوان «عید بهار».

آنها معتقدند که شخصيتى به نام «کاوه» کردها را گرد هم آورد و آنان به رهبرى وى بر «ضحاک» ستمگر شوريدند و کاوه جزو نخستين کسانى بود که به کاخ آن حاکم بيدادگر حمله کرد و او را به قتل رساند.

بدين ترتيب کردها از بند ظلم ضحاک رها شدند و پس از رسيدن به نعمت آزادى در ارتفاعات، کوه‌ها و کوهستان‌ها به جشن و شادمانى پرداختند و با روشن کردن آتش، شادى خود را اعلام کردند.

به عقيده کردها، اين روز مصادف با اول بهار بود و از اين رو کردها همه ساله اين روز را به عنوان «عيد بهار» جشن مى‌گيرند و به همین مناسبت سنت روشن کردن آتش در شب نوروز هنوز در ميان کردها پابرجاست. دقیقا مشابه همان مراسمی که کردهای لبنان و عراق نیز می­گیرند. آنها هم در همین روز به ارتفاعات می­روند با روشن کردن آتش به شادی و پایکوبی می­پردازند.

کردها همچنین معتقدند، کشتى حضرت نوح پيامبر (ع) در شب نوروز بر کوه «جودى» در کردستان ترکيه نشست و توفان پايان يافت. آنها همچنین معتقدند که حضرت ابراهيم خليل (ع) نيز در نوروز از آتش مشرکان در امان ماند و آتش براى وى به گلستان تبدیل شد.

در نوروز کردها لباس نو مى‌پوشند، بهترين غذاى سنتى مورد علاقه‌شان را آماده مى‌کنند، با همديگر به تفريح‌گاه‌ها مى‌روند و روزهاى طبيعت و عيدهاى آزادى و بهار را با شادى سپرى مى‌کنند.

­نوروز در بحرین

 از آنجا که بحرین تا قبل از نیم قرن پیش جزو خاک ایران بوده از این رو بسیاری از آداب برگزاری نوروز نیز در میان برخی از اقوام مستقر در آن برگزار می­شده است.

البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که پس از استقلال بحرین حکومت متعصب آن که از سنت­های اعراب سنی تبعیت کرده و وفادار به اندیشه­های متعصبانه پان­عربیسم بودند، به شدت با فرهنگ ایرانی از جمله نوروز مبارزه کرده و گفته می­شود در سال­های ابتدای پس از استقلال حتی قوانین سخت مجازات برای برگزارکنندگان سنت­های ایرانی از جمله نوروز وضع شده بود.

 

حکومت بحرین تلاش داشت خود را یک کشور عرب سنی معرفی کند و از این رو تنها به آداب و سنن اسلامی آن هم مختص به سنیان و نه شیعیان تن می­داد. این وضعیت باعث شد تا هیات حاکمه بحرین تا سال­ها یک استبداد خفقان­آور را در کشور حاکم کنند.

در سال­های ابتدایی برخی از مردم بحرین که البته عمدتا شیعیان بودند، تلاش می­کردند مراسم نوروز را در خانه­های خود به دور از هیاهو و در سکوت و انزوای مطلق برگزار کنند. سفره هفت سین می­چیدند و قرآن و مفاتیح برای دعا در کنار آینه و یک لیوان یا تنگ آب نیز بر روی سفره خود می­گذاشتند.

 

برخی از مردم به خرید لباس نو مبادرت می­ورزدیدند اما بسیاری نیز به همان چیدن سفره هفت سین بسنده کرده و تلاش می­کردند تنها خانواده را به دور هم جمع کنند. غالبا روز نخست عید برخی از افراد به مناسبت نوروز به خانه یکدیگر رفته و به هم تبریک می­گفتند.

به مرور زمان بواسطه فراگیر شدن سنت و فرهنگ عربی و تلاش برای زدودن فرهنگ ایرانی، سنت نوروز چندان در میان بحرینی­ها عمومیت نیافت و فرهنگ آن روز به روز در بحرین کم­رنگ­ و کم­رنگ­تر شد.

اکنون در کمتر جایی از بحرین می­توان رد پایی از سنت نوروز یافت. هیات حاکمه تلاش کرده در ذهن مردم بحرین تلقین کند، نوروز خرافه­ای مربوط به زرتشتیان است که در شان و منرلت اسلام نیست و باید از آن اجتناب کرد.

به همین دلیل است که امروز دیگر نوروز اهمیت چندانی برای بحرینی­ها ندارد و تقریبا می­توان گفت، سنتی فراموش شده در این کشور است. سنتی که وقتی از تاریخ بحرین سخن به میان می­آید آن را جزو آیین­های کهن و منقرض شده این کشور می­دانند.

بر خلاف بحرین در امارات متحده عربی وضعیت به گونه دیگری است. بواسطه سفر بسیار ایرانی­ها در ایام نوروز به این کشور بویژه دبی و مهاجرت خیل عظیمی از ایرانیان به امارات نوروز با شکوه خاصه­ای در این کشور برپا شود.

البته عمده مراسم را ایرانی­ها برپا می­کنند. از طرفی اهمیت ویژه­ای که هیات حاکمه امارات به گردشگری و فرهنگ­های مختلف می­دهند نیز باعث شده تا مراسم نوروز با حال و هوای ویژه­ای توسط ایرانی­ها برگزار شود.

در ایام نوروز حال و هوای امارات نیز نوروزی است.علاوه بر آن دولت دبی نیز هر ساله تلاش می­کند تا برای رعایت حال ایرانی­ها خدمات ویژه­ای به مسافران ایرانی ارائه دهد.

ایرانی­ها آزادانه مراسم نوروز را مطابق با آیین و سنت خود از جمله برپایی سفره هفت سین و خرید لباس نو آغاز می­کنند و به دیدار یکدیگر می­روند. هندی­ها، پاکستانی­ها، ترک­ها، افغانی­ها، کردها و دیگر اقوامی که فرهنگ نوروز را در خود دارند نیز همانند ایرانی­ها به برگزاری نوروز می­پردازند.