تبت کجا است؟ دالاى لاما کيست؟ موضوع از چه قرار است؟

تبت یکی از مناطق چین که حیاط خلوت این کشور به شمار می رود، در روزهای پایانی سال 1386 دستخوش ناآرامی‌هایی شد.  مقام‌های غربی از این وضعیت ابراز نگرانی کرده‌اند، چین خواستار توقف خشونت‌ها توسط شورشیان شده است. مساله تبت و تلاش‌های"دالایی لاما " رهبر تبعیدی بوداییان تبت برای استقلال این منطقه همواره در 50 سال اخیر برای چین نگران‌کننده بوده و بهانه‌ای برای مداخله غرب بخصوص آمریکا در این مساله فراهم کرده است. کاندولیزا رایس وزیر خارجه آمریکا، خواهان خویشتنداری دولت چین در برخورد با تظاهرکنندگان تبتی شد.

اعتراضات اخیر زمانی آغاز شد که تبتیان مقیم کشورهای مختلف جهان به مناسبت چهل و نهمین سال سرکوب قیام مردم تبت و شکست تلاش‌های دالایی لاما برای جدا کردن این منطقه از حاکمیت چین علیه حکومت چین تظاهراتی برگزار کردند.

يکى از مسئولان ارشد دولت در تبعيد کشته‌شدگان تبت را در ناآرانی های اخير را‪ 30 نفر اعلام کرده، در حالى که "شين هوا" خبرگزارى رسمی چين به نقل از يک مقام نظامى آمار کشته‌شدگان را ‪ 10نفر اعلام کرده است. به دلیل محدودیت هایی که دولت چین در مورد فعالیت رسانه های گروهی در تبت ایجاد کرده تایید گزارش های مربوط به تحولات اخیر در این سرزمین دشوار است.

به آتش کشیده شدن دهها فروشگاه ، مکان مذهبی ، موتورسیکلت و خودروها، خانه‌های مسکونی و ادارات دولتی حاکی‌ازاوج گرفتن تنش‌ها و درگیری میان پلیس و گروه‌های شورشی و بعضا راهبان بودایی تبت است که گفته می‌شود در چندین معبد بودایی پناه گرفته‌اند و این معابد نیز در محاصره پلیس است.

اگرچه چند روز از شورش‌ها و ناآرامی‌ها در این منطقه می گذرد، اما با گذشت زمان وضعیت فوق‌العاده درتبت شکل گرفته ‌واوضاع همچنان روبه تنش است. پلیس چین اعلام کرده است که به تشدید نیروهای امنیتی خود در لهاسا ادامه می دهد. مقامات چینی به تظاهرکنندگان هشدار داده اند که اگر خود را تسلیم نکنند، پیامدهای شدیدی در انتظارشان خواهد بود.

رهبر روحانی تبت در گفتگو با بی بی سی ابراز نگرانی کرده است که اگر دولت چین سیاست خود را در قبال سرزمین تبت تغییر ندهد، ممکن است شمار بیشتری از مردم این منطقه کشته شوند.

دولت در تبعيد تبت با صدور بيانيه‌اى خواستار تحقيق سازمان‌ملل درمورد آنچه که موارد نقض حقوق‌بشر در منطقه تحت حکمرانى چين مى‌خواند، شده است.

به دنبال قيام خونين سال ‪ ،1959دهها تن از مردم تبت کشته شدند و "دالايى لاما" رهبر تبعيدى بوداييان تبت مجبور به ترک اين منطقه شد. وی پس از ترک تبت، دولت درتبعيد خود را در شهر دارماسالا در شمال هند تشکيل داد.

در حالی که چین میزبان بازی‌های المپیک پکن ‪  به آغاز این رویداد ورزشی نزدیک می شود، رسانه های غرب به ویژه آمریکا سعی دارند مساله تبت را با این بازی ها  گره بزنند و با مطرح کردن مساله حقوق بشر پکن را تحت فشار قرار دهند.

این درحالی‌است که‌چین پنج ‌ماه مانده به بازی‌های المپیک به‌هیچوجه خواستار اوج گرفتن تنش‌ها در مناطق مختلف کشور از جمله تبت نیست و نگرانی از آنجا بیشتر می‌شود که خشونت‌های تبت به‌مناطق دیگر کشور نیز سرایت کند که در چنین شرایطی دولت مرکزی از آسیب پذیری بیشتری برخوردار خواهد شد.

توماس باخ، نايب رييس کميته بين‌المللى المپيک در اين‌باره به روزنامه بيلد سونتاژ گفت: شمارى از ستارگان ورزشى احساس خوبى نسبت به بازى‌هاى المپيک پکن ندارند به طوريکه در فکر تحريم اين مسابقات هستند.

وى همچنین گفت: نگرانى ورزشکاران درباره وضعيت تبت را درک مى‌کنم اما به آنها توصيه مى‌کنم در بازى‌هاى المپيک شرکت کنند. آنها با ارزيابى وضعيت به اين نکته مى‌رسند که حضور يافتن در بازى‌هاى المپيک بهتر از کنار کشيدن است. اين حرکت سمبلى است که توسط مردم مورد توجه قرار خواهد گرفت.

اما دالايى لاما رهبر تبعيد شده تبت با وجود محکوم کردن اين خشونت ها اعلام کرد که بازى‌هاى المپيک پکن بايد برگزار شود و درخواست تبعيدى هاى تبت براى براى تحريم اين بازى‌ها را رد کرد.

به‌هرصورت اینکه غربی‌ها تا چه‌اندازه در دامن زدن به این تنش‌ها و شورش‌ها در تبت مداخله می‌کنند ، جای تامل دارد ، اما طبیعتا برای کشوری مانندآمریکا که همواره از وضعیت حقوق بشر و تبت از چین انتقاد کرده است ، فرصت برای تشدید فشارها بخصوص پیوند زدن موضوع با المپیک فراهم شده‌است.

 تبت، سرزمین مقدس بودائیان مرتفع ترین منطقه مسکونی جهان است، که از آن با نام "بام جهان" نیز یاد می شود، در جمهوری خلق چین و در مرز هند واقع شده است. پایتخت سنتی تبت، شهر لهاسا است که اکنون مرکز استان تبت چین است.

اداره امور این سرزمین، که معمولا تحت الحمایه چین بوده، از قرن هفدهم به بعد بر عهده رهبر مذهبی بوداییان تبتی بود که عنوان دالایی لاما را دارد.

با سقوط حکومت امپراتوری چین در سال 1913 و بروز هرج و مرج سیاسی در این کشور، دولت محلی تبت به استقلال نسبی دست یافت که تا سال 1951 ادامه داشت.

در آن سال، دولت کمونیستی چین با اعزام نظامیان خود به تبت زمام امور این سرزمین را دوباره در دست گرفت هرچند اختیارات محدودی را نیز به دولت محلی تبت داد.

در سال 1956، اهالی تبت علیه تسلط چین دست به شورش زدند که در سال 1959 توسط ارتش جمهوری خلق چین سرکوب شد و گفته می شود در جریان آن، هزاران تن از اهالی تبت جان خود را از دست دادند.

با سرکوب این قیام، رهبران دولت محلی و جمعی از ساکنان تبت به خارج گریختند و دالایی لاما حکومت در تبعید تبت را در هند تشکیل داد.

براساس برخی آمار، جمعیت سرزمین تبت به بیش از شش میلیون نفر می رسد و تبعیدیان تبتی می گویند که مهاجرت گسترده اهالی سایر نقاط چین به تبت باعث تغییر در ترکیب جمعیتی این سرزمین شده است.

دالایی لاما لقبی است که به رهبر دینی بوداییان تبت داده می‌شود. از قرن 17 تا سال 1959، دالایی لاما رئیس حکومت تبت بود و از اقامت‌گاه خود در قصر پوتالا که در شهر لهاسا قرار داشت، بر بخش بزرگی از این سرزمین فرمان‌روایی می‌کرد.

تنزین گیاتزو، چهاردهمین دالایی لاما و دالایی لامای کنونی، در سال 1935 در روستای کوچکی در شمال شرقی تبت به دنیا آمد تحصیلاتش را در شش سالگی شروع کرد و در سال 1959 در 24 سالگی در فلسفه بودایی دکترا گرفت. از 1950 دالایی لاما رهبری سیاسی تبت را برعهده دارد. دالایی لاما چهاردهم در طول این سال ها پیوسته در تلاش بوده که راه حل صلح آمیزی برای مسأله تبت بیابد اما حکومت چین به سیاست خشن خود در برابر تبت ادامه داد. در 10 مارس 1959  لهاسا پایتخت تبت شاهد بزرگترین تظاهرات سیاسی در تاریخ تبت بود با این شعار که چین می بایست تبت را ترک کند و استقلال آن را به رسمیت بشناسد.

تظاهرات وقیام مردم تبت با خشونت تمام از سوی ارتش چین سرکوب شد. دالایی لاما مجبور شد به هند بگریزد. در آن جا به او پناهندگی سیاسی داده شد. حدود هشتاد هزار پناهنده تبتی نیز به او پیوستند. بنابر برخی گزارش ها امروزه حدود 120000 تبتی در تبعید و دور از وطن زندگی می کنند. دالایی لاما از 1960 در دارماسالا در هند اقامت گزیده است جایی که گاه «لهاسای کوچک» خوانده می شود و مقر دولت در تبعید تبت است. دالایی لاما به کشورهای بسیاری سفر کرده و در بیش از 46 کشور به سخنرانی، ملاقات با سیاستمداران و مردمان عادی و سایر فعالیت های صلح آمیز اشتغال داشته است. همچنین در سال 1989 جایزه نوبل صلح به او اهدا شد.

نتیجه نظرسنجی مجله آلمانی اشپیگل نشان می دهد دالایی لاما رهبر دینی تبت در آلمان نسبت به پاپ رهبر کاتولیک های جهان محبوبیت بیشتری دارد. پاپ بندیکت شانزدهم، رهبر فعلی کاتولیک های جهان، خود یک آلمانی است.

حضور دالایی‌لاما درکشورهای غربی،تاسیس حکومت محلی در دارماسالای هندوستان و سفر وی به آمریکا و دیدارش با مقام‌های آن کشور از جمله جرج بوش ، نشان می‌دهد تبت و استقلال آن همواره موضوع و بهانه‌ای برای مداخله غرب و بویژه آمریکا در این زمینه بوده است. دالایی لاما سال گذشته میلادی به آمریکا و آلمان سفر کرد و با رهبران این کشورها دیدار کرد و از کنگره آمریکا جایزه ویژه دریافت کرد.

این نشان می‌دهد وی و اقداماتش همواره مورد حمایت ‌آمریکا و برخی از دولت های اروپایی قرار گرفته است، تلاش‌هایی که از دیدگاه چین با مذهب ارتباط ندارد و ثابت می‌کند دالایی لاما یک فرد استقلال طلب است که فعالیت‌های جدایی طلبانه را برای جداسازی تبت از خاک چین در دستور کار قرار داده است.

جرج بوش رییس جمهوری آمریکا گفته است که چین باید به دنبال گفت و گو برای حل مساله تبت باشد و توصیه کرد در این زمینه میان پکن و دالایی لاما مذاکراتی انجام شود.

دالایی لاما برخلاف برخی از فعالان تبتی تندرو در حال حاضر خواستار استقلال کامل تبت از چین نیست و تنها تاکید دارد که جمهوری خلق چین باید خودمختاری این سرزمین را به رسمیت بشناسد. دالايى لاما در جایی گفته است که، ما در پى جدايى از چين نيستيم و خواهان مدرنيزاسيون هستيم اگر بدانيم با چين بودن، براى ما سود بيشترى از استقلال دارد، بخشى از چين باقى مى‌مانيم. اقتصاد چين رشد کرده و تاثيرات مثبتش به همه نقاط کشور و از جمله تبت رسيده است.